Nền tảng cho một thị trường ngoại hối lành mạnh

TCCSĐT - Thực hiện Nghị quyết số 11 của Chính phủ nhằm kiềm chế lạm phát, tuần qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam liên tục có những động thái quyết liệt nhằm siết chặt thị trường ngoại hối. Sau đợt cao điểm truy quét thị trường đô-la “chợ đen” tại hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, thị trường ngoại hối tự do dường như bị đóng băng. Xem ra, tâm lý tuân thủ pháp luật của các tiệm giao dịch ngoại tệ đang hình thành, đây là nền tảng quan trọng để xây dựng một thị trường lành mạnh.

Xóa bỏ thị trường ngoại tệ tự do, đặc biệt, trong thời điểm hiện nay là cần thiết. Đây là giải pháp cho tình trạng hệ thống ngân hàng không kiểm soát được ngoại tệ trôi nổi, mà theo ước tính, lượng ngoại tệ “ngoài luồng” này lên tới khoảng 10 tỉ USD. Đây chính là một trong những nguyên nhân góp phần vào sự trồi sụt khá ngẫu hứng thời gian qua của: vàng - đô la - bất động sản.

Theo Nghị quyết số 11, trong nhóm giải pháp tiền tệ, Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phối hợp kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định về thu đổi ngoại tệ. Ngân hàng Nhà nước làm đầu mối ban hành quy định và chế tài xử lý vi phạm, kể cả việc đình chỉ, rút giấy phép hoạt động, thu tài sản; quy định khen, thưởng đối với việc phát hiện các hành vi vi phạm hoạt động thu đổi, mua bán ngoại tệ. Đối với hành vi cố tình vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo pháp luật. Rõ ràng, tính cứng rắn, tinh thần quyết liệt đã được thể hiện từ trong chỉ đạo, điều hành đến khâu thực thi. Cụ thể ở đây là sự phối hợp giữa Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và Tổng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm (CSPCTP). Theo lãnh đạo Tổng cục Cảnh sát điều tra, hàng trăm trinh sát tinh nhuệ của lực lượng “CSPCTP kinh tế và chức vụ” Bộ Công an không chỉ được tăng cường tại các tụ điểm “nóng” ở hai thành phố lớn Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh mà đã được tăng cường về cả các địa phương, các trung tâm kinh tế, thương mại.

Trong một thời gian ngắn, hai lực lượng đã kiểm tra, rà soát, phát hiện và xử phạt 9 tiệm vàng thu đổi ngoại tệ trái phép, thu giữ gần 400.000 đô-la. Sau đợt cao điểm này, dường như trật tự trên thị trường này đã được lập lại. Từ chiều 7-3, giao dịch USD trên thị trường tự do dường như “im ắng” hẳn, từ sáng 10-3, hàng loạt điểm thu đổi ngoại tệ tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã đóng cửa. Các con phố Hà Trung và khu vực chợ Bến Thành vốn được xem là “chợ đô-la” sôi động nhất tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã không còn cảnh tấp nập mua bán ngoại tệ công khai.

Biện pháp hành chính cứng rắn đã có hiệu quả tức thời, thị trường tiền tệ ngay lập tức giảm nhiệt, các cửa hàng giao dịch ngoại tệ không còn tự do đưa, đẩy tỷ giá. Rõ ràng, tâm lý tuân thủ pháp luật của các tiệm giao dịch ngoại tệ đang hình thành, đây là nền tảng quan trọng để xây dựng một thị trường lành mạnh.

Tuy nhiên câu chuyện ở đây là trạng thái “đóng băng” mới chỉ là những thể hiện trên bề nổi, nhiều ý kiến lo ngại trạng thái này sẽ không kéo dài được bao lâu. Bởi thực tế trong khi nhu cầu vẫn có thì việc giao dịch vẫn khó ngăn cản, có chăng đó chỉ là sự chuyển đổi từ giao dịch công khai sang giao dịch ngầm. Thực tế cũng cho thấy: đây chỉ là những giải pháp tạm thời, bài toán đặt ra là biện pháp nào để vừa kiểm soát lại vừa giữ được ổn định cho thị trường.

Về lâu dài, để quản lý được thị trường ngoại hối tự do cần có hệ thống giải pháp tổng thể: chỉnh sửa tổng thể những cơ chế, chính sách trực tiếp và cả gián tiếp liên quan đến quản lý ngoại hối cho phù hợp với thực tế tình hình. Đồng thời, phải bảo đảm giữ ổn định đồng tiền Việt Nam, đồng tiền ổn định, dòng tiền được điều chỉnh hợp lý còn giải quyết được cả tình trạng lãi suất huy động và cho vay đôi lúc lại dâng cao như mấy năm vừa qua. Bên cạnh đó, cũng cần tạo điều kiện thuận lợi cho dòng kiều hối của thân nhân người Việt ở nước ngoài gửi về trong nước nhằm tăng dự trữ ngoại hối của Nhà nước, thu hút mạnh mẽ hơn dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài... Và quan trọng hơn cả là phải kiềm chế được lạm phát, bảo đảm nền kinh tế phát triển bền vững.

Một khi lạm phát được kiềm chế, niềm tin được củng cố, người dân sẽ không ngần ngại với đồng nội tệ. Và đương nhiên, khi đó, sẽ không có tình trạng thị trường đô-la gây bất ổn đến nền kinh tế./.