Tăng cường mối quan hệ hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam - Singapore

Trong khuôn khổ chuyến thăm, dự kiến, Tổng thống nước Cộng hòa Singapore Tony Tan Keng Yam sẽ có cuộc hội đàm với Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; hội kiến với nhiều nhà lãnh đạo cấp cao của Việt Nam; tham gia một số các hoạt động, như đặt vòng hoa viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tượng đài Anh hùng liệt sỹ; thăm một số cơ sở kinh tế, văn hóa của thủ đô Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bỉnh Dương, nhằm củng cố và tăng cường hơn nữa mối quan hệ hữu nghị và hợp tác toàn diện giữa hai nước.

Nằm ở cực Nam Bán đảo Mã Lai, giáp Malaysia, ngăn cách với Indonesia bằng eo biển Malacca, Cộng hòa Singapore có diện tích 692,7 km2, dân số 5,183 triệu người (tính đến tháng 10-2011). Singapore theo thể chế Cộng hòa, đa đảng. Từ năm 1965, Đảng Hành động của Nhân dân liên tục giành chiến thắng qua 12 kỳ bầu của Quốc hội và nắm quyền thành lập Chính phủ. Quốc hội khóa XII của Singapore hiện có 97 nghị sỹ: 81 đại biểu thuộc Đảng Hành động của Nhân dân, 6 đại biểu thuộc Đảng Công nhân, 1 đại biểu của Đảng Liên minh Dân chủ và 9 đại biểu chỉ định. Tổng thống Tony Tan Keng Yam, Thủ tướng Lee Hsien Loong, Chủ tịch Quốc hội Michael Palmer.

Quan hệ chính trị, ngoại giao tốt đẹp, không ngừng được củng cố

Ngày 01-8-1973, Việt Nam và Singapore thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức. Tháng 12-1991, Đại sứ quán Việt Nam tại Singapore được thành lập, đến tháng 9-1992, Singapore thành lập Đại sứ quán tại Việt Nam. Trong những năm qua, quan hệ chính trị giữa hai nước phát triển tốt đẹp, không ngừng được củng cố và mở rộng. Đặc biệt, năm 2004, Việt Nam và Singapore đã ký “Tuyên bố chung về Khuôn khổ hợp tác toàn diện trong thế kỷ XXI”, tạo cơ sở pháp lý và điều kiện thuận lợi thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa hai nước.

Hai bên đã thường xuyên trao đổi nhiều đoàn cấp cao, trong đó đáng chú ý là chuyến thăm Singapore của Tổng Bí thư Đỗ Mười (tháng 10-1993), Chủ tịch nước Trần Đức Lương (tháng 4-1998), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (tháng 11-2009), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9-2011), Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt (tháng 11-1991 và tháng 5-1994), Thủ tướng Phan Văn Khải (tháng 3-2004), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (tháng 8-2007 và tháng 1-2010), Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (tháng 9-1995), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An (tháng 12-2003)... Về phía Singapore, Tổng thống Sellapan Rama Nathan đã sang thăm hữu nghị chính thức Việt Nam 2 lần (tháng 2-2001 và tháng 2-2008), Thủ tướng Goc Chok Tong đã thăm Việt Nam 3 lần (tháng 3-1994, tháng 12-1998 và tháng 3-2003), Thủ tướng Lee Hsien Loong thăm Việt Nam 5 lần (tháng 4-2004, tháng 12-2004, tháng 9-2006, tháng 11-2006 và tháng 1-2010), Chủ tịch Quốc hội Abdullah Tamugi (tháng 7-2004)...

Các chuyến thăm cấp cao thường xuyên đã tạo động lực quan trọng thúc đẩy quan hệ hợp tác Việt Nam - Singapore phát triển sâu rộng và hiệu quả. Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao hai nước cũng thường xuyên tổ chức các phiên họp chính trị thường niên (cấp Thứ trưởng) nhằm tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa hai Bộ Ngoại giao, tạo cơ hội để hai bên trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Hợp tác kinh tế hiệu quả

Quan hệ ngoại giao, chính trị tốt đẹp giữa Việt Nam và Singapore là nền tảng vững chắc để hai nước thúc đẩy, tăng cường mối quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư.

Về thương mại, từ năm 1996 đến nay, Singapore luôn là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại châu Á. Kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước năm 2005 đạt 6,4 tỉ USD, năm 2006: 7,7 tỉ USD, năm 2007: 9,8 tỉ USD, năm 2008: 12 tỉ USD, năm 2009: 5,8 tỉ USD, năm 2010: 6,2 tỉ USD, năm 2011: 8,7 tỉ USD.

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu sang Singapore chủ yếu là dầu thô, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, gạo, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng, phương tiện vận tải… trong đó, dầu thô là mặt hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất (chiếm 26,2%), đạt kim ngạch 349,7 triệu USD vào năm 2011; kế đến là mặt hàng máy vi tính, tính riêng trong 7 tháng đầu năm 2011, kim ngạch mặt hàng này đạt 142,7 triệu USD, tăng 12,72% so với cùng kỳ năm 2010. Ngoài ra, Việt Nam còn xuất khẩu hàng dệt may, đá quý, thủy sản, cà phê, thủy tinh và các sản phẩm từ thủy tinh, xăng dầu, sắt thép các loại… sang thị trường Singapore. Các mặt hàng Việt Nam nhập từ Singapore chủ yếu là: xăng dầu, chất dẻo nguyên liệu, kim loại thường, sản phẩm điện tử, máy móc, hóa chất.

Về đầu tư, với nhiều lợi thế so sánh với các nước trong khu vực, Việt Nam trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư Singapore. Từ năm 2005, hai bên triển khai hiệu quả Hiệp định khung về Kết nối hai nền kinh tế Việt Nam - Singapore và định kỳ hằng năm luân phiên tổ chức các phiên họp cấp Bộ trưởng để đánh giá tình hình triển khai Hiệp định và hoạch định phương hướng hợp tác tiếp theo. Đây là chương trình hợp tác toàn diện ở mức độ cao và phạm vi rộng, nhằm gắn kết các khâu sản xuất, thương mại, đầu tư, tiêu dùng… của Việt Nam và Singapore, tạo ra sự bổ trợ, kết hợp giữa hai nền kinh tế, tạo môi trường chính sách thuận lợi và định hướng cho doanh nghiệp hai nước khai thác, hợp tác, phát huy hiệu quả cao nhất các mối quan hệ hợp tác song phương cũng như với nước thứ 3.

Tính đến tháng 3-2012, Singapore có 1.008 dự án đầu tư trực tiếp vào Việt Nam với tổng số vốn lên tới 24,16 tỉ USD, đứng thứ 3 trong số 92 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các nhà đầu tư Singapore có mặt ở hầu hết các ngành kinh tế của Việt Nam, từ thăm dò khai thác dầu khí, sản xuất công nghiệp, tới chế biến nông-lâm-thủy sản, nhưng chủ yếu tập trung nhiều trong các lĩnh vực: kinh doanh bất động sản, công nghiệp chế biến, chế tạo, xây dựng. Các dự án đầu tư của Singapore được đánh giá là có hiệu quả, đóng góp đáng kể cho kinh tế của Việt Nam. Khu Công nghiệp Việt Nam - Singapore (VISP) đã hoạt động được hơn 11 năm với 4 khu: VISP 1 và VISP 2 tại tỉnh Bình Dương, VISP 3 tại tỉnh Bắc Ninh, VISP 4 tại thành phố Hải Phòng, là một biểu tượng cho tính hiệu quả của các dự án đầu tư của Singapore vào Việt Nam. Tháng 9-2011, tỉnh Quảng Ngãi và Tập đoàn Sembcorp (Singapore) đã ký Bản Ghi nhớ về việc thành lập khu VISP 5. Việt Nam cũng có 38 dự án đầu tư sang Singapore với tổng số vốn 464 triệu USD (tháng 7-2011).

Hợp tác giáo dục - đào tạo, an ninh - quốc phòng

Hợp tác giáo dục - đào tạo giữa hai nước trong những năm gần đây luôn phát triển tốt, cụ thể là hai nước đã ký Bản Ghi nhớ về thành lập Trung tâm Đào tạo Việt Nam - Singapore (VSTC) tại Hà Nội (tháng 11-2001), nhằm hỗ trợ đào tạo về nhân sự cho các thành viên mới của ASEAN để giúp họ hội nhập với ASEAN. Từ khi thành lập tới nay, VSTC đã tổ chức đào tạo cho hơn 2.000 cán bộ Việt Nam về nhiều lĩnh vực: tiếng Anh, thương mại, du lịch, tài chính, hành chính công, WTO và luật pháp quốc tế… Gần đây, VSTC đã lập thêm một bộ phận đào tạo về Công nghệ thông tin (IT) để phục vụ nhu cầu ngày càng tăng về lĩnh vực này.

Singapore hiện là một trong những điểm đến hàng đầu của các du học sinh, sinh viên Việt Nam, với 9.000 sinh viên Việt Nam đang theo học. Hằng năm, Chính phủ Singapore thông qua Bộ Ngoại giao Singapore cấp học bổng cho sinh viên đại học năm thứ 1 và năm thứ 2 của Việt Nam học đại học tại Singapore (khoảng 15 suất/năm). Ngày 2-11-2010, Bộ Ngoại giao hai nước đã ký Thỏa thuận về Chương trình nghiên cứu dành cho cán bộ trung ương, cao cấp của Việt Nam tại Singapore giai đoạn 2011 - 2013. Thông qua Quỹ hỗ trợ Đông Dương (10 triệu USD), trong đó phần lớn dành cho Việt Nam, Singapore đã tích cực giúp Việt Nam trong việc đào tạo quản lý và tiếng Anh cho cán bộ. Bên cạnh đó, Singapore cũng tích cực giúp đỡ Việt Nam trong các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, phát triển nhân lực, mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực Singapore có thế mạnh như: tài chính, du lịch, ngân hàng, hoạch định chính sách trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường và chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam trong quá trình hội nhập khu vực và quốc tế.

Hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam - Singapore được tăng cường trong thời gian gần đây. Tháng 9-2009, hai Bộ Quốc phòng đã ký Bản Ghi nhớ về Hợp tác quốc phòng. Hai nước cũng thường xuyên tăng cường trao đổi nhiều chuyến thăm cấp cao (Bộ trưởng và Tổng Tham mưu trưởng) của hai nước.

Hợp tác an ninh giữa hai nước cũng không ngừng được củng cố và tăng cường. Tháng 12-2006, Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Singapore đã ký Thỏa thuận Hợp tác và hằng năm, hai bộ tổ chức họp cấp Thứ trưởng Thường trực.

Hợp tác trong các lĩnh vực khác

Về lĩnh vực pháp luật và tư pháp, tháng 3-2008, Bộ trưởng Tư pháp hai nước đã ký Bản Ghi nhớ Hợp tác pháp luật và tư pháp. Để triển khai Bản Ghi nhớ, Bộ Tư pháp hai nước đã tổ chức 2 phiên họp Ủy ban Hỗn hợp về pháp luật và tư pháp tại Hà Nội (tháng 2-2009) và tại Singapore (tháng 2-2011).

Trong lĩnh vực văn hóa và du lịch, hai nước chủ yếu hợp tác và tích cực ủng hộ lẫn nhau theo khuôn khổ của Ủy ban Văn hóa Thông tin ASEAN (ASEAN - COCI). Singapore là thị trường du lịch quan trọng của Việt Nam, đồng thời là điểm đến du lịch hấp dẫn của nhiều người dân Việt Nam, với 323.000 lượt khách Việt Nam đến đảo quốc Sư tử trong năm 2010. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2011, Singapore đã đón khoảng 119.000 lượt du khách Việt Nam. Mỗi tuần có khoảng 100 chuyến bay qua lại giữa hai nước, đó là bằng chứng sinh động cho quan hệ đang phát triển rất sôi động giữa hai nước.

Với quan hệ truyền thống lâu đời, khởi nguồn từ những giao lưu văn hóa, sự hiểu biết lẫn nhau…, chuyến thăm hữu nghị chính thức cấp Nhà nước Việt Nam lần này của Tổng thống Tony Tan Keng Yam được kỳ vọng góp phần vun đắp cho mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước phát triển nhanh chóng, toàn diện, sâu rộng hơn nữa trong những năm tới vì lợi ích và sự phát triển của mỗi nước, vì hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực, đồng thời góp phần vào xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Những hiệp định, văn bản hai nước đã ký kết: Hiệp định Hàng hải Thương mại (tháng 4-1992), Hiệp định Vận chuyển Hàng không (tháng 4-1992), Hiệp định Thương mại (tháng 9-1992), Hiệp định về khuyến khích và bảo hộ đầu tư (tháng 10-1992), Hiệp định Hợp tác trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ môi trường (tháng 5-1993), Hiệp định tránh đánh thuế hai lần (tháng 3-1994), Hiệp định Hợp tác về du lịch (tháng 8-1994), Tuyên bố chung về Khuôn khổ hợp tác toàn diện Việt Nam - Singapore trong thế kỷ XXI (tháng 3-2004), Hiệp định khung về Kết nối Việt Nam - Singapore (tháng 12-2005), Bản Ghi nhớ về Hợp tác giáo dục và đào tạo (tháng 4-2007), Bản Ghi nhớ về Hợp tác trong lĩnh vực tư pháp và pháp luật (tháng 3-2008), Bản Ghi nhớ về Hợp tác quốc phòng (tháng 9-2009), Bản Ghi nhớ về thành lập Trung tâm đào tạo Việt Nam - Singapore tại Hà Nội (VSTC)…/.