Thế giới đa dạng và sôi động năm 2007

Trong thông điệp đầu năm mới, nhiều nhà lãnh đạo cam kết thực hiện những ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội, tạo dấu ấn mới với những thành tựu nổi bật hơn, nâng cao thêm vị thế của đất nước. Quyết tâm đó rất được hoan nghênh bởi năm 2007, thế giới trải qua nhiều chuyển động tích cực đan xen không ít biến cố, ảnh hưởng đến sự ổn định và tiến bộ của mỗi nước cũng như toàn cầu.

Điểm dễ thấy trước hết là bức tranh kinh tế khá ấn tượng. Sau 5 năm liên tục đạt tốc độ tăng trưởng cao, từ 3,1% (2002) lên 5,4% (2006), năm qua kinh tế thế giới chững lại, nhưng vẫn tăng trưởng khá, đạt 5,2 - 5,4%. Kinh tế châu Á nổi bật với mức tăng trưởng 8,4%; các nước đang phát triển cũng tăng trưởng mạnh: 8,1% hai năm qua. Kinh tế Trung Quốc năm 2007 tiếp tục tăng trưởng ngoạn mục: 11,5% (năm 2006: 11,1%) nhờ đầu tư cao, nhu cầu nội địa và xuất khẩu tăng mạnh; về quy mô tính theo trị giá sức mua (PPP) đuổi sát Mỹ và về xuất khẩu (chiếm 7,2% xuất khẩu thế giới) xấp xỉ Mỹ. Kinh tế Ấn Độ, nhờ khai thác tốt các lợi thế duy trì đà tăng trưởng nhiều năm liền đạt 8,9%. Kinh tế Nhật Bản dần ổn định, tăng 2% (năm 2006: 2,2%). Trong khi đó, tăng trưởng kinh tế khu vực đồng ơ-rô suy giảm, từ 2,8% năm trước còn 2,1%. Kinh tế Mỹ liêu xiêu vì những cơn chấn động giá nhà đất và thị trường tín dụng bất động sản thứ cấp, đạt 1,7%. Đặc biệt, bất chấp nhiều khó khăn, các nền kinh tế thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tiếp tục tăng trưởng, đạt 5,7%, tạo đà cho Hiệp hội đẩy kế hoạch xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN lên năm 2015 thay vì 2020. Theo IMF, WB, WEF, ADB, từ nay đến năm 2010 kinh tế các nước đang phát triển ở Đông Á và Nam Á sẽ tăng trưởng khá nhờ kinh tế Trung Quốc và Ấn Độ phát triển mạnh.

Mọi người vui mừng trước bước tiến ngoạn mục của ASEAN gồm toàn bộ mười quốc gia khu vực Đông Nam Á. Hiệp hội kỷ niệm 40 năm thành lập với những thành tựu đáng tự hào, hơn 500 triệu dân làm ra giá trị GDP hơn 1.000 tỉ USD, đạt kim ngạch thương mại hơn 1.500 tỉ USD, được ca ngợi là Một ASEAN ở trái tim châu Á năng động. ASEAN tuổi 40 ghi dấu ấn lịch sử với bản Hiến chương ASEAN gồm 13 chương, 55 điều khẳng định mục tiêu duy trì và tăng cường hòa bình, an ninh, ổn định vững chắc, phi hạt nhân; các dân tộc và quốc gia thành viên sống trong hòa bình, dân chủ, công bằng, thúc đẩy phát triển bền vững và bản sắc ASEAN. Dư luận rộng rãi đánh giá đây là bước trưởng thành của ASEAN-10, hỗ trợ thiết thực việc hình thành vào năm 2015 Cộng đồng ASEAN phát triển đồng đều, thịnh vượng, đùm bọc và chia sẻ lẫn nhau.

Ngược lên một chút tới Đông Bắc Á có thể hài lòng chia sẻ niềm tự hào với nhân dân Trung Quốc về bước phát triển đầy ấn tượng đưa đất nước hơn 1,2 tỉ dân này vào hàng cường quốc thế giới. Đại hội 17 của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã củng cố thêm vị thế của thế hệ lãnh đạo thứ tư, đưa quan điểm phát triển khoa học vào Điều lệ Đảng, thực hiện bước chuyển về phương thức phát triển kinh tế - xã hội, coi trọng nhân tố con người và môi trường, đặt mục tiêu xây dựng toàn diện xã hội khá giả năm 2020 tăng bốn lần GDP/người, cao hơn mục tiêu của Đại hội 16. Nhật Bản, sau những xáo động chính trị do cựu Thủ tướng S.A-bê, người từng được ca ngợi là ngôi sao đang lên ở châu Á, từ chức, Chính phủ mới do Chủ tịch đảng Dân chủ - Tự do (LDP) làm Thủ tướng (tháng 10) đã dần lấy lại niềm tin của nhân dân bằng quyết tâm thực hiện cam kết ưu tiên phát triển khu vực nông thôn, cải thiện đời sống người về hưu, thúc đẩy hợp tác với các nước láng giềng. Triều Tiên, Hàn Quốc, Mông Cổ cũng thay Thủ tướng và một số vị trí cao cấp. Đáng chú ý là các nước đều có sự điều chỉnh chính sách đối ngoại: Trung Quốc nhấn mạnh xây dựng Thế giới hài hòa, châu Á hài hòa; Nhật Bản công bố chính sách Vòng cung tự do và thịnh vượng; Hàn Quốc coi trọng Ngoại giao năng lượng, ngoại giao kinh tế; Bắc Triều Tiên ưu tiên đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ, nhất là với các nước châu Á mà bằng chứng sinh động là chuyến thăm thành công của Thủ tướng Kim Yêng In tới Việt Nam, Campuchia và Malaixia (tháng 10-11) thể hiện nỗ lực xây dựng quan hệ tích cực và thân thiện với cộng đồng quốc tế. Tiến triển tốt đẹp trong sự nghiệp hòa bình thống nhất Triều Tiên và việc giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên và việc giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên tăng cường hòa dịu, đối thoại, hợp tác ở Đông Bắc Á, châu Á.

Qua châu Âu, những nỗ lực của Liên hiệp châu Âu (EU) phát triển hợp tác nội khối và liên lục địa thu hút mối quan tâm của dư luận rộng rãi. Mặc dầu gác lại một loạt vấn đề gay cấn liên quan vấn đề tạo việc làm, giảm thất nghiệp, kế hoạch phòng thủ tên lửa của Mỹ tại châu Âu, rút quân khỏi I-rắc, hạt nhân I-ran..., khối này đã dẹp bớt bất đồng và thông qua được Hiếp pháp đơn giản châu Âu. Nhưng Liên bang Nga mới là tâm điểm với kinh tế tiếp tục đà tăng trưởng cao, với 7,5%, việc chuyển giao quyền lực diễn ra bất ngờ nhưng êm đẹp. Tổng thống V.Pu-tin được hơn 70% người dân ủng hộ, được báo Thời đại (Mỹ) trao Giải Nhân vật nổi bật nhất năm 2007. Ông đã ủng hộ ông Dúp-cốp làm Thủ tướng (14-9). Chính phủ hậu thuẫn Đảng Nước Nga thống nhất (ER) giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử quốc hội (2-12) với 64,3% số phiếu (chiếm 2/3 Hạ viện với 315 ghế) tạo thuận lợi đưa ER thành đảng cầm quyền. Ngày 10-12, Tổng thống V.Putin ủng hộ bốn đảng chính trị giới thiệu Phó Thủ tướng thứ nhất Mét-vê-đép, 42 tuổi, người thân cận của ông, làm ứng cử viên Tổng thống, khởi động cuộc đua vào Điện Crem-li mà đến tuần đầu năm 2008 đã có 5 người ghi tên tranh cử trong cuộc bầu cử vào tháng 3 tới.

Khu vực Trung Đông gây nhức nhối, Mỹ đã điều chỉnh chiến lược, tăng quân và đổ thêm tiền, vũ khí, nhưng xung đột sắc tộc, tôn giáo, phe phái Xun-ni và Si-ai, làn sống chống Mỹ và liên quân tiếp tục dâng lên gây thiệt nặng (Mỹ đã mất hơn 3.800 quân và hàng trăm tỉ USD) khiến sức ép đòi rút quân khỏi I-rắc ngày càng mạnh tại Mỹ cũng như các nước đồng minh Ô-xtrây-li-a, Ba Lan, Anh, Đan Mạch, Hàn Quốc, Nhật Bản, v.v... Các hội nghị quốc tế về I-rắc tại Bát-đa (tháng 3 và 9), Sam En Xếch (tháng 5), Đa-mát (tháng 8), In-xtan-bun (tháng 11) với sự góp mặt của Liên hợp quốc, Mỹ, Liên đoàn Ả-rập, Tổ chức Đại hội Hồi giáo... không tạo nổi bước chuyển nào.

Con tàu hòa bình Trung Đông vẫn ì ạch. Các hội nghị hòa bình Sam En Xếch, Li-xbon, A-na-pô-lít.. gác lại những vấn đề chủ chốt như an ninh, biên giới, Đông Giê-ru-xa-lem, số phận người Pa-le-xtin... Vấn đề hạt nhân I-ran bế tắc. I-ran hợp tác với EU và IAEA nhưng bác bỏ các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc mà nước này cho là thiên vị, khẳng định tiếp tục làm giàu uranium. Lấy cớ I-ran hợp tác chưa đầy đủ, Mỹ đẩy tới chính sách chống Tê-hê-ran và thúc phương Tây áp đặt trừng phạt I-ran. Lò lửa xung đột Trung Đông được tiếp thêm dầu.

Nhìn sang Tây bán cầu, cộng đồng quốc tế vui mừng thấy Hòn đảo Tự do Cu-ba bất chấp bao vây cấm vận kéo dài của Mỹ gây ra, vẫn hiên ngang trên Thái Bình Dương. Nhân dân Cu-ba lo lắng về sức khỏe của Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô, nhưng bằng nghị lực, quyết tâm và lao động sáng tạo đã thu được nhiều thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tiếp tục giúp các nước đang phát triển khác, được thế giới ngợi ca, khâm phục. Uy tín của Đảng, Chính phủ và đồng chí Ra-un Ca-xtơ-rô, người đảm nhận trọng trách điều hành công việc thay Phi-đen, được nâng cao. Chủ tịch Phi-đen tiếp tục được tín nhiệm đề cử làm ứng cử viên đại biểu quốc hội cho cuộc bầu cử ngày 20-1-2008, thể hiện uy tín lớn của nhà lãnh đạo trong việc tăng cường đại đoàn kết toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng nhằm thực hiện mục tiêu và lý tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa đã lựa chọn.

Nét nổi bật trong bức tranh chính trị Mỹ La-tinh là quá trình củng cố và phát triển xu thế dân tộc độc lập, thiên tả diễn ra sôi động: Tổng thống Ni-ca-ra-goa Đ.Ooc-tê-ga, Tổng thống E-cu-a-đo R.Co-rê-a đắc cử; Tổng thống Vê-nê-xu-ê-la H.Cha-vết tái đắc cử; Phu nhân Tổng thống đương nhiệm Ác-hen-ti-na là Cri-xti-na Phéc-nan-đét giành thắng lợi trong bầu cử, lên cầm quyền nhiệm kỳ 2007-2011; ứng cử viên Tổng thống An-va-rô Co-lom khuynh hướng trung tả giành thắng lợi trong bầu cử tại Goa-tê-ma-la nâng tổng số lên 10 chính phủ dân tộc, thiên tả tại châu lục này. Tất nhiên các chính phủ thiên tả đối mặt với những phản ứng quyết liệt khi thực thi các biện pháp cấp tiến phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời phải lo đối phó việc Mỹ ráo riết triển khai hoạt động, thông qua thăm cấp cao, tăng viện trợ kinh tế - kỹ thuật dưới chiêu bài chống khủng bố và ma túy, hỗ trợ lực lượng đối lập cực hữu chống lại các chính phủ cánh tả. Nhưng chính trong bối cảnh đó càng đáng ghi nhận xu thế liên kết khu vực tăng mạnh thể hiện qua việc Tổ chức Sự lựa chọn cho châu Mỹ (ALBA) gồm Cu-ba, Vê-nê-xu-ê-la, Bô-li-vi-a, Ni-ca-ra-goa (tháng 1); các khối kinh tế MERCOSUR, CAN hoạt động sôi nổi; liên minh quốc gia Nam Mỹ (UNASUR) thay thế Cộng đồng các quốc gia Nam Mỹ (CSA); các tổ chức đa phương như Truyền hình phương Nam, Vận tải biển, Ngân hàng phương Nam... ra đời khẳng định quyết tâm tăng cường đoàn kết, hợp tác khu vực nhằm giảm phụ thuộc Mỹ, phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống nhân dân mỗi nước và khu vực.

Với Mỹ, 2007 là một năm khó khăn. Kinh tế tiếp tục tăng trưởng, nhưng chậm lại. Thất nghiệp tương đương năm 2006 (4,7-4,8%), thâm hụt ngân sách 161 tỉ USD (năm 2006: 248 tỉ), nhưng nợ quốc gia vọt tới 9.000 tỉ USD (năm 2001: 6.000 tỉ), đồng đô-la mất giá thảm hại, thị trường tài chính khủng hoảng... Tỷ lệ ủng hộ của dân chúng đối với Tổng thống G.Bu-sơ và đảng Cộng hòa xuống mức thấp nhất trong lịch sử Mỹ (30%). Một loạt cộng sự thân tín của Tổng thống G.Bu-sơ từng được mệnh danh “kiến trúc sư chính sách”, cố vấn hình ảnh nước Mỹ, “người cạnh tổng thống”... khăn gói ra đi để lại Nhà trắng ngổn ngang những vấn đề hóc búa. Bối cảnh đó càng hun nóng cuộc đua tranh cử tổng thống sẽ diễn ra tháng 11-2008. Các cuộc thăm dò dư luận trước thềm năm mới cho thấy ngày càng nhiều cử tri Mỹ (52%) gửi niềm tin nơi đảng Dân chủ. Thế giới đã bước vào năm 2008 với bộn bề những vấn đề lớn, cấp bách ở các khu vực cũng như toàn cầu. Các phương tiện truyền thông ngày càng nóng bởi các sự kiện được trông đợi như Thế vận hội Bắc Kinh, các cuộc bầu cử tại Liên bang Nga, Mỹ, kế hoạch kết thúc Vòng đàm phán Đô-ha, triển khai Lộ trình Ba-li đi tới Thỏa thuận mới về biến đổi khí hậu, bình ổn thị trường lương thực - thực phẩm, dầu mỏ, vàng, xóa đói, giảm nghèo, chống khủng bố, loại bỏ điểm nóng xung đột..., ở mức độ nhất định các sự kiện đó sẽ tác động đến sự ổn định và phát triển của các khu vực cũng như nỗ lực chung của các dân tộc xây dựng Trái đất - ngôi nhà chung hòa bình và thịnh vượng.