Bảo vệ tầng ô-dôn đoàn kết thế giới

TCCSĐT - Ngày 16-9 hằng năm là Ngày ô-dôn thế giới. Vào ngày này, tất cả các nước đều tổ chức các hoạt động kỷ niệm, tuyên truyền việc bảo vệ tầng ô-dôn ở cấp quốc gia theo các chủ đề được lựa chọn phù hợp với mục tiêu của Nghị định thư Môn-rê-an năm 1997 là loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn để bảo vệ tầng khí quyển có chức năng lọc ánh sáng mặt trời, ngăn chặn bức xạ tia cực tím có hại chiếu xuống bề mặt trái đất, nhờ vậy bảo vệ sự sống trên trái đất.

Chủ đề của Ngày ô-dôn thế giới năm nay là “Toàn cầu tham gia, bảo vệ tầng ô dôn đoàn kết thế giới”, nhằm tiếp tục thực hiện những điều thế giới đã nhất trí cam kết trong Nghị định thư Môn-rê-an về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn; kết nối toàn thế giới đoàn kết vì sự nghiệp môi trường, bảo vệ tầng ô-dôn.

Tầng ô dôn đang bị suy thoái trầm trọng

Ô-dôn là một chất khí có trong thiên nhiên, nằm trên tầng cao khí quyển của trái đất, hấp thụ phần lớn những tia tử ngoại từ mặt trời chiếu xuống gây ra các bệnh về da và mắt. Tầng ô-dôn nằm ở độ cao khoảng 20 km so với mặt đất, như một tấm lá chắn chở che, không cho những tia tử ngoại lọt được vào tầng khí quyển của trái đất và gây ra những vụ “tàn phá” lớn, những thiên tai như hạn hán, bão lụt, và các bệnh tật. Các nhà khoa học đã phát hiện thấy tấm lá chắn ấy có chỗ mỏng hẳn đi, có chỗ đã bị thủng, mà nguyên nhân là do chính con người gây ra, khiến nó phần nào mất tác dụng.

Tầng ô-dôn bị suy thoái bởi hàng tỉ tấn chất thải hóa chất dùng trong công nghiệp, dân dụng và trong gia đình bốc hơi lên cao vào khí quyển. Đáng chú ý là, các chất HCFC và CFC, những chất được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực làm lạnh, trong sản xuất các loại sản phẩm hóa chất, là những chất có khả năng làm nóng cao gấp 2.000 lần khí CO₂.

Bảo vệ tầng ô-dôn - trách nhiệm của toàn nhân loại

Việc ký kết và thực hiện Nghị định thư Mô-rê-an về bảo vệ tầng ô-dôn đã nhận được sự đồng thuận của 196/196 quốc gia. Đây là một điều ước quốc tế về bảo vệ môi trường thành công nhất từ trước đến nay. Theo đánh giá của các nhà khoa học, Nghị định thư Mô-rê-an đã góp phần giảm nồng độ khí gây “hiệu ứng nhà kính” trong khí quyển hiện hiện nay xuống 2 lần. Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, nếu các chất làm suy giảm tầng ô-dôn thuộc nhóm CFC và nhóm HCFC vẫn được duy trì như mức độ hiện nay, thì đến năm 2065, sẽ có khoảng 200 triệu người bị ung thư da, khoảng 120 triệu người bị mắc chứng bệnh đục thủ tinh thể về mắt; thế giới sẽ tiêu tốn khoảng 4.200 tỉ USD cho chi phí chăm sóc sức khỏe con người.

Nghị định thư Môn-rê-an quy định loại trừ hoàn toàn các chất làm suy giảm tầng ô-dôn thuộc nhóm CFC từ tháng 1-2010, và từ năm 2010, tất cả các nước thành viên sẽ triển khai loại trừ các chất thuộc nhóm HCFC; đồng thời, loại trừ hoàn toàn các chất thuộc nhóm HCFC vào năm 2030 ở các nước phát triển. Đây thực sự là một thách thức lớn, đòi hỏi trách nhiệm và sự hợp tác chặt chẽ của cộng đồng thế giới.

Cam kết của Việt Nam

Việt Nam phê chuẩn Nghị định thư Môn-rê-an tháng 1-1994. Từ đó đến nay, Việt Nam tuân thủ đầy đủ các quy định của Nghị định thư. Hằng năm, Việt Nam đều giảm dần các loại chất làm suy giảm tầng ô-dôn.

Lượng sử dụng các chất thuộc nhóm CFC giảm dần theo các năm: năm 2005 là 243 tấn; năm 2007 là 45 tấn; năm 2008 chỉ còn 20 tấn. Điều này cho thấy Việt Nam đã quyết tâm thực hiện đầy đủ những điều cam kết quốc tế trong khuôn khổ Nghị định thư Môn-rê-an.

Đạt được kết quả trên là do có sự chỉ đạo sát sao kèm theo các biện pháp mạnh của Chính phủ; sự nỗ lực của Bộ Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan liên quan, trong đó quan trọng nhất là kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và cấm nhập khẩu các thiết bị sử dụng các chất thuộc nhóm CFC; do sự nghiệt tình tham gia của các doanh nghiệp và người sử dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Việt Nam quyết tâm đến năm 2030 loại trừ toàn bộ nhóm chất HCFC./.