Cây xóa đói, giảm nghèo cho người dân huyện Quản Bạ, Hà Giang

TCCS - Đứng chân trên vùng cao biên giới phía Bắc, Quản Bạ (Hà Giang) không ít những khó khăn trong phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân. Mấy năm nay, nhờ phát huy cây thế mạnh, Quản Bạ đã giúp người dân có hướng đi đúng trong phát triển sản xuất, giải quyết được việc làm, tăng thu nhập, ổn định đời sống và vươn lên làm giàu chính đáng bằng sức lao động của bản thân, từng bước xóa nghèo bền vững trên toàn huyện.

Quản Bạ là huyện vùng cao biên giới phía Bắc tỉnh Hà Giang, cửa ngõ của cao nguyên đá vôi Đồng Văn, độ cao trung bình trên 1.000m so với mực nước biển, địa hình chia cắt, sông suối dày đặc, núi đá cao xen lẫn vực sâu... Huyện có 13 xã, thị trấn, trong đó có 9 xã đặc biệt khó khăn nằm trong Chương trình 135 giai đoạn II. Năm 2008, Quản Bạ có tốc độ tăng trưởng bình quân 12,8%, nhưng thu nhập bình quân đầu người 4,0 triệu đồng... Và đến 31-12-2009, toàn huyện vẫn còn 3.144 hộ nghèo (trong tổng số 9.161 hộ dân toàn huyện), chiếm tỷ lệ 34,32%. Xuất phát điểm kinh tế rất thấp, nhưng 14 dân tộc anh em trên vùng cao Quản Bạ đã đoàn kết xây dựng huyện phát triển về mọi mặt, từng bước vươn lên xóa đói, giảm nghèo nhanh và bền vững.

Thoát nghèo từ thảo quả

Thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng mùa vụ, góp phần xóa đói, giảm nghèo (XĐGN), làm thay đổi bộ mặt nông thôn của địa phương, từ năm 2006 đến nay, huyện Quản Bạ đã tiến hành xây dựng đề án phát triển toàn diện về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng đối với các xã trong huyện, đặc biệt là 5 xã biên giới, các xã vùng thấp như Quyết Tiến, Quản Bạ, Đông Hà, Lùng Tám. Xác định các loại cây trồng đặc sản có thể đem lại lợi nhuận cao và nhanh chóng XĐGN bền vững cho người dân, huyện đã tiến hành xây dựng mục tiêu và giải pháp để phát triển có hiệu quả các loại cây đặc sản, trong đó có cây thảo quả. Đến cuối năm 2010, toàn huyện có hơn 1.200ha thảo quả, đưa năng suất đạt từ 3 - 4 tấn/ha, sản lượng hằng năm đạt từ 2.000 - 3.000 tấn. Để nâng cao năng suất, sản lượng, chất lượng vườn thảo quả, huyện đã tiến hành trồng mới và mở rộng diện tích, trồng dặm đủ mật độ bằng giống sẵn có của địa phương do dân tự ươm; tiến hành tu bổ, chăm sóc để cây thảo quả phát triển tốt; hỗ trợ vốn trồng mới bằng các chương trình, dự án của tỉnh, huyện...

Từ khi người dân huyện Quản Bạ đưa loại cây này vào trồng, nó đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho cư dân vùng biên giới, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, đời sống của đại bộ phận nhân dân được nâng lên đáng kể. Từ việc trồng thảo quả đã có nhiều hộ ở xã Tùng Vài, Tả Ván, Cao Mã Pờ có nguồn thu đạt từ 30 - 60 triệu đồng/năm. Nhờ cây thảo quả, trong những năm gần đây, đời sống của bà con nông dân đã được cải thiện đáng kể. Bên cạnh hiệu quả kinh tế cao, việc phát triển cây thảo quả còn mang lại một tác động tích cực khác là phổ biến ý thức bảo vệ rừng của người dân tộc thiểu số. Không chỉ giữ gìn diện tích rừng già, người dân còn chủ động cải tạo, trồng mới vườn rừng để phát triển diện tích thảo quả. Giá thảo quả bình quân trên thị trường từ 90.000 - 110.000đồng/kg, với thị trường tiêu thụ thảo quả ổn định như hiện nay, người dân trồng thảo quả có thể yên tâm canh tác. Việc đầu tư, khuyến khích các hộ dân trồng thảo quả đã góp phần quan trọng trong quá trình thực hiện chuyển đổi giống, cây trồng trên địa bàn xã. Nhiều hộ gia đình trong xã đã trồng hàng chục ha thảo quả. Nhiều hộ đã thoát khỏi cảnh đói, nghèo và mua được máy móc, phương tiện phục vụ sản xuất, đi lại.

Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 12-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường lãnh đạo thực hiện chương trình giảm nghèo nhanh, bền vững đến năm 2020, với lợi thế về điều kiện khí hậu, đất đai, tập quán canh tác, để khai thác tối ưu lợi thế đó, những năm qua huyện Quản Bạ đã quy hoạch được vùng trồng cây thảo quả tập trung ở một số xã như Cao Mã Pờ, Tả Ván và Tùng Vài...

Cây thảo quả được coi là cây thế mạnh của huyện vùng cao Quản Bạ, đang được người dân quan tâm đưa vào phát triển sản xuất và cũng đã được huyện xác định là cây trọng tâm có thể phát huy được lợi thế của địa phương, giúp người dân xóa nghèo bằng chính sức lao động của mình ngay trên mảnh đất quê hương. Phát triển diện tích cây thảo quả vừa khai thác được tiềm năng kinh tế, tận dụng và bảo vệ được diện tích rừng nguyên sinh. Dưới những tán rừng nguyên sinh chạy dọc theo đường biên giới tiếp giáp giữa huyện Quản Bạ và Malypho (Trung Quốc), loài cây dược liệu quý này rất phù hợp với khí hậu thổ nhưỡng nơi đây. Từ khi người dân các xã biên giới ở Quản Bạ đưa loại cây này về trồng, đã mang lại nguồn thu nhập ổn định cho cư dân vùng biên. Đặc biệt, huyện đã gắn trồng thảo quả với việc bảo vệ rừng. Ưu thế này đã giúp người dân thực hiện gắn phát triển kinh tế vườn rừng và trồng cây thảo quả. Huyện Quản Bạ đã khuyến khích nông dân trồng cây thảo quả. Thông qua chính sách hỗ trợ về giống, phân bón, bình quân 1,5 triệu đồng phân bón/ha và tổ chức tập huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật đến bà con, huyện đã đào tạo tập huấn cho hàng trăm lượt hộ nông dân kỹ thuật trồng chăm sóc và thu hoạch, bảo quản thảo quả. Hiện nay, ở Quản Bạ, Công ty TNHH 567 thị trấn Tam Sơn đã đứng ra bao tiêu sản phẩm và chế biến thảo quả muối ngay tại huyện để xuất khẩu. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi phát triển thảo quả, chính quyền xã đang vận động bà con mở rộng diện tích trồng thảo quả, khuyến khích mô hình liên kết giữa các gia đình.

Để cây thảo quả trở thành cây hàng hoá mũi nhọn của huyện, Quản Bạ đã phát triển mở rộng dự án trồng thảo quả tại ba xã Cao Mã Pờ, Tả Ván và Tùng Vài. Đồng thời gắn trồng thảo quả với việc bảo vệ rừng.

Phát triển diện tích cây thảo quả không những giúp người dân khai thác được tiềm năng kinh tế mà còn bảo vệ được diện tích rừng nguyên sinh. Huyện đã xây dựng kế hoạch giao cho các xã chủ động chỉ đạo, vận động nhân dân chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông - lâm nghiệp để phát huy tối đa thế mạnh của vùng, gắn với đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất để nâng cao năng suất là hiệu quả kinh tế trên đơn vị canh tác; tập trung phát triển cây thế mạnh có tính đột phá tại các vùng trọng điểm và mở rộng diện tích ra vùng khác như: Bát Đại Sơn, Thái An, Nghĩa Thuận. Theo kế hoạch, người dân nơi đây đã tự gieo trồng chiếm khoảng 25% diện tích. Nhận thấy lợi thế của thảo quả trong phát triển kinh tế, người dân trong vùng đã chủ động mở rộng diện tích trên rừng của gia đình quản lý.

Thời gian qua, huyện Quản Bạ tăng cường làm tốt công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu hàng hóa cho sản phẩm, tạo đầu mối thu mua, giải quyết được đầu ra cho người dân. Từ đó đã khuyến khích được người dân ổn định tư tưởng, tập trung vào mở rộng diện tích cây thảo quả trên những vùng tiềm năng, góp phần tăng thu nhập. Phát triển và mở rộng cây thảo quả ở Quản Bạ đã giúp người dân giải quyết được việc làm, nhiều gia đình đã xóa được nghèo, ổn định đời sống.

Tiếp tục những giải pháp cấp thiết

Việc tìm giải pháp tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế đi đôi với đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng đạt hiệu quả kinh tế cao, từng bước xóa đói giảm nghèo bền vững và giải quyết được các vấn đề xã hội trên địa bàn luôn là vấn đề mang tính cấp thiết đặt ra cho Đảng bộ và nhân dân huyện Quản Bạ. Phát triển và mở rộng trồng cây thảo quả là hướng đi đúng. Tuy nhiên, để cây thảo quả tiếp tục cho năng suất, có thương hiệu, trở thành hàng hóa có giá trị cao, hấp dẫn thị trường, góp phần XĐGN, trong thời gian tới, Quản Bạ cần tập trung giải quyết một số vấn đề sau:

Một là, cần có phương thức và nhà máy chế biến thảo quả muối, xây dựng thương hiệu thảo quả muối, kêu gọi các doanh nghiệp và các nhà đầu tư máy sấy thảo quả tươi bảo đảm chất lượng; khảo sát thị trường, xúc tiến thương mại, mở cửa khẩu tiểu gạch để tiêu thụ thảo quả vào thị trường Trung Quốc.

Hai là, để hiện thực hóa chủ trương từ nay đến 2015, phát triển diện tích thảo quả lên khoảng 600ha, gấp đôi diện tích hiện nay, thực sự trở thành cây “xóa nghèo” của người dân, chính quyền huyện và các ngành chức năng cần sớm có chính sách cụ thể hỗ trợ phát triển loại cây này.

Ba là, phát triển các giống cây gắn với lợi thế của từng vùng, đó là điều kiện cần và đủ để phát triển kinh tế. Tuy nhiên, hướng tới mục tiêu ổn định, bền vững, huyện Quản Bạ cần xây dựng quy hoạch phát triển từng vùng, từng xã, tránh tình trạng trồng theo phong trào để đem lại hiệu quả. Thực tế, nhiều địa phương khác đã mắc phải những sai lầm trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng, làm như một phong trào, như cây vải thiều Lục Ngạn giá rẻ như cho trong nhiều năm nay là một ví dụ điển hình./.