Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 7-3-2011 đến ngày 13-3-2011)

TCCSĐT - Từ ngày 7 đến ngày 9-3-2011, tại thành phố Y-ô-ghi-a-ca-ta (Yogyakarta) của In-đô-nê-xi-a đã diễn ra một loạt hội nghị giữa các quan chức cấp cao (SOM) của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để xem xét đánh giá những công việc mà khối này đã và cần phải làm nhằm hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 với ba trụ cột chính (kinh tế, an ninh-chính trị và văn hóa-xã hội).

1. Hội nghị của Hội đồng quản trị IAEA ở Áo

Ngày 7-3-2011, phát biểu khai mạc hội nghị của Hội đồng quản trị IAEA tại thủ đô Viên của Áo, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) ông Y-u-ki-y-a A-ma-nô (Yukiya Amano) nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về tăng cường an toàn hạt nhân bền vững trên toàn cầu, đồng thời cảnh báo những bài học từ thảm họa hạt nhân Chernobyl 25 năm trước đây, mặc dù tình hình an toàn hạt nhân trên thế giới đã được cải thiện. Số lần các lò phản ứng hạt nhân trên thế giới đóng cửa tự động ngoài dự kiến đã giảm 80% từ năm 1990. Các quy ước an toàn hạt nhân quốc tế đã có hiệu lực. IAEA đã thực hiện thành công các chương trình kiểm tra và đánh giá an toàn hạt nhân tại các nhà máy điện hạt nhân trên toàn cầu. Ông A-ma-nô kêu gọi các nước và các đối tác tuân thủ và tôn trọng các quy chế của IAEA về vận chuyển an toàn các chất phóng xạ. Ông cũng nhấn mạnh trong khi gần 1 tỷ người trên thế giới chưa được tiếp cận nước sạch, công nghệ thủy học đồng vị hạt nhân của IAEA có thể hỗ trợ các nước đánh giá toàn diện nguồn nước.

2. Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN tại In-đô-nê-xi-a

Trong hai ngày 7 và 9-3, tại thành phố Y-ô-ghi-ca-ta (Yogyakarta) của In-đô-nê-xi-a, đã diễn ra một loạt hội nghị giữa các quan chức cấp cao (SOM) của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để xem xét đánh giá những công việc mà khối này đã và cần phải làm nhằm hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 với ba trụ cột chính (kinh tế, an ninh-chính trị và văn hóa - xã hội). Các hội nghị này còn chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN 18, dự kiễn diễn ra trong các ngày 7,8-5 tới. Ngày 9-3, ông Đa-ha-ri Ô-rát-man-gun (Djauhari Oratmangun), Tổng Vụ trưởng phụ trách ASEAN của Bộ Ngoại giao In-đô-nê-xi-a cho biết: Hội nghị đã nhất trí cần có một tuyên bố chung để nâng sự hợp tác của ASEAN với LHQ thành quan hệ đối tác toàn diện. Bản tuyên bố có thể được hoàn tất khi các ngoại trưởng của ASEAN họp với Tổng Thư ký LHQ bên lề khóa họp hàng năm của Đại hội đồng LHQ vào tháng 9 tới.

3. FAO kêu gọi các nước không làm trầm trọng thêm tình hình lương thực toàn cầu 

Ngày 8-3, tại LHQ, phản ứng trước tình trạng giá lương thực tăng cao đe dọa thị trường lương thực toàn cầu, Tổ chức Lương Nông Liên hiệp quốc (FAO) khẳng định: cộng đồng thế giới hoàn toàn có thể siết chặt cân bằng cung - cầu về lương thực toàn cầu trong tài khoá 2010 - 2011. FAO đã cùng với các đối tác như Chương trình Phát triển LHQ (UNDP), Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), Chương trình Lương thực thế giới (WFP), Uỷ ban LHQ về Kinh tế xã hội khu vực châu Á - Thái Bình Dương (UNESCAP), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN), Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản… tổ chức các cuộc hội thảo ở các châu lục nhằm trao đổi kinh nghiệm xử lý cuộc khủng hoảng lương thực năm 2007 - 2008, giúp các nước có các lựa chọn và hành động chính sách thích hợp trước tình hình giá lương thực leo thang liên tục suốt 8 tháng qua. FAO nhấn mạnh “Định hướng chính sách và hành động quốc gia xử lý giá lương thực tăng cao” vừa được công bố sẽ giúp các nước có các lựa chọn và hành động chính sách thích hợp, tập trung làm dịu tác động của giá lương thực tăng cao đối với người nghèo, đồng thời tăng đầu tư phát triển nông nghiệp, kiềm chế các biện pháp như cấm xuất khẩu lương thực. Các cuộc hội thảo về hiện trạng lương thực toàn cầu này sẽ được tổ chức từ tháng 3 đến tháng 6 tới.

4. Nga kỷ niệm 77 năm ngày sinh của cố phi hành gia Ga-ga-rin

Ngày 9-3, nhiều địa phương ở Nga đã long trọng kỷ niệm lần thứ 77 ngày sinh của huyền thoại du hành vũ trụ quá cố Y-u-ri Ga-ga-rin (Yuri Gagarin) (9-3-1934-9-3-2011). Tại dốc Va-xi-li-ép (Vasiliev), sát Quảng trường Đỏ ở thủ đô Mát-xcơ-va đã khai mạc cuộc đua ô tô về thành phố Ga-ga-rin với sự tham gia của các công trình sư, nghị sĩ, doanh nghiệp, vận động viên, nghệ sĩ cùng các nhà du hành vũ trụ Nga và nước ngoài thuộc các thế hệ khác nhau. Trước khi khởi hành, những người tham gia cuộc đua đã tới đặt hoa tại mộ nhà du hành vũ trụ đặt bên tường Điện Krem-lin. Sau khi tới thành phố Ga-ga-rin, đoàn đua ô tô thăm Viện Bảo tàng mang tên Ga-ga-rin và tham dự các hoạt động kỷ niệm tại đây. Tỉnh Xmo-léc (Smolensk), quê hương Ga-ga-rin, là nơi tổ chức các buổi hòa nhạc, triển lãm sách-ảnh mang tên "Mùa Xuân Ga-ga-rin", hội thảo khoa học-xã hội lần thứ 38, cuộc mít tinh trọng thể phát động "Năm du hành vũ trụ Nga" và lễ đặt viên đá đầu tiên để xây dựng Trung tâm Sáng tạo tuổi trẻ mang tên Y.Ga-ga-rin. Y-u-ri Ga-ga-rin là người đầu tiên trên thế giới thực hiện thành công chuyến bay lên quỹ đạo. Tại thời điểm đó, ông đã ở trong vũ trụ 108 phút và bay một vòng quanh trái đất. Ngày 27-3-1968, Ga-ga-rin đã tử nạn khi đang bay thử nghiệm trên máy bay tiêm kích MiG-15. Sau ông, cho tới nay đã có hơn 500 nhà du hành và khách du lịch bay vào vũ trụ và trở về Trái Đất an toàn.

5. Nga, Mỹ thảo luận việc bắt đầu triển khai START mới trên thực tế

Ngày 10-3, Nhóm công tác về kiểm soát vũ khí của Ủy ban Hỗn hợp trực thuộc Tổng thống hai nước Nga - Mỹ đã có cuộc họp nhằm xem xét vấn đề bắt đầu triển khai trên thực tế Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START) mới. Cuộc họp tập trung vào vấn đề lá chắn tên lửa, việc bắt đầu triển khai trên thực tế START mới và hoàn thiện cơ chế kiểm soát các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu. Hiệp ước quy định cắt giảm số lượng đầu đạn hạt nhân của mỗi bên xuống còn 1.550 đơn vị, số lượng tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa đạn đạo trên tàu ngầm và máy bay ném bom hạng nặng xuống còn 700 đơn vị.

6. LHQ cảnh báo kinh tế châu Á phục hồi mong manh 

Ngày 10-3, Phó Tổng Thư ký LHQ, Bí thư chấp hành ESCAPE, Tiến sĩ Nô-ê-lin Hây-dơ (Noeleen Heyzer) cho rằng: các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương cần chuẩn bị sẵn sàng để chống đỡ hiệu quả trước các biến động kinh tế mới, nhất là trong lĩnh vực tài chính và việc làm. Bà Nô-ê-lin Hây-dơ cũng lưu ý các "chấn động bên ngoài" như việc nhiều công nhân di trú ở nước ngoài phải quay về nước, trong số đó phần lớn không tìm được việc làm sẽ khiến cho các gia đình lệ thuộc vào tiền gửi từ nước ngoài rơi vào vòng nghèo khó. Vì vậy, chính phủ các nước trong khu vực cần cân bằng chiến lược phát triển với các dự án giảm đói nghèo, trong đó, đặc biệt quan tâm đến nhu cầu của cộng đồng dân cư có thu nhập thấp và tăng đầu tư vào các dự án phát triển xã hội như y tế, giáo dục. Bà Hây-dơ cảnh báo giá lương thực và các hàng hóa khác tăng vọt đã khiến nhiều người lâm vào cảnh khốn cùng.

7. Lãnh đạo năm quốc gia châu Phi họp bàn về khủng hoảng ở Cốt Đi-voa

Ngày 10-3, các nhà lãnh đạo năm quốc gia châu Phi bắt đầu nhóm họp tại thành phố A-dít A-ba-ba (Addis Ababa), Ê-thi-ô-pi-a (Ethiopia), nơi đặt trụ sở của Liên minh châu Phi (AU), để thảo luận về tình hình khủng hoảng đang ngày một xấu đi ở Cốt Đi-voa. Cuộc họp được tổ chức sau khi các đại diện của AU không thuyết phục được Tổng thống mãn nhiệm Lau-ren Gbắc-bô (Laurent Gbagbo) trao quyền lãnh đạo cho ông A-lát-xan Ót-ta-ra (Alassane Ouattara), người được quốc tế công nhận chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Cốt Đi-voa.

8. Cu-ba hoàn tất công tác bầu đại biểu dự Đại hội VI 

Ngày 11-3, Cu-ba thông báo đã hoàn tất việc bầu 1000 đại biểu dự Đại hội lần thứ VI Đảng Cộng sản Cu-ba, dự kiến tổ chức trong các ngày từ 16 đến 19-4-2011. Đây là dịp để nhân dân Cu-ba, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cu-ba đứng đầu là lãnh tụ Phi-đen Ca-xtơ-rô (Fidel Castro) và Chủ tịch Ra-un Ca-xtơ-rô khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội với đặc điểm và hoàn cảnh cụ thể của đất nước Cu-ba hiện nay. Song song với việc bầu đại biểu tham dự Đại hội, các hội nghị với sự tham gia của bí thư các chi bộ của 169 quận, huyện trên phạm vi toàn quốc và hai khối quốc phòng và công an cũng đã bầu ra danh sách gồm 1.280 ứng cử viên vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cu-ba khoá VI. Đại hội VI sẽ quyết định số lượng và bầu ra các ủy viên Trung ương khoá mới, tuy nhiên, số lượng ủy viên Trung ương khoá mới sẽ ít hơn số lượng của các khoá trước là 150 người.

9. Nhật Bản: Tập trung mọi nguồn lực trong nước và quốc tế khắc phục hậu quả trận động đất

Ngày 11-3, một trận động đất mạnh kỷ lục 8,9 độ rich-te xảy ra lúc 2 giờ 46 phút tại Nhật Bản đã gây ra đợt sóng thần cao tới 10m, tàn phá vùng bờ biển duyên hải rộng lớn. Tính đến ngày 12-3 đã có khoảng 1.800 người thiệt mạng và mất tích. Động đất đã phá hủy hoàn toàn thành phố đông bắc Xen-dai. Văn phòng đối phó khẩn cấp động đất và sở cảnh sát tỉnh Mi-y-a-gi - một trong những khu vực chịu thiệt hại nặng nề nhất trong trận động đất.

Nhà chức trách cũng đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại nhà máy điện hạt nhân Phu-cư-si-ma số 2. Trung tâm hạt nhân và an toàn công nghiệp đã đo được lượng bức xạ cao gấp khoảng 1.000 lần mức bình thường trong phòng điều khiển của lò phản ứng số 1 tại nhà máy Phu-kư-si-ma số 1.Theo Cơ quan này, đây là trường hợp rò rỉ phóng xạ đầu tiên từ thảm họa này. Quân đội Nhật Bản đã huy động hàng ngàn binh lính, 300 máy bay và 40 tàu thuyền cho các nỗ lực cứu hộ. Tính đến nay, đã có hàng chục nhà lãnh đạo các nước đề nghị được giúp đỡ Nhật Bản sau thảm họa kinh hoàng.

10. Trung Quốc công bố báo cáo về tình hình hạt nhân 2010-2011 

Ngày 11-3, Trung tâm Nghiên cứu an ninh quốc tế và kiểm soát vũ khí thuộc Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Trung Quốc đã công bố “Báo cáo đánh giá về tình hình hạt nhân toàn cầu: 2010-2011.” Báo cáo giới thiệu và phân tích các khía cạnh liên quan đến vấn đề hạt nhân toàn cầu trong năm qua như chính sách hạt nhân, chiến lược hạt nhân, lực lượng hạt nhân, giải trừ vũ khí hạt nhân, an ninh hạt nhân, các tổ chức quốc tế và vấn đề hạt nhân quốc tế và khu vực. Báo cáo cho rằng, tình hình hạt nhân khu vực vẫn chưa có tiến triển quan trọng. I-ran tiếp tục làm giàu u-ra-ni, nhiều nhà máy điện hạt nhân cũng bắt đầu lắp đặt nguyên liệu và chuẩn bị đi vào sản xuất; Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên tuyên bố có đủ năng lực để làm giàu u-ra-ni và xây dựng lò phản ứng nước nhẹ… Báo cáo kêu gọi các nước lớn nên xem xét lại chính sách của mình về các vấn đề hạt nhân khu vực, áp dụng các biện pháp tổng hợp nhằm tìm kiếm phương án giải quyết vấn đề hạt nhân trong khu vực.

11. Hội nghị ECOSOC, WTO, WB, IMF và UNCTAD

Ngày 11-3, hội nghị các quan chức cấp cao hằng năm của Hội đồng Kinh tế xã hội Liên hợp quốc (ECOSOC), Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và Hội nghị LHQ về thương mại và phát triển (UNCTAD) đã nhất trí cho rằng: cơ cấu phát triển quốc tế mới sẽ thổi luồng sinh khí vào nền kinh tế toàn cầu đang phục hồi không đồng đều và mong manh, đồng thời, sẽ đóng vai trò quan trọng nhằm đảo ngược xu thế suy thoái hiện nay của nền kinh tế thế giới. Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-mun kêu gọi tăng cường các quan hệ đối tác phát triển, đặc biệt nhằm thực hiện thành công các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ vào năm 2015. Tiến trình phát triển mới này cần một hệ thống buôn bán mở, đầu tư lớn hơn để tạo nhiều việc làm, an ninh lương thực, y tế, năng lượng sạch, cơ cấu hạ tầng tiên tiến cũng như sự tiếp cận lớn hơn của người dân đến các dịch vụ y tế thiết yếu và công nghệ, thích nghi với biến đổi khí hậu. Tiến trình phát triển trên cũng cần hệ thống LHQ hiệu quả hơn, có hiệu lực cao hơn và đại diện rộng rãi hơn.

12. Chủ tịch Thượng viện Ca-dắc-xtan được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Cơ quan LHQ tại Giơ-ne-vơ