Văn hóa doanh nghiệp: Sức mạnh nội sinh để doanh nghiệp phát triển bền vững trong kỷ nguyên số và thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế - Thực tiễn từ Ngân hàng BIDV (Kỳ 2)

Cơ hội và thách thức của kỷ nguyên số và thời kỳ hội nhập

Quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ, nhanh chóng, sâu rộng trong mọi lĩnh vực của đời sống. Xu thế này đem đến cả cơ hội và thách thức mới đối với sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của mỗi quốc gia, mỗi doanh nghiệp.

Việt Nam đang hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thực chất với việc tham gia tích cực vào các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới, do vậy cần nắm bắt những cơ hội, vượt qua các thách thức để tận dụng hiệu quả, mang lại những lợi ích cho doanh nghiệp Việt Nam. Bên cạnh đó, chuyển đổi số cũng đang là xu thế không thể đảo ngược đòi hỏi doanh nghiệp phải tăng cường hàm lượng nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị và trong từng sản phẩm.

Những lợi thế vốn vẫn được xác định của doanh nghiệp Việt Nam về nhân công giá rẻ, tài nguyên phong phú… đang ngày càng tỏ ra hạn chế, trong khi vốn, công nghệ, năng lực sản xuất… lại là những điểm yếu khiến doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khi cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài. Đặc biệt, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do với những tiêu chuẩn khắt khe về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, sở hữu trí tuệ, bảo vệ môi trường, thuế quan… có thể trở thành rào cản cho doanh nghiệp Việt Nam. Xu thế chuyển đổi số và sự biến động khó lường của tình hình kinh tế thế giới, thiên tai và dịch bệnh cũng đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải không ngừng nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp, tăng cường khả năng thích ứng nhanh chóng.

Xây dựng sức mạnh mềm cho doanh nghiệp Việt Nam

Nghị quyết số 41-NQ/TW xác định mục tiêu tổng quát là: “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh về số lượng, chất lượng, cơ cấu hợp lý, có tầm nhìn, trí tuệ, đạo đức, tinh thần kinh doanh, làm giàu chính đáng, năng động, sáng tạo, năng lực quản trị tiên tiến, tuân thủ pháp luật, có đạo đức, văn hoá kinh doanh mang bản sắc dân tộc; có trách nhiệm xã hội, ý thức bảo vệ môi trường, đóng góp xứng đáng cho các mục tiêu phát triển đất nước”.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, bên cạnh việc nắm bắt thời cơ và hoạch định chiến lược kinh doanh đúng đắn trên cơ sở khai thác tốt lợi thế, khắc phục dần hạn chế, mỗi doanh nghiệp cần đặc biệt quan tâm đến nhân lực – coi đó là nguồn vốn đặc biệt, là tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp. Nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ tạo ra giá trị gia tăng cao của doanh nghiệp. Phát triển nhân lực, chăm lo cho con người trong doanh nghiệp là giải pháp cơ bản, lâu dài để doanh nghiệp phát triển, nâng cao sức cạnh tranh trong hội nhập. Và để kết nối các nhân sự trong tổ chức cùng đoàn kết hướng tới thực hiện một mục tiêu, chiến lược chung, văn hóa doanh nghiệp sẽ là một công cụ quản trị quan trọng, hiệu quả với chi phí thấp giúp doanh nghiệp tạo sức mạnh cạnh tranh. Văn hoá doanh nghiệp sẽ làm nên sự khác biệt của doanh nghiệp Việt Nam, tạo uy tín, danh tiếng và vươn tới thành công nhờ vào nguồn nội lực của chính mình. Khi tham gia hội nhập cạnh tranh thị trường thì sự cạnh tranh của các doanh nghiệp lúc này về thực chất là cạnh tranh về văn hóa kinh doanh.

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, lãnh đạo doanh nghiệp cần thay đổi tư duy để có cùng “phông” văn hóa kinh doanh, tăng cường nhận thức, hiểu rõ vai trò, động lực của văn hoá kinh doanh trong hội nhập, qua đó tăng năng lực cạnh tranh, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Để hội nhập thành công, cần xây dựng văn hoá kinh doanh Việt Nam dựa trên những giá trị văn hóa truyền thống và hiện đại, tiếp thu, chọn lọc những giá trị tích cực từ những nền văn hóa kinh doanh hiện đại của các nước trên thế giới để áp dụng phù hợp, biến chúng thành lợi thế cạnh tranh.

Đánh giá vai trò quan trọng của văn hóa kinh doanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Việt Nam giàu và mạnh phải có các doanh nghiệp giàu và mạnh. Việt Nam cũng chỉ phát triển bền vững và văn minh khi doanh nghiệp Việt Nam hoạt động kinh doanh theo hướng bền vững và văn minh. Văn hoá kinh doanh tạo nên sức mạnh mềm của doanh nghiệp; đồng thời, góp phần xây đắp hình ảnh, vị thế quốc gia, dân tộc trên trường quốc tế”.

Nghị quyết số 06-NQ/ĐUK, ngày 28-4-2023 về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp trong Khối Doanh nghiệp Trung ương” khẳng định: “Văn hóa doanh nghiệp có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng, là một công cụ và không thể thiếu trong quản lý điều hành, là một phương pháp quản trị doanh nghiệp cơ bản, là nền tảng cho sự đổi mới sáng tạo và phát triển các công nghệ mới cho doanh nghiệp, đơn vị…”. Nghị quyết đề ra 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp để tăng cường văn hóa doanh nghiệp bao gồm (i) Nâng cao nhận thức về đẩy mạnh xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp; (ii) Xây dựng, rà soát, bổ sung quy chế, quy định, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, chuẩn mực hành vi ứng xử của cán bộ, đảng viên, người lao động trong doanh nghiệp, đơn vị; (iii) Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; (iv) Bảo đảm các nguồn lực cho việc xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp; và (v) Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện văn hóa doanh nghiệp.

Đồng chí Nguyễn Long Hải, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương nhấn mạnh: Thực tiễn công cuộc xây dựng, phát triển đất nước đã cho chúng ta nhiều kinh nghiệm quý giá, trong đó có kinh nghiệm: “Bảo đảm sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng chỉnh đốn Đảng là then chốt với không ngừng nâng cao văn hóa”. Những nỗ lực, cố gắng của các doanh nghiệp thuộc Đảng bộ Khối trong thời gian qua đã góp phần cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng văn hóa doanh nghiệp, văn hóa công sở đi vào thực tiễn cuộc sống; tạo ra bản sắc riêng của từng doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị.

Từ thực tiễn triển khai tại BIDV, có thể thấy BIDV vượt qua được nhiều khó khăn, thử thách, đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp là do vai trò quan trọng của việc quan tâm chú trọng xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp. Đảng bộ BIDV luôn quán triệt thường xuyên, mạnh mẽ về xây dựng và thực hiện văn hóa doanh nghiệp phải thực chất, xác định được những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng mang tính đặc trưng, thể hiện vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng văn hóa doanh nghiệp. BIDV đặc biệt coi trong đạo đức kinh doanh gắn với kỷ luật, kỷ cương; chú trọng công tác xây dựng Đảng và đạo đức, đề cao vai trò, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu trong xây dựng và tổ chức thực hiện văn hóa doanh nghiệp. Bên cạnh đó, để thực hành văn hóa doanh nghiệp hiệu quả, lan tỏa sâu rộng trong toàn tổ chức, BIDV đã thực hiện nhiều giải pháp đa dạng, lồng ghép trong tổng thể các hoạt động của tổ chức.

Với sự lãnh đạo chỉ đạo của các cấp ủy, sự quyết tâm của các đơn vị, cùng với BIDV, các doanh nghiệp trong Đảng ủy Khối quan tâm xây dựng, tổ chức thực hành văn hóa doanh nghiệp thường xuyên, liên tục, phấn đấu mục tiêu “100% doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị trong Khối triển khai, ban hành văn bản và tổ chức thực hiện văn hóa doanh nghiệp, văn hóa công sở”, tạo sức mạnh nội sinh, là đầu tàu dẫn dắt sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam và qua đó thúc đẩy sự phát triển của cả nền kinh tế, góp phần “đưa đất nước vững bước tiến lên, phát triển nhanh và bền vững” như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Trên cơ sở những định hướng lớn của Đảng, Nhà nước, của Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương, và từ thực tiễn tại BIDV, trong kỷ nguyên số và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay, doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục chủ động xây dựng và bồi đắp văn hóa kinh doanh, mở rộng hợp tác quốc tế, tiếp nhận, học hỏi có chọn lọc tinh hoa văn hóa kinh doanh thế giới, làm phong phú thêm văn hóa kinh doanh, văn hóa dân tộc Việt Nam. Nghị quyết số 41-NQ/TW xác định rõ “Hoàn thiện và vận động đội ngũ doanh nhân phấn đấu thực hiện chuẩn mực đạo đức, văn hoá kinh doanh, gắn với bản sắc dân tộc và tiếp cận được tinh hoa văn hoá kinh doanh thế giới” là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài trong xây dựng đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam. Theo đó, doanh nghiệp, doanh nhân cần “lấy đạo đức, văn hoá kinh doanh làm cốt lõi, đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật; nâng cao vai trò của doanh nhân đóng góp cho ngoại giao kinh tế, đối ngoại nhân dân, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hoá Việt Nam”.

Với quan điểm, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước; phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con người để phát triển văn hóa; phát triển hài hòa giữa kinh tế và văn hóa; chú ý đầy đủ đến yếu tố văn hóa và con người trong phát triển kinh tế, trong thời kỳ hội nhập quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng một số vấn đề sau để tiếp tục duy trì, phát huy bản sắc văn hóa doanh nghiệp và nâng cao vị thế, uy tín, năng lực cạnh tranh.

Thứ nhất, tiếp tục phát huy tinh thần dân tộc, văn hóa dân tộc, nuôi dưỡng khát vọng phát triển, chung tay, đoàn kết tạo nên bản sắc văn hóa, cốt cách của doanh nghiệp Việt Nam nói chung trong mắt đối tác, khách hàng, bạn bè quốc tế, hướng tới xây dựng và định vị doanh nghiệp Việt Nam là thượng tôn pháp luật, kinh doanh có đạo đức, trọng tín, có tầm nhìn, và không ngừng đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, mỗi doanh nghiệp cần chủ động xây dựng và phát huy văn hóa phù hợp với ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh của mình, bảo đảm sự thống nhất trong đa dạng. Quá trình phát triển luôn diễn ra sự giao lưu, tiếp biến văn hóa, và mỗi doanh nghiệp đều có một bản sắc văn hóa riêng có của mình. Do đó, vừa xây dựng, duy trì, phát huy bản sắc riêng có của doanh nghiệp mình, vừa đảm bảo hài hòa, thống nhất với bản sắc văn hóa của doanh nghiệp Việt Nam nói chung là điều hết sức quan trọng.

Thứ ba, văn hóa được bồi đắp, tích tụ qua nhiều giai đoạn, nhiều thế hệ, và cần được duy trì, phát huy thường xuyên, liên tục. Do đó cần quan tâm, tăng cường tuyên truyền về văn hóa doanh nghiệp thông qua các hội nghị, hội thảo, diễn đàn, hoạt động đào tạo, thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, xây dựng đội ngũ,… ở tất cả các cấp, các ngành và tại các doanh nghiệp, đưa phát triển văn hóa doanh nghiệp là một nhiệm vụ trọng tâm trong hoạt động của các tổ chức đoàn thể.

Thứ tư, nói đến văn hóa là đến con người, trong đó người lãnh đạo có vai trò quan trọng trong việc dẫn dắt và truyền cảm hứng văn hóa của tổ chức. Theo đó, người lãnh đạo doanh nghiệp phải nêu gương, có đạo đức, thượng tôn pháp luật, bồi đắp văn hoá kinh doanh gắn với bản sắc dân tộc và tiếp cận tinh hoa văn hoá kinh doanh thế giới. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức, ý thức trách nhiệm, vai trò của người lãnh đạo trong phát triển văn hóa doanh nghiệp, xây dựng và phát triển văn hóa lãnh đạo và đội ngũ lãnh đạo văn hóa.

Có thể khẳng định, trong bất cứ hoàn cảnh nào, văn hóa Việt Nam nói chung và văn hóa doanh nghiệp Việt Nam nói riêng không ngừng được bồi đắp và phát triển, là nguồn sức mạnh nội sinh và nền tảng tinh thần vô giá cho những sáng tạo phi thường. Vai trò quan trọng của văn hóa đã được khẳng định trong thời kỳ chiến tranh cũng như trong thời bình và hội nhập quốc tế. Văn hóa soi đường cho quốc dân đi, soi đường cho mọi lĩnh vực, ngành nghề, mọi thành phần của đời sống kinh tế - chính trị - xã hội cùng hướng tới những nguyên tắc chung, mục tiêu chung và hành động chung vì sự phát triển bền vững và trường tồn. Việc chú trọng xây dựng và phát huy văn hóa doanh nghiệp, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế và chuyển đổi số mạnh mẽ đã giúp các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và BIDV nói riêng tạo dựng được uy tín, vị thế của những doanh nghiệp Việt Nam tiêu biểu, uy tín trên trường quốc tế./.