Bình thản miền Trung

Dải đất miền Trung năm qua đã trở thành “vùng rốn gió”. Bão, mưa lớn và lũ hoành hành liên tục không dứt ròng rã hàng tháng trời làm cho vùng đất vốn còn nghèo, còn khó nay càng thêm khó, thêm nghèo. Đời sống đồng bào tại những nơi chịu ảnh trực tiếp, nặng nề của thiên tai sẽ ra sao? Liệu mùa xuân này đồng bào có còn có Tết? Những câu hỏi đó đã giục giã chúng tôi thực hiện hành trình trở về vùng “rốn gió”: các huyện Tuyên Hóa (Quảng Bình), Quế Phong (Nghệ An).

1- Không để đồng bào thiếu ăn trước, trong và sau tết.

So với nhịp sống sôi động, rộn rã, tất tả từng ngày như chạy đua với thời gian, với tết ở miền Bắc, từ Thanh Hóa trở vào đến Quảng Trị, hình như xuân đến muộn hơn, đồng bào miền Trung bình thản đón chờ Tết đến. Lợn, gà trong chuồng, tôm cá trong ao, rau trong vườn, gạo trong chum, những nhu yếu phẩm thiết yếu đã sẵn sàng... chẳng cần phải lo toan chạy vạy. Bà con đang tất bật với ruộng đồng, lo chống rét cho mạ, cho lúa...

Tại những địa phương chịu hậu quả nặng nề của bão lũ, phương án tổ chức cứu trợ, chia sẻ, tổ chức đón xuân cho đồng bào đã được triển khai sớm hơn thường lệ từ ngày 18 tháng chạp cho đến những ngày áp tết Nguyên đán Mậu Tý. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương cùng một quyết tâm cao: quyết tâm không để đồng bào thiếu ăn trước, trong và sau tết.

Tại Tuyên Hóa, Quảng Bình, cơn bão số 2 (diễn ra từ ngày 6 đến ngày 8 tháng 8) và số 5 (từ ngày 2 đến ngày 3 tháng 10), đặc biệt là trận lũ do ảnh hưởng của bão số 2 được đánh giá là trận bão, lũ lịch sử trong vòng 80 năm qua, đã ảnh hưởng trực tiếp đến hàng chục ngàn người, làm chết 8 người, mất tích 1 người, bị thương 69 người; gây thiệt hại nặng nề về người và của, ước tính lên đến 450 tỉ đồng.

Dù việc khắc phục hậu quả bão lũ vẫn đang được thực hiện và còn chồng chất khó khăn, song sự sẻ chia kịp thời của đồng bào cả nước đã động viên đồng bào trong vùng ổn định tư tưởng, nén đau thương, yên tâm lao động sản xuất, ổn định đời sống. Ruộng đồng bị nước lũ tàn phá, cho đến hôm nay đã tươi xanh trở lại, nhịp sống bận rộn vất vả ở thôn quê những ngày đầu xuân đã khiến đồng bào vơi quên nỗi lo cơm áo canh cánh bên lòng.

Trao đổi với chúng tôi về tình hình khắc phục hậu quả bão lũ và tổ chức cho đồng bào trong huyện đón Tết Nguyên đán Mậu Tý, đồng chí Nguyễn Minh Lự, Chánh Văn phòng huyện ủy cho biết. Để chuẩn bị cho đồng bào đón Tết, Thường vụ Huyện ủy đã ra một Nghị quyết riêng về vấn đề này, tuy là huyện miền núi còn rất nhiều khó khăn nhưng Tuyên Hóa quyết tâm không để đồng bào thiếu ăn trước, trong và sau Tết.

Đã có gần 7 tấn gạo do Chính phủ và Hội chữ thập đỏ Trung ương cứu trợ và 11 triệu đồng quà của Chủ tịch nước được chuyển tới tận tay đồng bào vùng dân tộc và đồng bào vùng lũ. Huyện còn trích 156 triệu đồng trong ngân sách để thăm các đối tượng chính sách, người có công, đối tượng nghèo, vùng dân tộc, đối tượng nằm viện 3 ngày Tết; giải quyết trợ cấp khó khăn cho người lang thang cơ nhỡ, chúc tết các cơ quan đơn vị làm nhiệm vụ trực tết trên địa bàn.

Bà Phạm Thị Hương và ngôi nhà mới được khôi phục sau cơn lũ.

Châu Hóa (Tuyên Hóa, Quảng Bình) là vùng trũng ven sông, tháng 8 hằng năm thường bị ảnh hưởng trực tiếp của mưa lũ từ đầu nguồn sông Gianh ập đến, đồng bào đã có nếp quen phòng chống và đối mặt với lũ lụt. Liên tiếp 2 trận lũ lịch sử năm 2007, đến sớm hơn, cường độ mạnh hơn gây thiệt hại rất nặng nề, cũng là một bài học kinh nghiệm cho địa phương trong công tác phòng chống, và sống chung với lũ những năm tiếp sau này. Sống chung với lũ là cách sống mà đồng bào đã chọn và sẵn sàng chấp nhận mọi khó khăn. Đồng bào Châu Hóa và đồng bào trong vùng chỉ mong cây cầu vượt sông Gianh nhanh chóng được khởi công để tình trạng giao thông trong vùng thêm thuận lợi. Châu Hóa mất trắng hai vụ hè thu, và đông xuân, nhưng xã sẽ cố gắng để đồng bào có bánh chưng và không thiếu thốn trong dịp tết. Nhờ công tác cứu trợ kịp thời của Chính Phủ và tỉnh, huyện, cũng như sự đùm bọc của đồng bào cả nước, đồng bào Châu Hóa đã từng bước ổn định đời sống, sản xuất, nếp sinh hoạt và cuộc sống đã trở lại như xưa, những những ngôi nhà mới đã được dựng lại, không khang trang to đẹp như xưa nhưng bền chắc và thấm đượm nghĩa tình đồng bào ở khắp miền đất nước. Bãi ngô, đồng lúa đã bén rễ, xanh cây, mầm sống đã thành hình, giúp đồng bào dần nguôi quên những gì khốc liệt, hãi hùng của trận lũ đã lùi xa...

Năm 2008, Châu Hóa sẽ phấn đấu đẩy mạnh sản xuất, hoàn thành những chỉ tiêu lớn về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương: đạt tổng sản lượng 1.302 tấn thóc; tổng đàn gia súc, gia cầm: 3.393 con; bình quân thu nhập đầu người lên 3.000.000 đồng/người/ tháng; giảm tỉ lệ hộ nghèo từ 3-5%; duy trì kết quả phổ cập tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập trung học cơ sở, phấn đấu đạt trường mầm non đạt chuẩn quốc gia ...

Đồng chí Đặng Ngọc Hoa, Bí thư Đảng ủy xã, cho chúng tôi biết, mấy hôm nữa đồng bào mới bắt đầu lo chuẩn bị tết, những thanh niên trai tráng và người có sức lao động hiện đang tỏa đi khắp nơi lao động kiếm tiền, người ở lại đêm ngày bươn chải, chăm lo ruộng vườn, nhà cửa; nhiều nhà “trắng tay” nay cũng bắt đầu gượng lại, vay vốn làm ăn. Hình như nỗi lo mưu sinh đã làm mọi người quên đi những ngày Tết Nguyên đán đang đến rất gần.

Anh Hoàng Gia Khánh (xã Châu Hóa), đã cứu sống 2 em nhỏ bị lũ cuốn trôi.

Trao đổi với đồng bào về chuyện làm ăn, sinh hoạt, chúng tôi cảm nhận sự bình thản của họ, hình như tiềm ẩn trong những con người vất vả, quanh năm đầu tắt, mặt tối ấy là một sức mạnh, một nội lực phi thường và lòng quả cảm luôn thường trực, để vượt qua trăm ngàn gian khó, thanh thản sống, bình thản trước mọi khó khăn. Nghị lực đó thật đáng để ta ngưỡng mộ, trân trọng và cảm phục.

Tại huyện Quế Phong tỉnh Nghệ An, nói về những cố gắng của Đảng bộ, chính quyền địa phương trong những ngày cơn lũ đi qua và việc khắc phục hậu quả nặng nề của nó, đồng chí Trần Thị Mùi, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Quế Phong tâm sự: Nếu không nhận được sự chia sẻ đùm bọc kịp thời của đồng bào cả nước thì Đảng bộ, chính quyền, nhân dân huyện Quế Phong đặc biệt nhân dân xã Nậm Giải sẽ không thể nào vượt qua những thử thách kinh hoàng của trận lũ lịch sử năm 2007. Nhân dân Nậm Giải nói riêng và đồng bào Quế Phong nói chung sẽ xứng đáng với niềm tin yêu của cả nước, quyết tâm khắc phục khó khăn, khôi phục nhà cửa, khai phá, phục hồi đồng ruộng để nhanh chóng ổn định đời sống, không phụ lòng tin yêu, chia sẻ của đồng bào cả nước. Vì thế, “xin cảm ơn tấm lòng của đồng bào cả nước” - là lời nhắn gửi tha thiết của Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân huyện Quế Phong (Nghệ An) tin cậy trao gửi cho chúng tôi chuyển tới những tổ chức cá nhân trong và ngoài nước đã kịp thời động viên tinh thần, vật chất cho đồng bào vùng lũ nhanh chóng vượt qua khó khăn, bước đầu ổn định đời sống, sản xuất.

Riêng đối với xã Nậm Giải, cố gắng tổ chức cho đồng bào có một cái tết đầy đủ về tinh thần, vật chất

Nguồn sống mới trên cánh đồng Nậm Giải.

Từ sau cơn lũ đi qua đến hôm nay, Nậm Giải đã thành mối quan tâm của cả nước, nhờ vậy mà đồng bào vẫn có đủ cơm ăn, áo mặc, con trẻ vẫn được học hành, nhịp sống bình thường đã dần dần trở lại. Ngày 26-1-2007 (tức ngày 18 tháng chạp năm Đinh Dậu), đồng bào Nậm Giải đã tổ chức ngày hội xuân đầy ấn tượng, đón nhận những món quà nặng nghĩa tình của nhân dân cả nước. Tết đến, xuân về, tuy không dư dả về vật chất, không tưng bừng, nhộn nhịp như mọi năm nhưng không khí xuân mới đã tràn ngập bản làng cùng màu áo xanh tình nguyện của hơn 500 đoàn viên thanh niên tỉnh Nghệ An, trong Tuần tình nguyện mùa xuân đến với đồng bào vùng lũ; trong tiếng xe máy râm ran của công trường quyết khai thông con đường bị lũ vùi, trước ngày 30 tết; trong sự có mặt chia sẻ của các đoàn công tác từ Trung ương, tỉnh, huyện... gánh nặng đau thương đã vơi nhẹ phần nào trên vai

Hoang tàn cánh đồng bản Pục (xã Nậm Giải) sau cơn lũ

đồng bào Nậm Giải, trên những gương mặt trĩu nặng nỗi đau đã nhen lên những đốm sáng của niềm hy vọng. Sống trong sự đùm bọc, sẻ chia của cả nước Nậm Giải không đơn độc.

Cuộc sống trước mắt của đồng bào vùng lũ đã tạm được khắc phục, song không phải một sớm một chiều mà người dân có thể vượt qua ngay những khó khăn. Để ổn định đời sống, sản xuất lâu dài cho đồng bào trong vùng cần sự quan tâm hơn nữa và sớm có những giải pháp ở tầm vĩ mô của các nhà khoa học, nhà quản lý và các cơ quan chức năng. Về lâu dài cuộc sống của người dân trong vùng bão, lũ, lụt không thể chỉ trông chờ vào nguồn cứu trợ. Việc tạo ra nguồn lực vật chất, tinh thần cho người dân có thể chung sống với thiên tai, bão lũ trong lâu dài không thể không tính đến. Cần phải có những nghiên cứu cụ thể, khoa học và xây

Giành lại cánh đồng sau cơn lũ

dựng chiến lược phát triển khả thi, lâu dài, bền vững cho vùng này. Đặc biệt là khôi phục kết cấu hạ tầng, đầu tư nguồn lực, kinh phí, cho công tác phòng chống, cứu hộ, cứu nạn bảo đảm ứng cứu kịp thời và chủ động. Coi trọng công tác dự báo và phương án bốn tại chỗ, trong đó có vấn đề quy hoạch dân cư, di dân khỏi vùng thiên tai khi cần.

Tạm biệt miền Trung trong một ngày giá rét, chúng tôi càng cảm nhận nỗi khó khăn, vất vả của người nghèo, ăn chưa đủ no, áo chưa đủ ấm. Chợt thấy mình có lỗi khi còn bao câu hỏi chưa được trả lời: Bao nhiêu người đã trắng tay? Bao gia đình không dưng lâm cảnh nghèo nàn? Bao con trẻ phải âm thầm chịu nỗi đau thất học? Và còn bao nhiêu người nữa ngày đêm mang gánh nặng mưu sinh?... vì sự tàn phá khốc liệt của thiên nhiên./.