Tạm trữ và bình ổn

TCCSĐT - Khi vào chính vụ thu hoạch, giá lúa, cá, muối, cà phê… giảm liên tục và xuống rất thấp, nông dân gặp khó, khả năng lỗ trong tầm tay. Chính phủ lập tức chỉ đạo hỗ trợ bằng cách cho doanh nghiệp vay vốn và bù 100% lãi vay ngân hàng để doanh nghiệp mua tạm trữ nông sản, bảo đảm nông dân có lãi từ 30% trở lên. Lẽ ra, giải pháp này sẽ mang lại niềm vui lớn cho nông dân, vậy mà, nông dân lại chẳng vui vì hầu hết bà con chưa được hưởng lợi.

Tạm trữ hiện nay chưa đạt được mục tiêu gỡ khó kịp thời và tiến tới hỗ trợ nông dân thật sự để phát triển sản xuất nông nghiệp một cách bền vững.

Thực tế lâu nay, nhiều loại nông sản khi vào vụ thu hoạch hoặc thậm chí trước khi thu hoạch, người sản xuất đã phải bán sản phẩm để có tiền chi phí cho đời sống, trang trải các món nợ mua phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thuê nhân công thu hoạch. Trong khi đó, thời gian từ khi chính sách thu mua tạm trữ được ban hành, triển khai đến ngân hàng, doanh nghiệp, địa phương, rồi đến người nông dân là quá lâu. Rất nhiều trường hợp, khi chính sách đến tới đồng ruộng thì bà con đã bán gần hết nông sản với giá rất thấp.

Đó là chưa kể có những doanh nghiệp cố tình chần chừ việc mua tạm trữ, cố tình chờ giá thị trường xuống thật thấp mới bắt đầu mua vào. Bởi với kinh phí được hỗ trợ để mua tạm trữ đã được giao, thì giá mua càng thấp doanh nghiệp càng có lợi. Thực tế, đã từng xảy ra tình trạng cố tình trì hoãn mua tạm trữ lúa, gạo, muối, cà phê, “mua giải cứu” cá tra. Tiếng là thu mua tạm trữ để gỡ khó cho diêm dân, song trong khi hàng nghìn tấn muối vẫn còn trong dân hoặc chơ vơ ngoài đồng muối thì doanh nghiệp đã dừng mua. Với cà phê thì cũng tương tự vậy. Theo khẳng định của các nhà quản lý, nghiên cứu thị trường và nông dân thì hiện nay hầu hết việc thu mua tạm trữ chỉ được triển khai khi giá đã xuống quá thấp.

Bên cạnh đó, việc thực thi chính sách cũng gặp nhiều khó khăn. Căn cứ để tính giá thành sản xuất, giá sàn thu mua để từ đó tính được 30% lãi cho người sản xuất như quy định của Chính phủ chưa được xác định thống nhất. Bộ Tài chính đã có hướng dẫn cách tính giá thành chung cho lúa, gạo, từ đó, mỗi địa phương sẽ tính toán cụ thể. Nhưng thực tế, do không thống nhất về số liệu tính toán ban đầu ở mỗi địa phương, cho mỗi loại nông sản nên doanh nghiệp chỉ mua tạm trữ với giá bảo đảm hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp mà không tính đến người sản xuất.

Từ thực tế thu mua tạm trữ, đa số người sản xuất đều cho rằng việc thực hiện mua tạm trữ nên được công bố và áp dụng ngay từ đầu vụ thu hoạch và phải có giá sàn thu mua tạm trữ. Khi có quy định giá sàn thì hạn chế được việc doanh nghiệp trì hoãn mua tạm trữ, và trong trường hợp giá thị trường xuống thấp nông dân vẫn được bảo đảm để có thể bù đắp được các chi phí sản xuất tối thiểu.

Như vậy, nếu bán được đúng lúc, đúng giá, người nông dân sẽ có lợi, góp phần bình ổn chung thị trường. Nếu việc hỗ trợ mua tạm trữ cho nông dân không được triển khai đúng đắn, mục tiêu của chính sách thu mua tạm trữ không được bảo đảm thì hệ quả là đối tượng được hưởng lợi từ chính sách không phải là nông dân mà chính là doanh nghiệp.

Trong điều kiện sản xuất nông nghiệp ở nước ta còn nhiều khó khăn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thông tin, thị trường, thời tiết, việc hỗ trợ tạm trữ nông sản là một giải pháp cần thiết, thể hiện sự quan tâm của Chính phủ đối với người sản xuất nông nghiệp. Trước mắt, những giải pháp “tạm” này nếu được triển khai nghiêm túc và kịp thời thì hoàn toàn đáp ứng được mục tiêu mà Chính phủ đặt ra.

Để Chương trình hỗ trợ tạm trữ đến tận tay người nông dân và mang lại hiệu quả thật sự, việc hỗ trợ nên thực hiện trực tiếp cho người nông dân. Tuy nhiên, để khuyến khích nông dân phát triển sản xuất một cách ổn định và bền vững, cần hỗ trợ trực tiếp một cách thiết thực hơn và bằng nhiều cách khác nhau, như hỗ trợ nguồn vốn vay cho sản xuất, hỗ trợ giống cây trồng vật nuôi chất lượng cao, hỗ trợ thông tin và dự báo thị trường kịp thời... Những hỗ trợ này mang lại hiệu quả cao, đồng thời không trái các cam kết quốc tế mà nước ta tham gia./.