Chúng ta đang cầm trên tay cuốn Tạp chí Cộng sản số 1.000, xuất bản ngày 15-10-2022.

Số 1.000 Tạp chí Cộng sản không có nghĩa là Tạp chí Cộng sản đến nay mới xuất bản 1.000 số. Bởi trước khi ấn định số đầu tiên của Tạp chí Học tập, phát hành vào tháng 12-1955 và thực hiện xuất bản liên tục, đều kỳ hằng tháng, cho đến nay là số 1.000, thì đã có nhiều số Tạp chí được xuất bản qua các thời kỳ cách mạng, với những tên gọi khác nhau.

Số đầu tiên của Tạp chí Cộng sản ra ngày 5-8-1930. Khi ấy, Tạp chí mang tên là Tạp chí Đỏ, xuất bản 9 kỳ, từng số không đề ngày tháng.

Theo quyết định của Trung ương về việc xuất bản Tạp chí Cộng sản thay cho Tạp chí Đỏ, ngày 1-2-1931, Tạp chí Cộng sản xuất bản số 1, nhưng không lâu sau đó, do địch khủng bố, cơ quan Trung ương Đảng bị vỡ, Tạp chí Cộng sản phải đình bản.

Những năm 1934 - 1936, Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng được thành lập, quyết định xuất bản Tạp chí Bônsơvic; theo tài liệu lưu trữ thì Tạp chí Bônsơvic đã xuất bản ít nhất 16 số.

Năm 1941, Tạp chí Cộng sản ra số 1 vào tháng 9, sau đó phải tạm dừng để tránh địch khủng bố.

Năm 1943, Tạp chí Cộng sản ra số 1, số 2; đến số 3 chuẩn bị xuất bản thì diễn ra Cách mạng Tháng Tám năm 1945; trong điều kiện Đảng mới cầm quyền, thù trong giặc ngoài chống phá quyết liệt, rồi sau đó là Toàn quốc kháng chiến (ngày 19-12-1946), công việc xuất bản Tạp chí tạm dừng.

Khi Trung ương rút lên chiến khu Việt Bắc để chỉ đạo cuộc kháng chiến trường kỳ, năm 1947, Tạp chí xuất bản trở lại, lấy tên là Tạp chí Sinh hoạt nội bộ; đến năm 1950 đã xuất bản được 20 số.

Năm 1950, Đảng chuẩn bị ra hoạt động công khai, Tạp chí Sinh hoạt nội bộ trở lại với tên gọi Tạp chí Cộng sản. Tạp chí Cộng sản ra được 2 số, sau đó cán bộ của Tạp chí vinh dự được huy động tham gia chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, rồi tập trung cho kháng chiến.

Năm 1955, Tạp chí chính thức chuyển về Thủ đô Hà Nội, lấy tên là Tạp chí Học tập, xuất bản số 1 vào tháng 12-1955. Từ đây, Tạp chí được xuất bản đều kỳ hằng tháng, các số liên tiếp đều tính theo mốc số 1 này; cả khi Tạp chí trở lại với tên là Tạp chí Cộng sản (năm 1977 và là lần thứ 5 lấy tên là Tạp chí Cộng sản), các số xuất bản tiếp theo vẫn đặt theo trình tự tính từ số 1, xuất bản năm 1955.

Có thể hình dung, từ năm 1955 trở về trước, trong điều kiện hoạt động bí mật và kháng chiến, là một tài liệu quan trọng của Đảng nên hầu hết các cuốn Tạp chí đều không ghi thời gian xuất bản, thậm chí không ghi số, có cuốn còn đóng dấu mật. Tên Tạp chí thường xuyên thay đổi theo diễn biến của Cách mạng. Các số không được xuất bản liên tục, đều kỳ. Tạp chí cũng chưa định hình các chuyên mục. Bộ máy tổ chức chưa ổn định. Đa số cán bộ làm việc kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi.

Bởi vậy, dù không phải là số đầu tiên của Tạp chí Cộng sản, nhưng Tạp chí Học tập số 1, xuất bản cuối năm 1955, được coi là một mốc lịch sử quan trọng trong tiến trình phát triển của Tạp chí Cộng sản hơn 92 năm qua. Con số 1.000 không chỉ là một dấu mốc lớn, hiếm có của một ấn phẩm tạp chí, mà còn mang những ý nghĩa quan trọng, vẻ vang đối với quá trình phát triển của Tạp chí Cộng sản.

Tạp chí Học tập ra đời là sự phát triển tiếp nối, đánh dấu bước chuyển biến, phát triển mới của Tạp chí Cộng sản. Sự kiện ấy đánh dấu một chặng đường phát triển mới của Tạp chí: ổn định, liên tục, không ngừng phát triển, ngày càng xứng đáng là cơ quan lý luận chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Từ khi xuất bản đều kỳ hằng tháng, bộ máy tổ chức của Tạp chí nhanh chóng định hình, nhân sự được tăng cường. Tạp chí Học tập hình thành các chuyên mục: Điều tra, Nghiên cứu, Trong phong trào hợp tác hóa, Trên mặt trận lương thực, Trong phong trào cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh, Sinh hoạt Đảng, Phê bình và sửa chữa. Sau, còn thêm mục Diễn đàn của những người trí thức, Diễn đàn của các nhà khoa học (đăng các ý kiến đóng góp về các công việc chung của đất nước), Sinh hoạt tư tưởng... Những giá trị nền tảng đã định hình, củng cố vững chắc, đặt cơ sở cho sự phát triển của Tạp chí từ đó về sau.

Từ số 1 của Tạp chí Học tập, xuất bản định kỳ hằng tháng, đến nay tới số 1.000 - Đây là ấn phẩm trung tâm của Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản. Cùng với đó, còn một số ấn phẩm đã góp phần bổ sung những giá trị, mang dấu ấn bản sắc, góp phần tạo thành “hệ ấn phẩm” của Tạp chí Cộng sản, như: Tạp chí Nghiên cứu của Trung ương Cục miền Nam (1952 - 1953), Tạp chí Tiền phong của Trung ương Cục miền Nam (1962 - 1975), Tập san Học tập (1957 - 1962), Tạp chí Cộng sản điện tử (ra mắt ngày 3-2-2002), Chuyên san Hồ sơ sự kiện (xuất bản số đầu tháng 11-2006), Tạp chí Cộng sản - Chuyên đề cơ sở (2007 - 2019), Chuyên đề Đoàn kết và Phát triển (2014 - 2019); đặc biệt, Tạp chí Cộng sản - Chuyên đề vừa ra mắt bạn đọc từ năm 2021, hàm chứa những tri thức có giá trị đối với những vấn đề lý luận chính trị chuyên sâu, là đóng góp thiết thực của Tạp chí vào công tác tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận của Đảng.

Nhìn lại những chặng đường đã qua, chúng ta có quyền tự hào rằng: “Tạp chí là tài liệu tin cậy để học tập, nghiên cứu đường lối, chính sách và quan điểm của Đảng và Nhà nước ta. Tạp chí Cộng sản xứng đáng là ngọn cờ lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam” như lời khẳng định của Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Trường Chinh, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản trong Thư gửi Bộ Biên tập Tạp chí Cộng sản ngày 3-12-1985.

Ghi nhận những đóng góp của Tạp chí Cộng sản, Đảng và Nhà nước đã tặng thưởng Tạp chí nhiều phần thưởng cao quý. Nhân dịp kỷ niệm 30 năm xuất bản số 1 Tạp chí Học tập (1955 - 1985), Tạp chí Cộng sản là cơ quan báo chí đầu tiên của cả nước được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; nhân dịp 85 năm Ngày Tạp chí Cộng sản ra số đầu (5-8-1930 - 5-8-2015), Tạp chí được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh lần thứ hai. Nhân dịp kỷ niệm 73 năm ngày ra số đầu (5-8-1930 - 5-8-2003), Tạp chí Cộng sản đã vinh dự được đón nhận Huân chương Sao Vàng - Huân chương cao quý nhất của Nhà nước ta. Đó là những vinh dự lớn của lớp lớp thế hệ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, nhân viên; của các thế hệ cộng tác viên và bạn đọc.

Nhân sự kiện ra mắt số 1.000, đội ngũ những người công tác ở Tạp chí Cộng sản luôn ghi nhớ sâu sắc lời dặn dò của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản: “Những người làm ở Tạp chí lý luận chính trị phải có cố gắng lớn, quyết tâm cao và thực sự có lòng say mê, yêu nghề, ham học hỏi” và “Tạp chí Cộng sản mãi mãi xứng đáng là ngọn cờ tư tưởng, lý luận chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam trên mặt trận tư tưởng, báo chí đầy trọng trách và vinh dự”.

Đất nước ta đang bước vào một trang sử mới: Sau thành công của hơn 35 năm đổi mới, Việt Nam tiến vào hành trình hiện thực hóa khát vọng vươn lên mạnh mẽ, với các tầm nhìn đã được xác định, gắn với các dấu mốc 100 năm thành lập Đảng (năm 2030), 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (năm 2045). Trong giai đoạn mới của cách mạng, Tạp chí Cộng sản nguyện nỗ lực thực hiện sứ mệnh “phát huy truyền thống vẻ vang, giữ vững vai trò và bản sắc của một cơ quan lý luận chính trị của Trung ương Đảng, không ngừng đổi mới, sáng tạo, nâng cao hơn nữa chất lượng các ấn phẩm, xây dựng khối đoàn kết, thống nhất, phát triển toàn diện, tiếp tục xứng đáng là ngọn cờ tư tưởng, lý luận hàng đầu của Đảng, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc”, như lời căn dặn của người đứng đầu Đảng ta hiện nay./.

TẠP CHÍ CỘNG SẢN