Lợi cả đôi bên

TCCSĐT - Mối quan hệ đối tác chiến lược giữa Bắc Kinh và A-xta-na, vốn phát triển rất mạnh mẽ trong những năm gần đây, lại càng được củng cố và tăng cường sau chuyến thăm ba ngày (từ 21 đến 23) tới Trung Quốc của Tổng thống Ca-dắc-xtan Nua-xun-tan Na-dắc-bai-ép (Nursultan Nazarbayev). Sở dĩ mối quan hệ này có bước phát triển vượt bậc như vậy là do nó đáp ứng được lợi ích của hai bên. Bất chấp ảnh hưởng nặng nề của cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu, nhưng kim ngạch trao đổi hàng hóa giữa Ca-dắc-xtan và Trung Quốc năm 2010 vẫn đạt 20,4 tỷ USD.

Kết thúc chuyến thăm Trung Quốc lần này của Tổng thống Na-dắc-bai-ép hai bên đã ký kết thêm một loạt thỏa thuận hợp tác trong nhiều lĩnh vực như khai thác dầu khí, năng lượng nguyên tử, xây dựng đường sắt cao tốc, tín dụng ngân hàng...Trị giá của những hợp đồng này lên tới hàng chục tỷ USD. Tuy nhiên, phần lớn số tiền này tập trung vào các dự án khai thác urani và đặc biệt là dầu khí. Hai bên đã nhất trí về nguyên tắc sẽ cùng hợp tác khai thác mỏ Urikhtau, nơi có trữ lượng lớn khí đốt rất lớn để cung cấp cho đường ống dẫn khí đốt thứ hai Ca-dắc-xtan – Trung Quốc có công suất 10 tỷ m³/năm. Đường ống dẫn khí đốt này là một phần của đường ống Trung Á - Ca-dắc-xtan dài 9 nghìn km nhằm vận chuyển khí đốt từ khu vực Caxpi (Kaspi) sang Trung Quốc qua lãnh thổ 4 nước gồm Tuốc-mê-ni-xtan, Ca-dắc-xtan, U-dơ-bê-ki-xtan và Trung Quốc. Đường ống dẫn khí đốt đầu tiên Ca-dắc-xtan - Trung Quốc đã được đưa vào hoạt động tháng 12-2009 với công suất 30 tỷ m³/năm.

Thế nhưng, vấn đề đặt ra là tại sao Trung Quốc lại có thể dễ dàng có được nguồn cung khí đốt từ Ca-dắc-xtan nói riêng và Trung Á nói chung, nơi có sự cạnh tranh gay gắt của phương Tây, Nga và Iran ? “Mạnh vì gạo, bạo vì tiền”, với khối lượng dự trữ lên tới gần 3 nghìn tỉ USD Trung Quốc không ngần ngại đầu tư vào những dự án khai thác dầu khí, mà các đối thủ cạnh tranh khác đang lượng lự vì ngân quĩ eo hẹp. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng cung cấp hàng chục tỉ USD tín dụng cho các nước Trung Á để khắc phục hậu quả cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu mà không kèm theo bất cứ điều kiện gì. Chính sự hào phóng này đã giúp Trung Quốc không những thực hiện thành công chiến lược tìm kiếm các nguồn năng lượng bên ngoài biên giới quốc gia để duy trì tốc độ tăng trưởng của “công xưởng thế giới”, mà còn gia tăng ảnh hưởng chính trị trong khu vực.

Trong khi đó, nhờ có sự giúp đỡ tài chính và nguồn vốn đầu tư khổng lồ từ Trung Quốc nên các nước Trung Á đã hạn chế tối đa được ảnh hưởng tiêu cực của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, do đó vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế và sự ổn định chính trị. Bên cạnh đó, sự đầu tư ồ ạt của Trung Quốc vào các lĩnh vực khác như nông nghiệp, khai khoáng, xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông … sẽ giúp các nước ở khu vực này có cơ hội nhanh chóng phát triển. Sự thịnh vượng của khu vực Trung Á cũng rất có lợi cho Trung quốc trong việc phát triển kinh tế khu vực vùng biên và đẩy lùi nguy cơ chủ nghĩa khủng bố. Trong chuyến thăm Trung Quốc vừa qua của Tổng thống Na-dắc-bai-ép hai bên đã hạ quyết tâm hoàn thành việc xây dựng Trung tâm hợp tác biên giới “Khorgoc”. Bắc Kinh và A-xta-na cũng cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với nhau trên trường quốc tế và khu vực để bảo vệ lợi ích của hai nước. Sự hợp tác ngày càng mật thiết về chính trị lẫn kinh tế giữa Ca-dắc-xtan và Trung Quốc cho thấy Tổng thống Na-dắc-bai-ép đang khéo léo thực hiện chính sách đối ngoại cân bằng nhằm tránh quá lệ thuộc vào Nga, nước có nhiều tương đồng về văn hoá và ràng buộc kinh tế.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng thời kỳ trăng mật giữa A-xta-na và Bắc Kinh phụ thuộc vào chính đội ngụ hơn 1000 nghìn doanh nghiệp của Trung Quốc đang hoạt động tại Ca-dắc-xtan. Nếu làn sóng đầu tư của Trung Quốc vào đất nước xuất khẩu dầu mỏ đứng thứ 16 thế giới này đem theo những công nghệ lạc hậu và thực hiện chính sách khai thác “tận thu”, như họ từng thành công ở châu Phi, thì rất dễ gây ra làn sóng phẫn nộ trong dân chúng. Chúng ta hy vọng rằng những doanh nhân Trung Quốc sẽ hành động vì lợi ích hai bên để giúp mối quan hệ Ca-dắc-xtan – Trung ngày càng phát triển vì lợi ích nhân dân hai nước. Thông qua đó, nó sẽ góp phần bảo đảm hoà bình và an ninh ở Trung Á, khu vực được coi là khá tương đối nhảy cảm vào thời điểm hiện nay./.