Những cánh đồng rau trên cát... xóa nghèo

TCCS - Những năm gần đây, phong trào xây dựng cánh đồng 50 triệu đồng/ha/năm đã được phổ biến ở hầu hết các địa phương trong cả nước. Trên địa bàn tỉnh Nghệ An, việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng xây dựng cánh đồng đạt giá trị cao đã được nhiều huyện triển khai thành công. Và, cánh đồng 50 triệu không còn là niềm mơ ước đối với người nông dân xã Quỳnh Lương, bởi hiện nay những cánh đồng cát, chua phèn, nhiễm mặn nơi đây đã đạt 100 triệu đến 150 triệu đồng/ha/năm.

Thành công là kết quả của việc chung sức, đồng lòng

Quỳnh Lương là một xã miền biển thuộc vùng bãi Ngang của huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An, có 2 km bờ biển, nằm trên trục tỉnh lộ 537B đi qua nên khá thuận lợi trong giao thông. Theo khảo sát của Chi cục Đo lường Nghệ An, Quỳnh Lương là nơi có nguồn nước ngầm sạch với trữ lượng lớn, ở tầng nông, dễ khơi, là thế mạnh cho việc sản xuất rau an toàn quanh năm (so với các địa phương khác có thể chỉ làm được theo mùa vụ), đồng thời là nguồn nước phục vụ sinh hoạt của nhân dân.

Một lợi thế nữa của Quỳnh Lương là có hơn 2.800 lao động và đội ngũ cán bộ chuyên môn kỹ thuật, cán bộ quản lý có trình độ cao. Trong đó, đa số lao động có kỹ năng thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật. Cán bộ và người lao động thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn về quy trình sản xuất rau an toàn, các hội thảo đầu bờ, được cung cấp thông tin phong phú, đa dạng về những tiến bộ kỹ thuật.

Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ của lãnh đạo tỉnh, chính quyền và nhân dân xã Quỳnh Lương đã mạnh dạn chuyển tất cả số diện tích trồng lúa năng suất thấp sang trồng những loại rau màu có giá trị kinh tế cao. Người dân đã đầu tư gần 5 tỉ đồng để đào trên 3.000 cái giếng, sắm hơn 1.500 chiếc máy bơm, kéo điện ra tận đồng để phục vụ việc tưới rau; đầu tư xây dựng kênh tiêu úng cho những cánh đồng rau có thu nhập trên 100 triệu/ha. Xã đã dành một nguồn vốn lớn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống như hệ thống điện, đường, thủy lợi...; luôn duy trì mạng truyền thanh hoạt động tốt nhằm phổ biến thông tin khoa học - công nghệ, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao dân trí. Cả xã có hơn 250 máy điện thoại (bình quân 14 người/1 máy) bảo đảm thông tin liên lạc thường xuyên phục vụ sản xuất, kinh doanh và đời sống hằng ngày.

Để tạo được thuận lợi cho một vòng tròn khép kín trong việc sản xuất và tiêu thụ rau, xã kéo đường điện hạ thế 3 pha và 2 pha, giúp dân đặt máy bơm nước tưới và bóng điện thắp sáng để thu hoạch rau vào ban đêm. Xã làm 2 trạm bơm nước, cùng với hệ thống giếng khoan do dân tự đào, bảo đảm trung bình 1 ha đất có 1 giếng để làm hệ thống tưới ẩm cho rau. Hệ thống tưới ẩm được dẫn bằng ống ngầm chôn sâu trong lòng đất 1m và ống dẫn nổi trên đồng, mỗi hộ có 1 máy bơm nước để bơm nước ngầm tưới rau an toàn.

Đến nay, phần lớn diện tích vùng chuyên canh rau sạch đạt mức bình quân 70 - 80 triệu đồng/ha/năm và nhiều cánh đồng đạt 150 triệu đồng/ha/năm. Sản phẩm rau, màu làm ra với chất lượng cao, đủ chủng loại đã đáp ứng nhu cầu của thị trường, được người tiêu dùng chấp nhận, sản phẩm ngày càng có uy tín trên thị trường. Vào vụ chính (vụ thu đông) bình quân có khoảng 30 - 45 tấn rau/ngày và vào vụ xuân hè có khoảng 20 - 30 tấn/ngày được tiêu thụ ở các thị trường, đặc biệt là đã trở thành nguồn cung cấp hàng ổn định với số lượng lớn cho nhiều siêu thị trong cả nước.

Để có thị trường tiêu thụ ổn định, Chủ tịch UBND xã và Ban Chủ nhiệm Hợp tác xã đã phải lặn lội đến các chợ đầu mối tiêu thụ rau của các địa phương tại Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế và cả các tỉnh Tây Nguyên..., mời họ đến thực địa, kiểm tra tại ruộng trước khi ký hợp đồng tiêu thụ rau sạch cho dân. Về phía mình, người dân Quỳnh Lương cũng phải luôn bảo đảm uy tín với khách hàng, không phun thuốc trừ sâu, không tưới phân tươi trực tiếp lên các loại rau, màu...

Năng suất tăng, chất lượng bảo đảm, cây rau Quỳnh Lương được mang ra Hà Nội “chào hàng”. Sau khi kiểm tra dư lượng hóa chất độc hại, siêu thị Metro - Thăng Long đã ký hợp đồng tiêu thụ 50 tấn mỗi tháng. Đây là siêu thị bán sỉ, cung ứng rau cho khắp cả nước nên sản lượng không hạn chế, giá mua lại cao hơn thị trường bên ngoài. Vì vậy, người trồng rau Quỳnh Lương đã gặt hái thắng lợi chưa từng có và bắt đầu say mê trồng rau an toàn. Từ dự án trồng bắp cải, dưa hấu đã hình thành các tổ sản xuất như tổ hành hoa, tổ cà chua, tổ cải bắp... để giúp nhau sản xuất và giám sát quy trình sản xuất.

Đã có nhiều đoàn khách trong và ngoài tỉnh đến Quỳnh Lương tham quan, học tập. Và ai cũng phải thừa nhận rau Quỳnh Lương quả thật là “rau an toàn”, bởi việc sản xuất rau được sự giúp đỡ, theo dõi chặt chẽ của Ban khuyến nông xã và các cơ quan chức năng. Quy trình sản xuất được thực hiện theo năm khâu chính: làm đất, gieo cấy, chăm sóc, thu hoạch, vận chuyển tiêu thụ. Toàn bộ quy trình sản xuất này được áp dụng chương trình phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM, chương trình Năng suất xanh bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường... Ví như ở khâu làm đất, rau an toàn chỉ được sản xuất trên vùng đất đã quy hoạch, khảo sát, đất không bị nhiễm các kim loại nặng như sắt, kẽm, đồng; không bị ngập úng, xa khu nghĩa địa, chất thải khu công nghiệp. Đất được cày bừa kỹ đánh thành hàng, luống thẳng phù hợp cho cây phát triển và quá trình tưới ẩm. Thực hiện bón phân theo quy trình và hướng dẫn của các tổ, nhóm Năng suất xanh, không bón phân tươi, không lạm dụng phân bón hóa học. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo yêu cầu bốn đúng: đúng lúc, đúng liều lượng, đúng nồng độ, đúng loại sâu; không sử dụng nguồn nước thải để tưới rau màu...

Huyện, tỉnh đã có ý tưởng xây dựng một nhà máy chế biến rau, quả ở Quỳnh Lương trong tương lai. Có nhà máy chế biến, “đầu ra” của rau sẽ ổn định, chắc chắn hơn và tận thu triệt để các nguồn nguyên liệu ở Quỳnh Lương và các địa bàn lân cận, đồng thời giải quyết việc làm cho nhiều lao động... Đó là một hướng thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững, đưa nghề trồng rau trở thành một nghề có thu nhập cao, có vai trò lớn trong công cuộc xóa đói giảm nghèo bền vững.

2 - Một điển hình cho mô hình nông thôn làm thương mại điện tử

Nhờ có uy tín trên thị trường, ngày 27-10-2003, cây rau Quỳnh Lương đã được Sở Khoa học - Công nghệ và Môi trường Nghệ An và Trung tâm Công nghệ thông tin tỉnh Nghệ An giúp mở ra một website (www.quynhluong.gov.vn) nhằm quảng bá, giới thiệu và kinh doanh sản phẩm. Chỉ sau mười ngày hòa mạng, đã có một doanh nghiệp Xin-ga-po gọi điện về xã chào bán một dây chuyền công nghệ xử lý phế phẩm của rau, đồng thời nhiều doanh nghiệp trong nước bắt đầu tìm hiểu, đặt vấn đề kinh doanh, đối tác. Một thị trường mới, một vận hội làm ăn mới đã mở ra đối với mỗi người dân Quỳnh Lương từ đó. Sự kiện này có thể coi như một "cú hích" cho việc ứng dụng thương mại điện tử của hệ thống doanh nghiệp, đồng thời cũng là một “tiếng còi” báo động trong khi rất nhiều doanh nghiệp đang bỏ phí một công cụ hỗ trợ đặc biệt hữu ích trong kinh doanh, sản xuất.

Từ ngày lên mạng, sản phẩm rau của Quỳnh Lương bán ra ngày càng nhiều. Như dịp giáp Tết vừa qua, mỗi ngày Quỳnh Lương xuất đi trên 70 tấn rau các loại. Việc lên mạng đã khẳng định thêm giá trị sản phẩm của người nông dân, tạo thêm cơ hội để quảng bá “thương hiệu” và mở rộng thị trường. Để tạo điều kiện giúp dân ngày càng thuận lợi trong sản xuất, kinh doanh, xã đã cử cán bộ chuyên trách phụ trách trang web làm nhiệm vụ kiểm tra, tìm kiếm dữ liệu thông tin về khoa học - kỹ thuật, về cách sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, về quy trình chuẩn trong sản xuất rau, truy cập các đơn đặt hàng của khách hàng sau đó phổ biến cho người dân, giao cho các cơ sở đại lý thu gom... Xã thông tin, bà con triển khai, địa bàn tiêu thụ rau càng mở rộng. Khi “làng nghề” rau Quỳnh Lương chưa lên mạng, thị trường chỉ bó hẹp trong các vùng phụ cận, vươn ra Thanh Hóa hay vào thành phố Vinh một chút mà thôi. Có trang web rồi, nhiều bạn hàng truy cập, giao dịch, đặt hàng nên thị trường nhanh chóng mở rộng. Nếu như trước kia chỉ có khoảng 10 đơn vị là khách hàng “ruột” đến giao dịch thì giờ đây mỗi tháng, trung bình có thêm 10 đơn vị đến đặt hàng. Rõ ràng là, để nông thôn được đổi mới, ngành nông nghiệp phát triển thì nông dân hôm nay cần phải được tiếp cận công nghệ thông tin.

Từ thông tin trên trang web, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Bến Thành (Thành phố Hồ Chí Minh), chuyên chế biến hàng nông sản, đã đầu tư xây dựng nhà máy chế biến hành khô tại làng. Nhà máy đã đi vào hoạt động hơn 1 năm nay, công suất chế biến 10 tấn/ngày.

Chiến lược phát triển của xã là: Phát triển nông nghiệp sinh thái bền vững, đa dạng, chú trọng công nghiệp chế biến, công nghệ bảo quản sau thu hoạch, xây dựng xã hội của làng theo hướng văn minh gắn với bảo vệ môi trường sinh thái song hành với coi trọng chất lượng sản phẩm, chú ý lợi ích của người tiêu dùng (giao hàng đúng thời gian và yêu cầu của khách hàng, giá cả hợp lý), phát huy sáng kiến trong sản xuất gắn với sự phát triển của địa phương và xây dựng thương hiệu rau Quỳnh Lương, trở thành nhà cung cấp rau an toàn hàng đầu trong và ngoài tỉnh Nghệ An. Từ hiệu quả của việc trồng rau an toàn ở Quỳnh Lương, các xã trong tỉnh như Quỳnh Minh, Quỳnh Bảng, Quỳnh Văn, Quỳnh Liên, Quỳnh Thuận cũng đầu tư mở rộng trồng rau xanh, thúc đẩy quá trình phát triển sản xuất rau xanh. Hiện có nhiều cánh đồng ở Nghệ An đang cho thu nhập từ 60 đến 70 triệu đồng/ha.../.