Xung đột hai miền Triều Tiên có leo thang thành chiến tranh?

Đưa tin đầu tiên, hãng thông tấn Hàn Quốc “Renhap” cho biết, CHDCND Triều Tiên là bên pháo kích trước vào khu vực gần thành phố Hê-su trên đảo I-ôn-pen-ông (Yeonpyeong) của Hàn Quốc, khiến ít nhất 2 quân nhân Hàn Quốc thiệt mạng, hơn 10 người bị thương trong đó có cả dân thường và khoảng trên 50 ngôi nhà bị thiêu trụi. Đáp trả, phía Hàn Quốc đã phóng khoảng 80 loạt đại bác về phía lãnh thổ CHDCND Triều Tiên. Đồng thời, Hàn Quốc tuyên bố chấm dứt giúp đỡ cho CHDCND Triều Tiên theo kênh viện trợ nhân đạo và đang chuẩn bị các cuộc tập trận phối hợp với Mỹ.

Hãng thông tấn trung ương của CHDCND Triều Tiên (KCNA), ngay sau đó dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triều Tiên cho biết, bất chấp việc quân đội Triều Tiên liên tục cảnh báo sẽ trả đũa nếu Hàn Quốc bắn pháo vào vùng lãnh hải của Triều Tiên, nhưng Hàn Quốc vẫn bắn hàng chục quả pháo, công khai khiêu khích, buộc Triều Tiên phải áp dụng biện pháp tự vệ và bắn trả vào nơi đặt pháo của Hàn Quốc trên đảo I-ôn-pen-ông.

Hiện câu chuyện ai nổ súng trước, ai đáp trả sau, đang được các bên và cộng đồng quốc tế làm rõ, nhưng một thực tế đang diễn ra rất đáng lo ngại là tính hình trên bán đảo Triều Tiên đang trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết trong những năm gần đây, tiềm ẩn nguy cơ leo thang thành cuộc xung đột lớn.

Nguyên nhân xung đột xuất phát từ đâu?

Để đưa ra nhận định về nguyên nhân cuộc xung đột nghiêm trọng này, các chuyên gia phân tích chính trị quốc tế lưu ý tới một số yếu tố có liên quan.

Một là, CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc hiện đang ở trong tình trạng có nguy cơ xảy ra chiến tranh. Từ năm 1953 tới nay đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, hai miền Triều Tiên chỉ mới ký kết hiệp định đình chiến nhưng chưa ký kết hiệp ước hoà bình.

Hai là, giữa hai miền Triều Tiên ngăn cách nhau bởi một khu vực phi quân sự, nơi đã từng không ít lần xảy ra đụng độ vũ trang trên bộ, trên không và trên biển. Xung đột vũ trang giữa hai miền Triều Tiên cũng đã từng xảy ra trên Biển Vàng, bởi CHDCND Triều Tiên không công nhận đường phân giới phía bắc đi qua trên vùng biển này do Mỹ đơn phương áp đặt sau cuộc Chiến tranh Triều Tiên trong những năm 1950-1953. Năm 2007, chính phủ hai miền Triều Tiên đã đạt được thoả thuận chấm dứt tranh cãi và biến khu vực biển đang tranh chấp thành vùng biển hoà bình và hợp tác. Tuy nhiên, chủ trương cũng như những thoả thuận đã đạt được giữa Hàn Quốc và CHDCND Triều Tiên của chính phủ tiền nhiệm ở Hàn Quốc nhằm đưa hai miền Triều Tiên xích lại gần nhau đã bị chính quyền mới lên cầm quyền ở Hàn Quốc vào năm 2008 từ bỏ (2).

Đầu năm 2010, cách không xa nơi vừa diễn ra cuộc đọ súng, chiếc tàu ngầm “Cheonan” của Hàn Quốc đã bị đắm chưa rõ nguyên nhân, làm chết 46 người. Phía Hàn Quốc cáo buộc CHDCND Triều Tiên đã gây ra thảm hoạ này, còn Bình Nhưỡng kiên quyết bác bỏ lời cáo buộc đó. Về sự kiện này, sau đó Hội đồng bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) ra nghị quyết chỉ lên án hành động gây ra vụ đắm tàu “Cheonan” của Hàn Quốc những không quy rõ trách nhiệm ai là thủ phạm.

Ba là, cuộc đàm phán 6 bên về chương trình hạt nhân của CHDCND Triều Tiên sau một thời gian dài bế tắc, nay sắp được nối lại.

Bốn là, ở CHDCND Triều Tiên đang diễn ra cuộc chuyển giao quyền lực giữa Chủ tịch Kim Châng In và người kế nhiệm (3).

Những yếu tố trên đây có các tác động đan xen, khiến quan hệ giữa hai miền Triều Tiên ở trong giai đoạn phức tạp nhất trong những năm gần đây. Do đó, theo các chuyên gia phân tích chính trị quốc tế ở nước ngoài, đến thời điểm này, nguyên nhân cuộc đọ súng hôm 23-11-2010 hiện vẫn chưa được làm rõ.

Theo thông tin báo chí nước ngoài, CHDCND Triều Tiên bố trí một số lượng lớn pháo tầm xa gần khu vực phi quân sự, đề phòng chiến tranh bùng nổ giữa hai miền. Các chuyên gia quân sự nước ngoài nhận định, CHDCND Triều Tiên đã sử dụng pháo tự hành cỡ nòng 170mm, tầm xa 40-60km, trong cuộc pháo kích vừa qua. Đây là loại pháo hiện đại nhất trong trang bị của quân đội CHDCND Triều Tiên và gần như tất cả các hệ thống pháo này đều được bố trí gần khu vực phi quân sự. Còn phía Hàn Quốc đã dùng pháo tự hành K9 cỡ nòng 155mm, tầm xa 55km, để bắn trả về phía CHDCND Triều Tiên. Do có tốc độ bắn cực nhanh, tầm xa và độ chính xác cao, pháo K9 của Hàn Quốc rất thích hợp cho các cuộc phản pháo một khi bị tiến công (1,2).

Khả năng leo thang xung đột

Quan hệ giữa hai miền Triều Tiên, cũng như tình hình ở khu vực Đông Bắc Á và quốc tế có liên quan hiện nay tuy đã lên tới mức căng thẳng, nhưng rất ít khả năng cuộc xung đột này leo thang thành quy mô lớn, hoặc chiến tranh. Những năm gần đây, khả năng xảy ra xung đột lớn hoặc chiến tranh giữa hai miền Triều Tiên đã từng xuất hiện không ít lần, nhưng rút cuộc cũng chỉ dừng lại ở mức độ “đe doạ” bởi sự leo thang xung đột thành chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Trước hết, nói về yếu tố Mỹ, đồng minh chiến lược và chủ yếu của Hàn Quốc. Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma đã nhóm họp với các cố vấn và các bộ trưởng về tình hình trên bán đảo Triều Tiên, lên án mạnh mẽ CHDCND Triều Tiên sau vụ đọ súng vừa qua, đồng thời cam kết sẽ bảo vệ Hàn Quốc như một đồng minh chiến lược kể từ thời kỳ Chiến tranh Triều Tiên. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Ba-răc Ô-ba-ma tránh nói tới bất cứ hành động quân sự nào mà Mỹ có thể thực hiện, cũng không khẳng định rằng, vụ giao tranh giữa hai miền Triều Tiên vừa qua là hành động chiến tranh hay vi phạm thoả thuận ngừng bắn giữa CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc năm 1953. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mác Tô-nơ (Mark Toner) tuyên bố, Mỹ sẽ phối hợp với các đồng minh khu vực như Hàn Quốc và Nhật Bản để tìm kiếm "một cách tiếp cận thận trọng" đối với vụ xung đột này.

Trong khi đó, tàu sân bay của Mỹ “George Washington” có sức chở hơn 6.000 quân và 75 máy bay chiến đấu đã tới căn cứ hải quân của Mỹ ở I-ô-cô-xu-ca (Nhật Bản), phía nam thủ đô Tô-ky-ô. Đây được coi là động thái răn đe của Mỹ và có thể, Oa-sinh-tơn sẽ không thể ngồi yên để mặc cho cuộc xung đột này leo thang thành chiến tranh bởi kịch bản đó rất bất lợi cho Mỹ trong lúc này và nó cũng không phù hợp với chính sách đối ngoại của chính quyền Mỹ hiện nay đối với khu vực Đông Bắc Á (4).

Nói về quan hệ giữa hai miền Triều Tiên, hai bên cũng ít có khả năng tiếp tục làm cho tình hình ngày một căng thẳng tới mức có thể leo thang thành cuộc chiến tranh lớn bởi cả hai đều thua thiệt. Theo các chuyên gia phân tích quân sự nước ngoài, xét về so sánh lực lượng, giữa hai miền Triều Tiên cũng “bên chín bên mười”. Trong khi CHDCND Triều Tiên sở hữu vũ khí hạt nhân và có quân đội chiếm ưu thế về số lượng, thì Hàn Quốc lại có ưu thế hơn hẳn về trình độ hiện đại của vũ khí trang bị. CHDCND Triều Tiên lạc hậu so với Hàn Quốc về mức độ hiện đại của các hệ thống truyền thông và chỉ huy; không nhập khẩu vũ khí của bất cứ nước nào mà hoàn toàn tự chế tạo trong nước. Công nghiệp quốc phòng của họ đạt được một số thành tựu nhất định trong lĩnh vực chế tạo tên lửa đường đạn, nhưng không đủ khả năng chế tạo và đưa vào trang bị hàng loạt vũ khí thông thường hiện đại. Hàn Quốc dù là đồng minh chiến lược của Mỹ và được Mỹ ủng hộ nhưng cũng không thể mạo hiểm gây chiến tranh với CHDCND Triều Tiên - một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân. Tổng thống Hàn Quốc Li Miêng Păc đã tuyên bố, chính phủ Hàn Quốc sẽ làm tất cả mọi việc để vụ đụng độ vừa qua không leo thang thành xung đột lớn. Nhưng ông cũng cho biết, nếu CHDCND Triều Tiên tiếp tục khiêu khích thì Hàn Quốc sẽ áp dụng các biện pháp đáp trả. Chính phủ Hàn Quốc dự định sẽ đưa vụ việc này lên HĐBA LHQ với lời kêu gọi tổ chức quốc tế này ra nghị quyết trừng phạt hành động của Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, kết cục của con đường ngoại giao này có lẽ cũng sẽ chỉ dừng lại ở mức tương tự như vụ tàu ngầm “Cheonan” của Hàn Quốc bị đánh đắm hồi tháng 3-2010 (3).

Dư luận quốc tế đối với cuộc xung đột

Người phát ngôn của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun cho biết, Tổng thư ký Liên hợp quốc bày tỏ quan ngại sâu sắc về sự leo thang căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên và kêu gọi hai bên kiềm chế. Đồng thời, ông Ban Ki-mun nhấn mạnh rằng, mọi khác biệt đều có thể giải quyết thông qua đối thoại và các biện pháp hòa bình. Tổng thư ký Ban Ki-mun cũng đã chuyển ý kiến lo ngại của ông tới HĐBA LHQ để triệu tập một cuộc họp khẩn cấp bàn về vấn đề này.

Bộ Ngoại giao Nga ra tuyên bố kêu gọi các bên kiềm chế, không để cho cuộc pháo kích vừa qua gây thêm căng thẳng trong quan hệ giữa hai miền. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng ra tuyên bố trong thời gian tới các bên cần nối lại các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của CHDCND Triều Tiên. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam tuyên bố, Việt Nam phản đối mọi hành động sử dụng sức mạnh quân sự để giải quyết mâu thuẫn giữa các nước. Thủ tướng Nhật Bản đã điện đàm với Tổng thống Hàn Quốc khẳng định sẽ tăng cường hợp tác ba bên Mỹ - Nhật Bản - Hàn Quốc trong vấn đề ứng xử với CHDCND Triều Tiên.

Trung Quốc cùng với Mỹ đề nghị bắt đầu ngay cuộc đàm phán 6 bên để thảo luận về việc chấm dứt chương trình hạt nhân của CHDCND Triều Tiên. Các cuộc đàm phán này bị ngắt quãng từ tháng 4-2009, còn CHDCND Triều Tiên rút khỏi đàm phán sau khi hoàn thành thêm một vụ thử đầu đạn hạt nhân (5,6).

Với những động thái giữa hai miền Triều Tiên và các bên có liên quan, trong thời gian tới có nhiều khả năng nhất là quan hệ ngoại giao giữa hai miền Triều Tiên sẽ tiếp tục căng thẳng hơn, nhưng leo thang thành xung đột quy mô lớn hoặc chiến tranh ở Đông Bắc Á là triển vọng rất ít khả năng xảy ra./.

1. http://rian.ru/world/20101124/300421085.html

2. http://rian.ru/analytics/20101123/299981737.html

3. http://rian.ru/world/20101125/300556528.html