Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 16-4 đến ngày 22-4-2012)

1. Hội nghị thượng đỉnh về hội nhập lần thứ 3 tại Đức

Trong 2 ngày 16 và 17-4-2012, Hội nghị thượng đỉnh Thanh thiếu niên về hội nhập lần thứ ba đã diễn ra tại Berlin (Đức). Hội nghị có sự tham gia của 100 bạn trẻ từ 16 tới 25 tuổi, đến từ nhiều địa phương của Cộng hòa Liên bang Đức, theo lời mời của giáo sư, tiến sỹ Maria Boehmer, Bộ trưởng Quốc vụ, Đặc phái viên của Chính phủ Đức về di cư, người tị nạn và hội nhập. Phát biểu tại buổi khai mạc Hội nghị ở Phủ Thủ tướng, Thủ tướng Đức Angela Merkel cho rằng, điều quan trọng là phải thoát khỏi tư duy theo lối mòn và con đường đi tới một sự hội nhập thực sự là các cuộc đối thoại cởi mở. Bà A.Merkel tin tưởng rằng, việc hội nhập là một nhiệm vụ của toàn xã hội và mọi người phải cùng cố gắng. Thủ tướng Angela Merkel bày tỏ hy vọng, trong các cuộc hội thảo, người tham dự có thể đưa những kinh nghiệm cá nhân của mình ra thảo luận công khai để các chính khách hiểu rõ hơn các vấn đề khó khăn trong vấn đề hội nhập và đưa những kinh nghiệm của giới trẻ vào thực hiện chính sách. Giới thiệu về kết quả các cuộc hội thảo theo bốn chủ đề “Giáo dục và hội nhập”, “Phương tiện truyền thông và hội nhập”, “Sự tham gia của công dân và hội nhập” cũng như “Sự xung đột giữa các thế hệ” vào ngày 17-4, Bộ trưởng Quốc vụ Maria Boehmer đã khẳng định sự thành công của Hội nghị là nơi rèn đúc những ý tưởng được đưa ra để góp phần quan trọng vào việc tăng cường tình cảm đoàn kết và gắn bó trong xã hội.

2. Chi tiêu quốc phòng thế giới lần đầu tiên không tăng

Dự đoán chi tiêu quốc phòng ở Mỹ và châu Âu tiếp tục giảm, nhưng ở châu Á, châu Phi và Trung Đông vẫn tăng

Báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (Stockholm - SIPRI) công bố ngày 17-4-2012 cho hay, việc các nước phương Tây cắt giảm ngân sách đã chấm dứt quãng thời gian 13 năm chi tiêu quốc phòng thế giới tăng liên tục, cho dù ngân sách quốc phòng của Nga và Trung Quốc vẫn tăng mạnh. Theo báo cáo, năm 2011, cả thế giới chi 1.740 tỉ USD cho quân sự, tăng so với mức 1.630 tỉ USD năm 2010. Tuy nhiên, nếu tính theo tỷ giá hối đoái và mức độ lạm phát trên thực tế, thì con số này là không thay đổi. Nếu tính theo GDP, chi tiêu quốc phòng giảm xuống còn 2,5% so với mức 2,6% trước đó. Điều này hoàn toàn trái ngược với mức tăng trung bình 4,5%/năm kể từ năm 2001 đến năm 2009. Theo chuyên gia Perlo-Freeman - một trong những người thực hiện báo cáo, còn quá sớm để khẳng định liệu điều này có phản ánh xu hướng về dài hạn hay không. Trong một vài năm tới, chi tiêu quốc phòng ở Mỹ và châu Âu tiếp tục giảm, nhưng ở châu Á, châu Phi và Trung Đông vẫn tăng. Chi tiêu quốc phòng của Mỹ - nước vẫn đứng ở vị trí thứ nhất, giảm 1,2% chỉ còn 711 tỉ USD. Mức giảm này một phần là do kéo dài tình trạng “treo” về ngân sách tài khóa 2011. Ở châu Âu, “bộ ba” Đức, Anh và Pháp cũng giảm chi tiêu quốc phòng để tập trung cho nỗ lực cân đối ngân sách trong bối cảnh khu vực đồng tiền chung euro đang trải qua cuộc khủng hoảng nợ công. Ngược lại, với ngân sách quốc phòng 71,9 tỉ USD (tăng 9,3%) năm 2011, Nga đã vượt Anh và Pháp trở thành nước chi tiêu quân sự lớn thứ ba thế giới. Theo báo cáo của SIPRI, nếu tính theo tỷ lệ GDP, chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc vẫn duy trì ở mức khá ổn định, khoảng 2%, kể từ năm 2001. Năm 2011, chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc tăng 6,7% lên mức 143 tỷ USD. Trong khi đó, chi tiêu quốc phòng của Mỹ năm ngoái chiếm khoảng 4,7% GDP. Mặc dù vậy, SIPRI cho rằng, phải mất từ 1-2 thế hệ nữa, trình độ công nghệ quân sự của Trung Quốc mới có thể đuổi kịp Mỹ, và vẫn còn quá sớm khi đề cập tới nguy cơ chạy đua vũ trang ở khu vực này.

3. Hội nghị cấp bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng của NATO

Trong 2 ngày 18 và 19-4-2012, Hội nghị cấp bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ diễn ra tại Brussels (Bỉ) nhằm thảo luận tiến trình rút quân khỏi Afghanistan và việc chuyển giao trách nhiệm an ninh cho các lực lượng Afghanistan. Cuộc gặp sẽ là cơ hội để các bên tham vấn và giải quyết các vấn đề trước khi diễn ra Hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 5 tới tại thành phố Chicago (Mỹ). Trong ngày làm việc đầu tiên, bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng của 28 nước NATO thảo luận tình hình tại Afghanistan và sự tham gia của NATO trong việc hỗ trợ chính phủ của Tổng thống Hamid Karzai sau khi NATO rút quân khỏi nước này trong năm 2014 và ngày làm việc thứ hai diễn ra cuộc họp Hội đồng Nga - NATO. Tại Hội nghị, hai bên đã xem xét việc thực hiện các dự án của NATO trên lãnh thổ Afghanistan, trong đó có việc trung chuyển hàng hóa phi quân sự để hỗ trợ sứ mệnh của liên minh này ở Afghanistan thông qua lãnh thổ Nga; Nga bảo đảm huấn luyện và đào tạo cho lực lượng an ninh, quốc phòng Afghanistan; cũng như hợp tác trong sự nghiệp đấu tranh chống khủng bố và nạn cướp biển. Vấn đề liên quan tới kế hoạch của Mỹ và NATO thiết lập Hệ thống phòng thủ tên lửa tại châu Âu cũng là chủ đề thảo luận chính trong cuộc gặp.

4. Các nước ASEAN - Nga họp bàn tăng cường hợp tác

Ngày 19-4-2012, Ủy ban chung Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) - Liên bang Nga (ARJCC) đã tiến hành cuộc họp lần thứ 10 tại trụ sở Ban Thư ký ASEAN ở thủ đô Jakarta (Indonesia). Tại cuộc họp, ARJCC đã xem xét tiến độ thực hiện quyết định được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN - Nga lần thứ hai, diễn ra tháng 10-2010 tại Hà Nội, Việt Nam, cũng như việc triển khai Chương trình hành động toàn diện thúc đẩy hợp tác ASEAN - Nga (ARCPAPC) giai đoạn 2005-2015. Các đại biểu đã trao đổi quan điểm về vấn đề làm thế nào để tăng cường hợp tác giữa hai bên trong một số lĩnh vực ưu tiên, như chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, giải trừ quân bị và không phổ biến hạt nhân, thương mại và kinh tế, năng lượng, giao thông vận tải, nông nghiệp và an ninh lương thực... Cuộc họp ARJCC lần thứ 10 ghi nhận tầm quan trọng của Phong trào toàn cầu về các sáng kiến ôn hòa (GMMI) và sự hợp tác chặt chẽ để giải quyết các vấn đề liên quan đến các phần tử cực đoan và chủ nghĩa cực đoan, đồng thời thảo luận những nội dung chuẩn bị cho Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN - Nga (ARSOM) lần thứ 9, dự kiến diễn ra ngày 8 và 9-6 tới tại Moscow.

5. Hội nghị G20 tại Mexico

Hội nghị Bộ trưởng Thương mại và Kinh tế các nước thành viên G20 kêu gọi thúc đẩy tự do thương mại và đầu tư

Sau hai ngày làm việc (19 và 20-4-2012), Hội nghị Bộ trưởng Thương mại và Kinh tế các nước thành viên G20 đã bế mạc với việc thông qua lời kêu gọi thúc đẩy tự do thương mại và đầu tư thông qua quá trình củng cố Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), khai thông vòng đàm phán Doha và chống chủ nghĩa bảo hộ. Trong hai ngày họp, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi để tìm ra các biện pháp hữu hiệu nhằm củng cố hệ thống đa phương, tập trung vào các công thức mang tính khả thi cao nhất để tháo gỡ bế tắc của vòng đàm phán Doha, đồng thời cũng chỉ ra nguy cơ rủi ro và thiệt hại do chủ nghĩa bảo hộ gây ra cho người tiêu dùng và thị trường lao động tại nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là Nhóm Eurozone. Các đại biểu đánh giá cao quá trình mở rộng thị trường, củng cố cam kết của Nhóm G20 và vạch ra hướng hành động bảo đảm việc thực hiện thành công các biện pháp mới nhằm thúc đẩy thương mại và lọai bỏ những biện pháp đã lỗi thời từng được áp dụng từ đầu cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính trên thế giới, đồng thời chỉ ra sự cần thiết phải tiến tới những cách tiếp cận mới, có tính khả thi cao và bao gồm các vấn đề của các nước kém phát triển. Hội nghị lần này nhằm chuẩn bị cho Hội nghị thượng đỉnh G20 dự kiến diễn ra ngày 18 và 19-6 tới thành phố du lịch Los Cabos ở phía Tây Bắc Mexico.

6. Nga và Italy thảo luận các vấn đề quốc tế cấp bách

Ngày 20-4-2012, tại Moscow đã diễn ra cuộc gặp giữa lãnh đạo Ngoại giao và Quốc phòng Nga và Italia lần thứ hai theo phương thức “2+2” nhằm thảo luận các phương hướng hành động phối hợp chủ yếu giữa hai bên trong lĩnh vực ngoại giao và quốc phòng, kể cả trong khuôn khổ Nhóm các nước phát triển nhất thế giới (G8) và Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20). Hai bên cũng thảo luận các vấn đề quốc tế cấp bách liên quan đến an ninh châu Âu, hoạt động của Hội đồng Nga - NATO, tình hình Trung Đông và Bắc Phi, trong đó có tình hình Syria. Tại cuộc gặp, lãnh đạo Ngoại giao và Quốc phòng Nga và Italia đã thông qua lịch biểu tiếp xúc cấp cao giữa hai nước năm 2012. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, Nga đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua nghị quyết mới liên quan đến hoạt động của phái đoàn quan sát viên tại Syria và khẳng định, Nga không chấp nhận khả năng kịch bản Libya tái diễn tại Syria. Về phần mình, Ngoại trưởng Italia Sant Agata tuyên bố, Italia lo ngại về khả năng phổ biến vũ khí hạt nhân không thể kiểm soát tại Trung Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Italia Gianpaolo Di Paola xác nhận giữa Italia và Nga vẫn tồn tại những bất đồng liên quan đến lá chắn tên lửa ở châu Âu (AMD) và nói NATO sẽ tìm mọi cách để giải toả quan ngại của Nga về kế hoạch thành lập AMD. Hai nhà lãnh đạo bộ Quốc phòng Nga và Italia đã thỏa thuận hai bên sẽ cử binh sĩ tới học tập tại các học viện quân sự của hai nước.

7. Hội nghị cấp cao Mekong-Nhật Bản lần thứ 4

Ngày 21-4-2012, Hội nghị cấp cao Mekong-Nhật Bản lần thứ 4 đã được tổ chức tại Tokyo, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda. Hội nghị đã kiểm điểm lại việc thực hiện các chương trình hợp tác Mekong-Nhật Bản giai đoạn 2010-2012. Hội nghị đã thông qua “Chiến lược Tokyo”. Theo đó, các nhà lãnh đạo đã xác định ba trụ cột hợp tác mới của “Quan hệ đối tác vì tương lai thịnh vượng chung” giữa các nước Mekong và Nhật Bản giai đoạn 2013-2015 gồm tăng cường kết nối trong khu vực Mekong và giữa Mekong với các nước bên ngoài thông qua phát triển các hành lang giao thông liên quốc gia, xây dựng hạ tầng thông tin và truyền thông; hiện đại hóa ngành hải quan…; thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại giữa các nước và nâng vị trí của khu vực Mekong trong chuỗi giá trị toàn cầu thông qua các chương trình hợp tác phát triển ngành công nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh...; hợp tác về môi trường và an ninh con người với trọng tâm là ứng phó biến đổi khí hậu, quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong, ô nhiễm môi trường, thiên tai, bệnh tật, an ninh lương thực và an toàn thực phẩm. Tại Hội nghị, Nhật Bản đã thông báo dành 600 tỉ yên ODA cho các nước Mekong trong giai đoạn 2013-2015; Thái Lan cam kết 883 triệu yen hỗ trợ các nước Mekong. Chiến lược Tokyo cũng khẳng định quan điểm của các nước thành viên đối với các vấn đề an ninh, chính trị của khu vực như vấn đề Bán đảo Triều tiên, chống phổ biến vũ khí hạt nhân và hủy diệt, và cải tổ Liên hợp quốc. Riêng về vấn đề Biển Đông, các nước Mekong và Nhật Bản nhấn mạnh việc duy trì hòa bình, ổn định, an toàn và tự do hàng hải tại Biển Đông là nguyện vọng và lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực; khẳng định rằng các bên liên quan cần giải quyết tranh chấp ở Biển Đông thông qua các biện pháp hòa bình trên tinh thần hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Luật Biển 1982 (UNCLOS), tôn trọng và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ DOC và thúc đẩy việc sớm xây dựng COC. Hội nghị Cấp cao Mekong-Nhật Bản lần thứ 5 dự kiến được tổ chức trong năm 2013.

8. Ấn Độ tuyên bố có thể chế tạo tên lửa chống vệ tinh

Ngày 21-4-2012, tờ Thời báo Ấn Độ đưa tin sau khi thử nghiệm thành công tên lửa Agni-5 có tầm bắn 5.000km và đạt độ cao 600 km, Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng Ấn Độ (DRDO) cho biết có thể chế tạo tên lửa chống vệ tinh (ASAT). Người đứng đầu DRDO V K Saraswat cho hay vụ phóng Agni-5 đã mở ra một thời đại mới. Ngoài phương diện về chiến lược quốc phòng thì việc phóng thành công tên lửa này cho thấy những cơ hội tuyệt vời, đó là chế tạo các vũ khí ASAT cũng như phóng các vệ tinh nhỏ và cực nhỏ. Vũ khí ASAT, sẽ gồm hệ thống đẩy của tên lửa Agni-5 cùng với “cỗ máy giết choc” là hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo hai tầng, yêu cầu độ cao khoảng 800 km so với mặt nước biển. Tuy nhiên, ông V K Saraswat cho biết Chính phủ Ấn Độ chưa “gật đầu” để triển khai chương trình này bởi Ấn Độ không kỳ vọng vào việc vũ trang ở vũ trụ. Bối cảnh thực tế có thể buộc New Delhi phải nghĩ lại, bởi Trung Quốc từng gây “sốc” cho thế giới khi sử dụng một vũ khí ASAT để phá hủy một vệ tinh cũ hồi năm 2007. Phản ứng thận trọng sau vụ Ấn Độ phóng thử thành công tên lửa đạn đạo liên lục địa Agni-5 có tầm bắn bao trọn lãnh thổ Trung Quốc, Bắc Kinh ngày 19-4 khẳng định hai nước không phải là đối thủ của nhau và có mối quan hệ song phương “vững chắc”. Tuy nhiên, theo tờ Thời báo Ấn Độ, Đại sứ quán Trung Quốc tại Ấn Độ đã bày tỏ lo ngại vụ phóng tên lửa nói trên có thể khơi mào một cuộc chạy đua vũ trang mới trong khu vực.

9. Nga kỷ niệm ngày sinh Lênin

Các hoạt động kỷ niệm tưởng nhớ Lênin tại Nga

Ngày 22-4-2012, các hoạt động kỷ niệm tưởng nhớ Lênin - vị lãnh tụ của giai cấp vô sản được tổ chức ở nhiều nơi tại Nga, nhân kỷ niệm 142 năm ngày sinh của ông (22-4-1870 – 22-4-2012). Tại thành phố Ulyanovsk, quê hương của Lênin, trong ngày 22-4, diễn ra nhiều hoạt động cụ thể: đặt hoa tưởng niệm bên tượng đài Lênin, tổ chức Hội thảo khoa học, tuần hành quần chúng, chiếu phim tư liệu, triển lãm ảnh - sách về Lênin, thu hút sự tham gia của nhiều người. Trước đó, ngày 20-4, tại thủ đô Moscow, đoàn đại biểu khối Cộng sản trong Duma Quốc gia (tức Hạ viện Nga), do Chủ tịch Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên bang Nga Ziuganov dẫn đầu đặt vòng hoa tưởng niệm tại Lăng Lênin và vào Lăng viếng Người. Trong khi đó, nhằm chuẩn bị cho cuộc triển lãm nhân kỷ niệm 142 năm ngày sinh vị lãnh tụ của giai cấp vô sản, Viện Bảo tàng Lênin Ulyanovsk đã chuyển sang Bảo tàng Trung ương Việt Nam khoảng 200 bản sao hiện vật phản ánh thời kỳ Sim-biếc trong cuộc đời của Lênin. Theo bà Tachiana Dalinia, Trưởng ban Triển lãm tưởng niệm Lênin, đây là dự án chung của Bảo tàng Hồ Chí Minh (Hà Nội, Việt Nam) và Bảo tàng tưởng niệm Lênin Ulyanovsk. Hiện trong Bảo tàng tưởng niệm Lênin Ulyanovsk có những tư liệu về thời thơ ấu, về gia đình và quá trình học tập của Lênin. Những tư liệu này đã được sao chụp và gửi sang Việt Nam. Cũng tại thành phố Ulyanovsk, quê hương của Lênin, một dự án Bảo tàng Liên Xô đang được soạn thảo. Theo đó, tại thành phố này sẽ xuất hiện một Tổ hợp bảo tàng lịch sử, trong đó có các công trình như Trung tâm tưởng niệm Lênin Ulyanovsk, Công viên hữu nghị các dân tộc và Quảng trường 100 năm Lênin. Tổ hợp Bảo tàng này có thể sẽ được khánh thành vào năm 2017, kỷ niệm 100 năm cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười.

10. Pháp bắt đầu bầu tổng thống mới

Ngày 22-4-2012, các điểm bỏ phiếu trên khắp nước Pháp đã mở cửa, đón khoảng 44,5 triệu cử tri tham gia bầu chọn tổng thống mới trong một cuộc bầu cử được dự báo là sẽ phải tiến hành vòng hai và kết thúc bằng sự ra đi của Tổng thống đương nhiệm Nicolas Sarkozy. Theo ủy ban bầu cử, 85.000 điểm bỏ phiếu trên toàn lãnh thổ châu Âu của Pháp mở cửa từ 8 giờ sáng (giờ địa phương) và sẽ đóng vào lúc 8 giờ tối. Tuy nhiên, trên thực tế cuộc bầu cử tổng thống Pháp đã bắt đầu ở các lãnh thổ hải ngoại một ngày trước đó. Các cử tri sẽ chọn tổng thống mới của Pháp trong số 10 ứng cử viên, trong đó Tổng thống Nicolas Sarkozy - ứng cử viên của đảng cánh hữu cầm quyền Liên minh vì phong trào nhân dân (UMP) - và ứng cử viên đảng cánh tả Xã hội (PS), Francois Hollande là hai ứng cử viên đang dẫn đầu và có nhiều lợi thế hơn so với các ứng cử viên khác. Theo quy định, nếu không ứng cử viên nào giành được hơn 50% phiếu bầu, 2 ứng cử viên có phiếu bầu cao nhất sẽ bước vào cuộc bầu cử vòng hai, dự kiến diễn ra vào ngày 6-5 tới. Các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy ông N.Sarkozy và đối thủ F.Hollande bám đuổi nhau sát nút và đều không nhận được số phiếu ủng hộ qúa bán. Ông F.Hollande được dự báo là sẽ vượt qua đối thủ Sarkozy ở vòng hai với tỷ lệ 55%-45% và đắc cử tổng thống./.