Liệu thế giới có đang đối mặt với những thay đổi căn bản?

Bốn năm sau khi khủng hoảng lần đầu tiên xuất hiện tại Mỹ, nền kinh tế thế giới vẫn chưa thể lấy lại đà ban đầu. Không một nền kinh tế lớn nào hồi phục hoàn toàn. Giá cổ phiếu toàn cầu chỉ còn bằng 1/3 giá trị trước khủng hoảng. Chứng khoán tài chính cũng mất đi 2/3 giá trị. Nợ công của các chính phủ cứ liên tục tăng lên do trợ cấp cho các ngân hàng, mặc dù rõ ràng rằng, không phải tất cả các chính phủ đều có khả năng chi trả những món nợ đó.

Tìm kiếm trụ cột mới

Nợ công của Mỹ - nền kinh tế lớn nhất thế giới - đã dẫn đến một quan điểm mới về rủi ro. Bởi hiện nay, đầu tư vào trái phiếu của cường quốc này không có nghĩa là đầu tư không rủi ro nữa. Và trên thực tế, các thị trường tín dụng trên thế giới còn cho thấy, nợ công của Mỹ hiện đang hé lộ nhiều rủi ro hơn cả nợ công của các nước Tây Âu.

Việc tín dụng Mỹ bị công ty đánh giá tín dụng Standard & Poor's (S&P) hạ cấp từ AAA xống AA+ đã dấy lên một cuộc tìm kiếm trụ cột mới trong các cường quốc mà tín dụng vẫn đứng ở hạng AAA.

Điều này rốt cuộc, lại càng góp phần tạo thêm thách thức cho các chính trị gia thế giới. Trong nhiều tháng qua, các nhà lãnh đạo chính trị trên thế giới đã và đang phải vật lộn với một tình thế hết sức khó khăn bởi phải đưa ra những biện pháp khắc khổ nhằm giảm thâm hụt ngân sách và duy trì giá trị tín dụng của mình trong khi quá trình hồi phục kinh tế của các nước phát triển diễn ra quá chậm chạp.

Trong quý hai của năm 2011, kinh tế của Mỹ chỉ tăng trưởng 0,3%, Anh tăng 0,2%. Đức vốn được coi là “ngôi sao” của khu vực đồng ơ-rô cũng chỉ nhích lên được 0,1% còn Pháp thì hoàn toàn đình trệ.

Hệ thống tiền tệ suy yếu

Tín dụng Mỹ bị đánh tụt hạng còn kéo theo đồng USD suy yếu. Trong phiên giao dịch ngày 23-8-2011 tại châu Á, đồng USD giảm giá so với hầu hết các đồng tiền chủ chốt của châu lục này như pê-sô của Phi-líp-pin, SGD (Xin-ga-po), uôn (Hàn Quốc), TWD (Đài Loan) và bạt của Thái Lan.

Thêm vào đó, ngay sau khi S&P hạ mức tín nhiệm của tín dụng Mỹ, phía Trung Quốc đã kêu gọi thay thế đồng USD bằng SDR (Special Drawing Right - quyền rút vốn đặc biệt), đơn vị tiền tệ do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) phát hành vào năm 1969.

Không chỉ có “đồng bạc xanh” gặp khó khăn, đồng ơ-rô cũng đang “ngắc ngoải”. Ngày càng nhiều chuyên gia kinh tế hoài nghi về sự sống sót của đồng ơ-rô trong tình hình chính trị căng thẳng hiện nay. Nhiều người cho rằng, đồng ơ-rô chỉ bền vững khi các nước trong Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) tung ra trái phiếu ơ-rô phổ thông.

Biện pháp bảo hiểm nợ công có tính chất “Tất cả vì một, một vì tất cả” này chỉ được Tổng thống Pháp Ni-cô-la Xác-cô-di (Nicolas Sarkozy) và Thủ tướng Đức An-giê-la Méc-ken (Angela Merkel) xem như là phương kế cuối cùng. Và nếu phải dùng đến kế sách này, cần phải thay đổi rất nhiều trong việc kiểm soát chính sách kinh tế và ngân sách của các nước thành viên trong Eurozone.

Còn hiện tại hai nhà lãnh đạo Đức và Pháp đang kêu gọi thành lập một chính phủ kinh tế chung cho 17 quốc gia sử dụng đồng ơ-rô và tất cả các nước nên thông qua những đạo luật bắt buộc phải cân bằng ngân sách vào giữa năm tới.

Lâm vào hoàn cảnh tương tự là đồng bảng Anh. Theo chỉ số tiền tệ tương quan - trọng lượng của Bloomberg, trong 12 tháng qua, đồng bảng Anh đã giảm 7.8%, nên đã trở thành đồng tiền giảm giá nhiều thứ 2 chỉ sau đồng USD trong số 10 đồng tiền mạnh trên thế giới.

Chuyển giao quyền lực

Sáu tháng đầu năm 2011, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đạt mức 9,6%/năm là một điều đáng lo ngại, cho thấy có thể đã mất khả năng hãm phanh con tàu kinh tế đang lao đi quá nhanh. Và theo quy luật, khi kinh tế tăng trưởng quá nóng thì sẽ tiềm ẩn nhiều hậu quả khôn lường.

Điều này còn có nghĩa là, Trung Quốc không chỉ đang gây ảnh hưởng đến phương Tây bởi nước này đang là “chủ nợ” lớn nhất của Mỹ, mà sự hồi phục của các nước này còn phụ thuộc rất nhiều vào việc kinh tế Trung Quốc đi xuống từ từ như thế nào.

Do đó, khủng hoảng tài chính có thể đang đẩy nhanh khuynh hướng chuyển giao quyền lực kinh tế và tầm ảnh hưởng từ Tây sang Đông?./.