Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 29-11 đến ngày 5-12-2010)

TCCSĐT - Ngày 29-11-2010, Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 16 (COP-16) đã khai mạc tại thành phố biển Can-cun của Mê-hi-cô. Khoảng 25.000 đại biểu thuộc các chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và cơ quan nghiên cứu đến từ 194 nước tham gia Công ước khung Liên hợp quốc (UNFCCC) tham dự COP-16 nỗ lực tìm kiếm những tiến bộ trong việc đưa ra thỏa thuận cụ thể nhằm đối phó với hiện tượng ấm lên của trái đất.

1. Liên hợp quốc thông qua nghị quyết về phát triển và biến đổi khí hậu

Trong nghị quyết về biến đổi khí hậu, Liên hợp quốc khuyến khích các nước thành viên nỗ lực thúc đẩy các tiếp cận nhằm đối phó với hiện tượng ấm lên của trái đất.

Ngày 29-11-2010, kết thúc cuộc thảo luận tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 65 đã thông qua 7 nghị quyết về các vấn đề phát triển và biến đổi khí hậu, trong đó có nghị quyết về các công nghệ thông tin và truyền thông phục vụ phát triển; nghị quyết Hội nghị Liên hợp quốc lần thứ 4 về các nước chậm phát triển nhất; nghị quyết Luật Toàn cầu về đạo đức du lịch; nghị quyết về văn hóa và phát triển; nghị quyết về biến đổi khí hậu; nghị quyết về hợp tác quốc tế giảm tác động của hiện tượng El Ni-no; nghị quyết về bảo vệ các dải san hô. Liên quan đến nghị quyết về các công nghệ thông tin và truyền thông phục vụ phát triển, Đại hội đồng Liên hợp quốc khoá 65 đã gia hạn thêm 5 năm nữa ủy nhiệm của Diễn đàn quản trị In-tơ-net và nhấn mạnh nhu cầu tăng cường chức năng và hoạt động của Diễn đàn cũng như sự cần thiết tăng cường việc tham gia Diễn đàn của các chính phủ và các đối tác khác từ các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước chậm phát triển nhất. Trong nghị quyết về biến đổi khí hậu, Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 65 khuyến khích các nước thành viên Liên hợp quốc nỗ lực thúc đẩy các tiếp cận cân bằng nhằm đạt được kết quả đầy tham vọng tại Hội nghị cấp cao Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu khai mạc cùng ngày tại thành phố Can-cun của Mê-hi-cô.

2. Kinh tế quốc tế hậu khủng hoảng: Cần quy chế thương mại đa phương mới

Ngày 29-11-2010, nghiên cứu chung của Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) và Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản (JETRO) Nghiên cứu về "Thương mại quốc tế sau khủng hoảng" đã nêu bật 3 thực tế mới trong thương mại quốc tế đang thách thức các quy chế buôn bán đa phương hiện hành của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Một là, các biện pháp hạn chế buôn bán, đặc biệt là các biện pháp phi thuế quan được các chính phủ các nước phát triển và đang phát triển, tuy nhất quán với các quy chế buôn bán đa phương hiện hành chống chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch nhưng đã tỏ ra không còn thích hợp với thực tế kinh tế đang biến đổi rất nhanh hiện nay. Hai là, sự phát triển nhanh chóng của thị trường môi trường toàn cầu do nhu cầu bức thiết về chống ô nhiễm, biến đổi khí hậu và sự cạn kiệt dần của các hàng hóa năng lượng chiến lược không thể tái tạo trong bối cảnh nhu cầu năng lượng tăng vọt, đặc biệt ở các nền kinh tế mới nổi. Ba là, khi hàng rào thuế quan giảm do kết quả tự do hóa thương mại song phương, khu vực và đa phương, các biện pháp phi thuế quan sẽ được các nước sử dụng như là công cụ chính sách then chốt trong thương mại để hạn chế hàng hóa nước ngoài tiếp cận thị trường nước mình. Trong bối cảnh vòng đàm phán Đô-ha (Doha) về thương mại và môi trường vẫn trì trệ, nghiên cứu trên sẽ giúp cho các nhà hoạch định chính sách của các chính phủ tránh sa vào chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và thúc đẩy thương mại quốc tế.

3. Hội nghị về đầu tư vào châu Phi tại Bỉ

Ngân hàng thế giới (WB) kêu gọi đầu tư có trách nhiệm vào châu Phi.

Ngày 29-11-2010, tại Hội nghị tại Brúc-xen (Bỉ) về đầu tư vào châu Phi, Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) phụ trách khu vực châu Phi, bà Ô-bi-a-giê-li Ê-dếch-oét-xi-li (Obiageli Ezekwesili), nhấn mạnh, châu Phi mở cửa cho các nhà đầu tư nhưng không phải bất cứ loại hình đầu tư kinh doanh nào. Các nhà đầu tư không chú ý đến hiệu quả đầu tư mang lại cho châu Phi sẽ ngày càng bị hạn chế tiếp cận thị trường châu lục Đen. Theo số liệu của WB, đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI) vào châu Phi đã tăng gần 9 lần, từ 10 tỉ đô-la năm 2000 lên tới 88 tỉ đô-la năm 2008. Dòng đầu tư không ngừng tăng lên vào châu Phi chứng tỏ châu lục này hiện đã thuộc "lợi ích chiến lược sống còn" và là "cực tăng trưởng sắp tới trong thế giới đa cực". Trong bối cảnh này, thách thức đối với châu Phi là đảm bảo các nhà đầu tư vào châu lục này cam kết và thực hiện cam kết đầu tư có trách nhiệm. Bà Ê-dếch-oét-xi-li kêu gọi thiết lập các quan hệ đối tác hợp tác trên cơ sở các giá trị chung bao gồm chính phủ, khu vực tư nhân, đối tác phát triển để đảm bảo châu Phi không chỉ là địa chỉ để đầu tư và hỗ trợ phát triển, mà còn là châu lục mà các đối tác hợp tác với nhau. Bà Ê-dếch-oét-xi-li kêu gọi 53 nước châu Phi thúc đẩy các sáng kiến minh bạch, thực hiện các công ước và hiệp ước hiện hành như Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng và Công ước chống hối lộ.

4. Báo cáo thường niên của Tổ chức Di trú quốc tế

Ngày 29-11-2010, trong báo cáo thường niên của mình, Tổ chức Di trú quốc tế (IOM) nhận định: trong vài thập kỷ tới, vấn đề nhập cư quốc tế có thể thay đổi về phạm vi, quy mô và sự phức tạp. Nếu lượng người nhập cư tiếp tục tăng với tốc độ tương tự như trong 20 năm qua, thì số lượng người nhập cư trên toàn thế giới vào năm 2050 có thể cao ở mức 405 triệu người. Các quốc gia có nền kinh tế đang phát triển thuộc khu vực châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh đang trở thành điểm đến của những người nhập cư. Nhu cầu về lực lượng lao động ở các nước đang phát triển gia tăng, trong khi dân số ở những quốc gia phát triển đang ngày càng lão hóa là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhập cư nói trên. Theo đó, trong tương lai không xa, tình trạng mất cân bằng dân số giữa các nước phát triển và đang phát triển sẽ tiếp tục tăng. Mỹ vẫn là nước đứng đầu về số người nhập cư với 42,8 triệu người trong năm 2010, chiếm khoảng 20% số người nhập cư trên toàn thế giới. Nếu thế giới không có sự đầu tư lớn đến các vấn đề liên quan đến nhập cư như: cung cấp nhà ở, giáo dục, dịch vụ y tế thì việc hòa nhập của những người nhập cư vào môi trường xã hội ở nước sở tại sẽ trở nên phức tạp hơn nhiều so với hiện nay. Bên cạnh đó, sự đầu tư và các kế hoạch trong tương lai về vấn đề nhập cư sẽ giúp cải thiện nhận thức chung của người nhập cư, nhất là trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn hiện nay.

5. Hội nghị thượng đỉnh toàn châu Á đầu tiên về quản lý tài chính

Trong hai ngày 29 và 30-11, Hội nghị thượng đỉnh toàn châu Á lần thứ nhất về quản lý tài chính đã diễn ra tại Hồng kông của Trung Quốc.

Trong hai ngày 29 và 30-11-2010, Hội nghị thượng đỉnh toàn châu Á lần thứ nhất về quản lý tài chính đã diễn ra tại khu hành chính đặc biệt Hồng Công của Trung Quốc. Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Mác-tin Uýt-li (Martin Wheatley), Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Hợp đồng giao sau của Hồng Công (HKSFC), cho biết thách thức trong điều tiết tài chính của các quốc gia trên thế giới là làm thế nào quản lý xuyên quốc gia trong bối cảnh cấu trúc điều tiết mang nặng tính địa phương. Theo ông M.Uýt-li, để xây dựng một hệ thống có thể giúp đối phó với các vấn đề này, không chỉ cần nhìn lại quá khứ để rút ra bài học mà còn phải nhìn vào tương lai. Tại Hội nghị, Tổng giám đốc Ủy ban Quy tắc Ngân hàng Trung Quốc (CBRC), ông Diêm Khánh Dân (Yan Qingmin) cho biết Trung Quốc có kinh nghiệm phát triển ổn định và bền vững trong hệ thống ngân hàng. CBRC đã rút ra bài học phối hợp giám sát bằng pháp luật với giám sát bằng quy tắc. Ông cũng nhấn mạnh tới sự kết hợp các hành động bảo vệ của các cá nhân và doanh nghiệp. Nói tới việc đề phòng nguy cơ xuyên quốc gia, ông Diêm Khánh Dân cho biết Trung Quốc có một số kinh nghiệm trong lĩnh vực này và sẽ tiếp tục cải thiện các khả năng đối phó với các nguy cơ này.

6. Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 16

Từ ngày 29-11 đến 10-12-2010, Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 16 (COP-16) đã diễn ra tại thành phố biển Can-cun của Mê-hi-cô với nỗ lực tìm kiếm những tiến bộ trong việc đưa ra thỏa thuận cụ thể nhằm đối phó với hiện tượng ấm lên của trái đất. Hội nghị được coi là bước đi quan trọng tiếp theo của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy các cuộc đàm phán "Lộ trình Bali", nhất là sau khi Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 15 tại Cô-pen-ha-ghen (Đan Mạch) không đạt được một hiệp ước mang tính ràng buộc về pháp lý. Vì vậy, dù cơ hội khá mong manh, song các đại biểu tham dự COP-16 đều đặt quyết tâm đạt được một hiệp ước mang tính ràng buộc về pháp lý nhằm thay thế Nghị định thư Ki-ô-tô sẽ hết hiệu lực vào năm 2012. Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng thống nước chủ nhà Phê-li-pê Can-đê-rôn (Felipe Calderon) khẳng định: hoạt động của con người là nguyên nhân dẫn đến tình trạng biến đổi khí hậu, do đó, thế giới cần phản ứng có trách nhiệm trước tình trạng trên. Song ông cũng cho rằng không nên quá mong đợi vào những quyết định toàn cầu và sự đột phá. Theo ông P. Can-đê-rôn, đã đến lúc cần đạt những kết quả cụ thể, xúc tiến cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Một trong những việc phải bàn tại hội nghị này là sự hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển và chuyển giao công nghệ sạch cho những quốc gia này.

7. Liên hợp quốc ra "Lời kêu gọi nhân đạo năm 2011"

Ngày 30-11-2010, thay mặt các tổ chức nhân đạo quốc tế, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun đã kêu gọi cộng đồng quốc tế gây quỹ trị giá 7,4 tỉ đô-la để giúp đỡ nhân đạo khẩn cấp khoảng 50 triệu nạn nhân của các cuộc xung đột vũ trang và thiên tai có thể xảy ra tại 28 nước trên thế giới trong năm tới. "Lời kêu gọi nhân đạo năm 2011" là lời kêu gọi đóng góp nhân đạo với số tiền lớn nhất kể từ khi cộng đồng quốc tế phát động Quá trình kêu gọi thống nhất (CAP) năm 1991. Văn kiện này cũng là đỉnh cao của CAP, trong đó, 425 tổ chức cứu trợ nhân đạo gồm các cơ quan của Liên hợp quốc, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức quốc tế khác cùng hợp lực tìm các phương thức và nguồn tài chính để đáp ứng các thách thức nhân đạo của thế giới một cách đồng bộ, chiến lược và hiệu quả. Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc về các vấn đề nhân đạo, Điều phối viên cứu trợ khẩn cấp của Liên hợp quốc, bà Va-lơ-ri A-mốt (Valerie Amos), lưu ý rằng những người dễ bị tổn thương nhất trên thế giới hiện đang phải sống trong điều kiện cực kỳ nghèo nàn, đối mặt với tình trạng suy dinh dưỡng, bệnh tật hoặc bạo lực. Bà A-mốt nhấn mạnh "Lời kêu gọi nhân đạo năm 2011" hối thúc các nước đóng góp nguồn tài chính cần thiết để đáp ứng khẩn cấp các thảm họa. Phản ứng mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế đối với các thảm họa lớn mới đây ở Hai-ti và Pa-ki-xtan cho thấy khi đồng lòng và hợp lực, cộng đồng quốc tế có thể thành công.

8. Hội nghị thượng đỉnh châu Phi - EU

Ngày 30-11-2010, hội nghị thượng đỉnh châu Phi - Liên minh châu Âu (EU) lần thứ 3 tại thủ đô Tri-pô-li (Tripoli) của Li-bi đã kết thúc, sau khi đưa ra một tuyên bố chung và thông qua một kế hoạch hành động trong 3 năm tới nhằm đẩy mạnh quan hệ đối tác. "Tuyên bố Tri-pô-li" khẳng định quan hệ đối tác châu Phi - EU là "một trong những mối quan hệ bền vững nhất trên toàn cầu và có tầm quan trọng chiến lược đối với cả hai bên", đồng thời cam kết châu Phi và EU sẽ tiếp tục nỗ lực đưa quan hệ giữa hai bên lên một tầm chiến lược mới và bình đẳng. Kế hoạch hành động được thông qua tại hội nghị xác định các lĩnh vực hợp tác chủ chốt gồm biến đổi khí hậu, ngăn ngừa xung đột, quản lý hiệu quả, năng lượng bền vững, cơ sở hạ tầng, an ninh lương thực và các Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ. Ngoài ra, cả hai bên cũng cam kết đẩy mạnh các lĩnh vực kinh tế tư nhân, coi đó là động lực then chốt đối với tăng trưởng kinh tế bền vững và để hai bên có thể đi đến ký kết Hiệp định đối tác kinh tế (EPAs). Hiệp định đối tác kinh tế, theo đó châu Phi đồng ý giảm thuế các mặt hàng của châu Âu vào khu vực này, là vấn đề gây tranh cãi nhiều năm nay giữa châu Phi và EU, nhưng không nằm trong chương trình nghị sự của hội nghị lần này. Theo tuyên bố của hội nghị, từ nay đến năm 2013 EU sẽ chi 50 tỉ ơ rô (65 tỉ đô-la) để hỗ trợ phát triển toàn diện mối quan hệ đối tác giữa châu Phi và EU.

9. Liên hợp quốc thông qua 6 nghị quyết về xung đột Trung Đông

Ngày 30-11-2010, trong phiên bế mạc cuộc họp nhân "Ngày Quốc tế đoàn kết với nhân dân Pa-lét-xtin" Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua sáu nghị quyết về tình hình xung đột ở Trung Đông. Các nghị quyết khẳng định "các quyền bất khả xâm phạm" của người Pa-lét-xtin và "trách nhiệm thường trực" của Liên hợp quốc hỗ trợ tiến trình hòa bình ở Trung Đông và tìm kiếm giải pháp hai nhà nước Pa-lét-xtin và I-xa-ren cùng tồn tại trong độc lập và an ninh. Đại hội đồng Liên hợp quốc cam kết tiếp tục ủng hộ thực thi các quyền hợp pháp của người dân Pa-lét-xtin. Các nghị quyết được thông qua cũng cho rằng việc I-xa-ren tuyên bố thành phố Giê-ru-xa-lem (Jerusalem) là thủ đô của nhà nước Do thái là "vô giá trị và không có hiệu lực," nhấn mạnh "một giải pháp toàn diện, đúng đắn và lâu dài cho vấn đề quy chế đối với Giê-ru-xa-lem cần phải phù hợp với các yêu cầu chính đáng của cả Pa-lét-xtin và I-xa-ren." Đại hội đồng Liên hợp quốc đề cao vai trò quan trọng của các tổ chức xã hội dân sự trong việc thúc đẩy giải pháp hai nhà nước hòa bình, đồng thời khẳng định không chấp nhận I-xa-ren xây nhà định cư trên lãnh thổ Pa-lét-xtin. Ngoài ra, Đại hội đồng Liên hợp quốc khẳng định rằng việc I-xa-ren chiếm đóng Cao nguyên Gô-lan (Golan) ở biên giới giữa I-xa-ren và Cộng hòa Ả rập Xi-ri (Syria) là bất hợp pháp.

10. Tổng thống Nga Đ. Mét-vê-đép đọc thông điệp liên bang lần thứ ba