TCCSĐT - Chính trị - tinh thần của quân và dân ta, những người trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên các chiến trường và ở hậu phương, là sự biểu hiện tập trung chính trị - tinh thần của cả nước, sự đoàn kết của toàn dân tộc, là sức mạnh của đất nước, của chế độ, của mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội và được quy tụ cao độ trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
1. Về chính trị - tinh thần của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh có sự so sánh rất chính xác khi Người nhấn mạnh: “về tinh thần và chính trị thì ta mạnh hơn địch gấp trăm gấp ngàn lần”(1) Người còn khẳng định, không một quân đội nào, khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của cả dân tộc. Sự mạnh hơn “gấp trăm gấp ngàn lần” ấy là nhân tố chủ yếu làm nên chiến thắng của quân dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ, kẻ thù không thể nào “đánh ngã” được. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thực dân Pháp sở dĩ thất bại vì chúng là phe tà, là bọn cướp nước…Việt Nam sở dĩ thắng lợi là vì quân và dân ta đoàn kết nhất trí, kháng chiến anh dũng, vì chính nghĩa ở về phá ta”(2).
Trong tác phẩm “Chiến tranh nhân dân và quân đội nhân dân”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp có sự phân tích rất sâu sắc cái làm nên sức mạnh to lớn của quân đội ta: “Chiến tranh ở Việt Nam không chỉ là sự đọ sức giữa hai quân đội; ở đây bọn thực dân xâm lược phải đánh nhau với cả một dân tộc; cả dân tộc Việt Nam, toàn thể nhân dân việt Nam đang đứng dạy chống lại chúng. Chính vì thực dân không nhận thấy sự thật sâu sắc đó, cho nên chúng đã tưởng chừng dễ dàng giành được thắng lợi mà chung quy lại đi đến thất bại”(3). Đại tướng nhấn mạnh mục tiêu, lý tưởng chiến đấu của quân và dân ta là “vì độc lập cho Tổ quốc, vì ruộng đất cho dân cày, để mở đường tiến lên chủ nghĩa xã hội”(4).
Chính trị - tinh thần của quân và dân ta, những người trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên các chiến trường và ở hậu phương, là sự biểu hiện tập trung chính trị - tinh thần của cả nước, sự đoàn kết của toàn dân tộc, là sức mạnh của đất nước, của chế độ, của mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội và được quy tụ cao độ trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nhân tố chính trị - tinh thần của quân và dân ta là nhân tố chiếm ưu thế tuyệt đối so với quân xâm lược Pháp, được biểu hiện tập trung trên những vấn đề chính: Một là, ưu thế của những con người chiến đấu vì mục tiêu chính nghĩa so với những tên lính xâm lược, phi nghĩa của bọn thực dân đế quốc. Hai là, ưu thế của tinh thần quyết tâm chiến đấu cao của những con người đầy khát vọng giải phóng, chống xâm lược so với quyết tâm chiến đấu của những tên lính đánh thuê. Ba là, ưu thế của sức mạnh tổng hợp đang trên đà chiến thắng, hội tụ vào trận quyết chiến chiến lược cuối cùng nhằm giải phóng dân tộc, giành độc lập cho Tổ quốc so với sự cố gắng cao nhất của bọn xâm lược nhằm cứu vãn tình thế thất bại không tránh khỏi.
Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nhân tố chính trị - tinh thần của quân và dân ta đã được phát huy cao độ, góp phần quyết định tạo nên sức mạnh tổng hợp giành chiến thắng. Từ một nhân tố chiếm ưu thế tuyệt đối, thế và lực của quân và dân ta không ngừng lớn mạnh và phát triển, trở thành ưu thế toàn diện áp đảo đối phương, làm cho cứ điểm “vững chắc”, “pháo đài khổng lồ không thể công phá" Điện Biên Phủ trở thành nơi chôn vùi quân xâm lược. Đây là một quy luật vận động và phát triển của nhân tố chính trị - tinh thần quân và dân ta trong chiến tranh, nhất là trong các chiến dịch lớn, trong các trận quyết chiến chiến lược.
Đó là góc nhìn thứ nhất, góc nhìn của những người làm nên chiến thắng!
2. Những người bên kia chiến tuyến, trong chiến tranh và cả sau này, cũng đã có nhận thức khá rõ về sức mạnh chính trị - tinh thần của quân và dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Tướng Pháp Hăng-ri Na-va phải xót xa thừa nhận: “Về mặt chính trị…sức mạnh to lớn của Việt Minh nằm ở trong tinh thần dân tộc và cả xã hội… Suốt bảy năm nay (1946-1953) đối phương chỉ có một lãnh tụ chính trị duy nhất là Hồ Chí Minh và Tổng chỉ huy quân sự duy nhất là Võ Nguyên Giáp”(5); “kẻ thù (quân và dân ta) rất thống nhất về chính trị, năng động và quyết tâm đạt đến mục tiêu bằng mọi cách”(6). Tướng Na-va còn phân tích khá kỹ: “Ở Việt Minh, không có những chủ trương chính trị và những chủ trương quân sự riêng rẽ mà là những chủ trương chính trị quân sự thống nhất. Những chủ trương đó được quyết định bởi một ủy ban trung ương mà người tổng chỉ huy đồng thời là bộ trưởng quốc phòng là một ủy viên. Kế hoạch quân sự được đặt trong một tổng thể mà tất cả mọi việc đều hướng vào nhiệm vụ bảo đảm cho sự thành công”(7).
Tướng Pháp Xa-lăng cũng phải thừa nhận về sức mạnh chính trị - tinh thần của quân dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ, khi cho rằng: “một nhân tố quan trọng cực kỳ, đó là quân đội của họ, một quân đội…rất kỷ luật và can trường, sẵn sàng phục vụ đường lối chính trị của Chính phủ, là “đối thủ đáng kính trọng”…, là cái bảo đảm cho cả một Đông Dương đỏ”(8).
Báo Rivaron số ra ngày 8-7-1954 cũng xác nhận sức mạnh tinh thần to lớn của quân dân ta: “Tinh thần của quân đội họ cao (quân đội Việt Minh). Đó là tinh thần của kẻ chiến thắng… Mặt khác cũng phải nói rằng, dân chúng có cảm tình với Cụ Hồ Chí Minh. Dân chúng sẵn sàng rời bỏ nơi mình ở để theo Cụ Hồ, theo Việt Minh”. Nhà văn Gioóc-giơ K.Te-ny-hen người Mỹ cho rằng: “Họ (quân đội Việt Nam) là một lực lượng được huấn luyện với nhiều nhiệm vụ riêng biệt, để thực hiện các hoạt động quân sự, các hoạt động thâm nhập và chiếm lĩnh về chính trị. Đó là chìa khoá thắng lợi của Việt Minh”(9).
Nhà văn Gioóc-giơ K.Ten-ny-hen phân tích khá kỹ cội nguồn sức mạnh của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp nói chung, trong chiến dịch Điện Biên Phủ nói riêng và chỉ rõ, quân đội Việt Minh “Có cội rễ sâu sa trong dân chúng về chính trị, quen thuộc địa hình, nhân dân cung cấp tình báo cho họ mà người Pháp không thể nào có được hy vọng như thế. Dân thường có thể giúp đỡ họ về tiếp tế, liên lạc, cung cấp nhân lực, đóng thuế lương thực. Họ được che trở, còn lính Pháp không thể hoà mình vào nhân dân như lính Việt Minh”(10).
Nhà văn Giuyn Roa cũng có cách nhìn nhận khá tường tận khi cho rằng, quân đội Việt Minh biết rằng “họ chiến đấu vì một nền độc lập của mình” chống lại một chủ nghĩa thực dân đang bị xoá sổ trên toàn thế giới; “nếu họ chết đi, họ sẽ chết với tiếng thét tự do”. Giuyn Roa viết tiếp: “Trong quân đội nhân dân…, mỗi đội dân công…, mỗi chiến sỹ đều ham được hy sinh. Lúc đầu, những cái đó làm ta mỉm cười, nhưng rồi mọi người phải kinh ngạc vì hiệu quả của lý tưởng vì Tổ quốc”(11).
Đó là góc nhìn thứ hai, góc nhìn từ phía bên kia!
3. Cả hai góc nhìn trên tuy khác nhau về lập trường, quan điểm, về mức độ đánh giá và sự toàn diện, nhưng đều cho thấy sức mạnh to lớn, nhân tố làm nên chiến thắng của quân và dân ta không phải nằm ở vũ khí, trang bị, ở tiềm lực kinh tế, quân sự, không phải ở sức mạnh vật chất, mà chủ yếu là ở sức mạnh chính trị - tinh thần, với nội dung cốt lõi là ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân cả nước, của toàn thể dân tộc trước bọn thực dân xâm lược.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt là trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nhân tố chính trị - tinh thần của quân và dân ta đã được quy tụ thống nhất, được phát huy cao độ, được thăng hoa đến độ rực rỡ, trở thành sức mạnh vật chất to lớn, kết dính và nâng cao tất cả các nguồn sức mạnh khác của cả dân tộc, của cả nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn đủ sức chiến thắng đối phương. Vai trò to lớn của nhân tố chính trị - tinh thần đó được thể hiện sinh động trong thực tiễn thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, phục vụ chiến đấu của mọi tầng lớn nhân dân, của các dân tộc, tôn giáo, của mọi lứa tuổi, của quân và dân cả nước trong suốt cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mà đỉnh cao là trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Quân và dân ta chiến đấu vì mục tiêu chính nghĩa, giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do cho Tổ quốc. Chiến dịch Điện Biên Phủ là sự hội tụ đến đỉnh điểm quyết tâm của quân và dân cả nước nhằm thực hiện mục tiêu chính nghĩa ấy. Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, với 12 tiểu đoàn và 7 đại đội bộ binh, nhiều tiểu đoàn pháo, công binh, xe tăng, lại được hỗ trợ nhiều máy bay và thường xuyên tăng viện trong quá trình chiến đấu, là một “pháo đài” “vững chắc”, đã bị đập tan bởi sức mạnh tổng hợp của quân dân ta, mà nhân tố chính trị - tinh thần đóng vai trò đặc biệt quan trọng, làm cho “pháo đài” đó trở thành nơi tiêu tan mọi ý chí của bọn xâm lược, gây “chấn động địa cầu”.
Những người bên kia trận tuyến cũng phải thừa nhận sức mạnh tinh thần to lớn của quân và dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ, dù rằng sự thừa nhận đó có muộn màng, còn chưa được đầy đủ, toàn diện. Họ đã thấy được phần nào vai trò sức mạnh tinh thần của quân và dân ta cũng như những nguyên nhân tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn đó. Dù là chưa đầy đủ, nhưng những nhận định về quân đội ta là một quân đội “có cội rễ sâu sa trong dân chúng về chính trị”, có “lý tưởng vì Tổ quốc”, có “chủ trương chính trị quân sự thống nhất”, có sự “thống nhất về chính trị, năng động và quyết tâm” chiến thắng; về “sức mạnh to lớn của Việt Minh nằm ở trong tinh thần dân tộc và cả xã hội”... đã cho thấy sự hiển hiện sinh động và cụ thể sức mạnh tinh thần của quân dân ta trong thực tiễn chiến tranh.
4. Chiến thắng Điện Biên Phủ là một thực tiễn sinh động chứng minh luận điểm nổi tiếng của V.I.Lê-nin trong thời đại mới: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tuỳ thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường”(12).
Tình hình mới hiện nay đặt ra những yêu cầu rất cao đối với bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, tuy nhiên, sức mạnh cơ bản và cái cơ sở chủ yếu để tạo nên sức mạnh tổng hợp của quân và dân ta trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới vẫn là nhân tố chính trị - tinh thần. Vì thế, xây dựng và động viên sức mạnh chính trị - tinh thần là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt trong chiến lược bảo vệ Tổ quốc, cũng như trong chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Đó là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của các tầng lớp nhân dân, của tất cả các cấp, các ngành, của cả hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Điều chủ yếu và quyết định nhất là phải giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; đồng thời phải gắn với việc xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, ngang tầm với nhiệm vụ./.
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, , Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2000, t 11, tr 59.
(2) Hồ Chí Minh: Sđd, t 9, tr 463
(3) Võ Nguyên Giáp: Chiến tranh nhân dân và quân đội nhân dân, Nxb Sự thật, Hà Nội , 1959, tr 100-101.
(4) Võ Nguyên Giáp: Điện Biên Phủ, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 1969, tr.140.
(5) Lê Kim: Tướng Hăng-ri Na-va với Điện Biên Phủ, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 1994, tr. 17
(6) Lê Kim: Sđd tr. 20
(7) Hăng-ri Na-va: Thời điểm của sự thật, NxbPlông Pari, 1979, tr 285.
(8) Điện Biên phủ nhìn từ phía bên kia, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội,1994, tr 175-176.
(9) Điện Biên Phủ nhìn từ phía bên kia, Sđd tr. 174.
(10) Gioóc-giơ K.Te-ny-hen: Chiến tranh cách mạng của cộng sản, Niu-oóc, 1963.
(11) Giuyn Roa: Trận Điện Biên Phủ dưới con mắt của người Pháp, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 1994, tr146.
(12) V.I.Lê-nin: Toàn tập, bản tiếng Việt, tập 41, Nxb Tiến bộ, M. 1977, tr 147.
