Báo động tình trạng hút thuốc lá trong học đường

Hình ảnh những học sinh túm năm tụm ba hút thuốc tại nơi công cộng không còn xa lạ với nhiều người, điều đáng lo là tình trạng này đang có xu hướng phổ biến trong thời gian gần đây.

Trưa muộn. Tấp vội xe vào quán nước ven đường, tôi uống một ngụm trà nóng còn nghi ngút khói, mắt dõi theo một tốp nam sinh cấp hai vừa bước vào quán. Một cậu choai choai có vẻ ít tuổi nhất rút một bao Marlboro từ trong cặp rồi thảy lên bàn. Sau vài đường vẩy zippo điệu nghệ, cậu châm thuốc hút. Chẳng mấy chốc, cái quán nhỏ đã đầy hơi thuốc phả ra từ tốp học sinh nọ. Chừng vài phút sau, đám học sinh chạy vội lên xe buýt vừa tới, bỏ lại mặt đất ngổn ngang đầu lọc thuốc lá.

Khi được hỏi chuyện, ông chủ quán nước cho biết ngày nào cũng có hơn chục đám học sinh cấp hai, cấp ba vào hút thuốc. Chủng loại thì đủ cả, sang thì Malboro, ba số, trung bình thì vinataba, có cậu còn mượn cả… điếu cày của ông để hút cho lạ. Ông cũng thừa nhận chuyện bán thuốc cho học sinh vì nếu không mua ở đây, chúng cũng sẽ tìm đến các quán khác.

Cảnh tượng trên dường như đã quá quen thuộc trên đường phố, đặc biệt là tại các quán nước ven đường. Phổ biến đến nỗi hầu như không mấy người lớn nào nhắc nhở các em học sinh không nên hút thuốc. Tuy nhiên, tác hại của nó đối với xã hội là rất lớn.

Học sinh hút thuốc – trách nhiệm thuộc về ai

Lý do phổ biến nhất vẫn là tâm lí đua đòi, tò mò, thích thể hiện của lứa tuổi mới lớn. Nhiều bạn mặc dù không thích hút thuốc nhưng do bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, khích bác nên “nhắm mắt làm bừa”. Một vài lần rồi quen, đâm ra nghiện. Cá biệt, có bạn hút thử chỉ là để tìm hiểu xem thuốc có “ngon” không, hoặc để hưởng thụ cái cảm giác phả khói thuốc, mắt lim dim nhìn xung quanh, trông rất “sành điệu”, hấp dẫn và nam tính.

Mặt khác, không thể phủ nhận một phần trách nhiệm to lớn thuộc về người lớn. Nhiều học sinh sống trong môi trường có người hút thuốc (đặc biệt là gia đình, họ hàng) thường dễ làm quen với khói thuốc lá hơn. Cùng với đó, những học sinh này cho rằng hút thuốc là không có gì sai trái vì bố, mẹ, anh chị, thầy giáo… cũng làm vậy.

Theo một cuộc điều tra về thực trạng sử dụng thuốc lá trong học sinh Việt Nam năm 2007 cho thấy, tỉ lệ hút thuốc ở học sinh nam từ 13-15 tuổi là 6,5%, ở nữ là 1,2%. Đặc biệt, có 10,3% học sinh nam và 4% học sinh nữ ở độ tuổi này trả lời có ý định hút thuốc trong tương lai.

Tác hại khôn lường của thuốc lá học đường

Theo website của “chương trình phòng chống thuốc lá quốc gia”, trong khói thuốc lá chứa hơn 4000 loại hoá chất. Trong đó có hơn 200 loại có hại cho sức khoẻ, bao gồm chất gây nghiện và các chất gây độc. Hút thuốc làm tăng tỷ lệ tử vong từ 30 đến 80%, chủ yếu là do các bệnh ung thư (ung thư phổi), bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh tim mạch…. Mức độ tăng nguy cơ phụ thuộc vào tuổi bắt đầu hút (hút thuốc càng sớm thì nguy cơ càng cao).

Các con số “giật mình” trên cho thấy việc học sinh, có tuổi đời trẻ, hút thuốc trở nên đặc biệt nghiêm trọng. Không chỉ ảnh hưởng tới môi trường giáo dục xung quanh mà còn gây ra xu hướng nghiện thuốc lá từ rất sớm. Điều này kéo theo nhiều hệ lụy trong tương lai đối với xã hội khi mà “những con nghiệm thâm niên” sẽ tác động trực tiếp lên hệ thống phúc lợi xã hội của đất nước. Tỉ lệ tử vong vì khói thuốc, chi phí cho bệnh tật, cho việc mua thuốc lá... trong xã hội sẽ tăng cao, trở thành một gánh nặng cho sự phát triển chung về con người và kinh tế của đất nước.

Cần những giải pháp tích cực hơn

Đứng trước tình trạng báo động đó, ngày 13-8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành quy định về công tác phòng chống tác hại của thuốc lá trong ngành giáo dục. Theo đó, nghiêm cấm hút thuốc lá ở các nhà trường và cơ quan quản lý giáo dục. Trước đó cũng phải kể đến Quyết định 1315/QĐ -TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Công ước về kiểm soát thuốc lá tại nơi công cộng. Tuy chưa có con số cụ thể để đánh giá các quy định trên, nhưng có thể thấy khung pháp lý là cơ sở cho việc phòng chống hút thuốc lá đang dần được hoàn thiện.

Tuy vậy, bên cạnh các văn bản luật được ban hành, việc nâng cao tầm nhận thức của học sinh nói riêng và cả xã hội nói chung về vấn nạn thuốc lá trong học đường cũng rất quan trọng. Cần hơn nữa các buổi hội thảo, giao lưu, sự kiện tiếp cận trực tiếp với các trường học để đạt được thành tựu này.

Việc giáo dục tuyên truyền từ gia đình với con cái, nhà trường với học sinh, giữa bạn bè với nhau cũng cần được đẩy mạnh. Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần xiết chặt hoạt động kinh doanh thuốc lá gần trường học và chế tài xử phạt với các cơ sở kinh doanh cá nhân có hành vi buôn bán thuốc lá cho trẻ em sai mục đích./.