Việt Nam - Vương quốc Anh: 35 năm - mối quan hệ không ngừng phát triển

Thùy Linh

16:50, ngày 11-09-2008

Ngày 11-9-1973, Việt Nam và Liên hợp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len (Anh) thiết lập quan hệ ngoại giao cấp đại sứ. Từ đó đến nay, quan hệ hợp tác giữa hai bên không ngừng phát triển. Việt Nam luôn nhận được sự giúp đỡ quý báu từ Chính phủ và nhân dân Vương quốc Anh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

Nâng tầm quan hệ chính trị - ngoại giao

20 năm sau ngày thiết lập ngoại giao, đoàn đại biểu cấp cao đầu tiên của Việt Nam do Thủ tướng Võ Văn Kiệt dẫn đầu đã sang thăm và làm việc tại Anh (năm 1993), khởi đầu cho các cuộc gặp gỡ song phương giữa hai nước. Tiếp đó là các đoàn đại biểu của Chủ tịch Quốc hội Nông Đức Mạnh (năm 1994); đoàn đại biểu của Thủ tướng Phan Văn Khải dự ASEM-2 và thăm Anh tháng 3-1998; đoàn của Phó Thủ tướng Vũ Khoan, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Di Niên, tháng 9-2003; đoàn của Chủ tịch nước Trần Đức Lương, tháng 5-2004; đoàn của Chủ tịch Nguyễn Văn An, tháng 3-2005 và gần đây là chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tháng 3-2008 - chuyến thăm đặt nền tảng vững chắc cho quan hệ hợp tác Anh - Việt trong tương lai. Trong bản Tuyên bố chung, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Anh Gô-đơn Brao (Gordon Brown) đã nhất trí về 5 lĩnh vực ưu tiên hợp tác giữa Anh và Việt Nam: thương mại và đầu tư; phát triển (gồm các vấn đề quản trị hiệu quả, trách nhiệm công và nhà nước pháp quyền); các vấn đề quốc tế; giáo dục và đấu tranh chống di cư bất hợp pháp và tội phạm có tổ chức.

Phía Anh cũng có các đoàn cấp cao sang thăm và làm việc tại Việt Nam như chuyến thăm của Công chúa An-na (Anne) (năm 1995 và năm 2002), Công tước Xứ Oóc (York) - Hoàng tử An-đriu (Andrew) (năm 1999 và năm 2006); Phó Thủ tướng Giôn Prét-xcốt (John Prescott) (năm 2001 và năm 2004); Ngoại trưởng Anh (năm 1995 và năm 1997); chuyến thăm của các Bộ trưởng, Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Tài chính, Hợp tác phát triển, Thương mại, Giáo dục; Uỷ ban Hợp tác phát triển Hạ viện; Thị trưởng Khu Tài chính Luân-đôn. Và mới đây là chuyến thăm Việt Nam lần thứ 3 của Hoàng tử An-đriu từ ngày mồng 6 đến ngày 10-9-2008 đúng vào dịp hai nước kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2008).

Ba mươi lăm năm qua, quan hệ hợp tác song phương giữa Việt Nam và Vương quốc Anh phát triển mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. Trong Lễ kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước được tổ chức ngày 8-9, tại Hà Nội, thay mặt lãnh đạo Nhà nước, Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm đánh giá cao việc Hoàng tử thay mặt Hoàng gia và Chính phủ Anh dự Lễ Kỷ niệm, thể hiện sự coi trọng của phía Anh đối với việc củng cố và tăng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị và hợp tác tốt đẹp giữa hai nước.

Phát triển quan hệ kinh tế - thương mại

Quan hệ thương mại Việt Nam - Anh tăng nhanh từ những năm 90 của thế kỷ XX đến nay. Trong 5 năm qua, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh tăng từ 18-25%/năm. Những mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là giày dép (tăng 53%), dệt may (tăng 12%), chè và cà phê (tăng 8%), gạo (tăng 8%), thuỷ sản (tăng 3%), cao su… Năm 2006, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh tăng 12,5%, đạt khoảng 1,45 tỉ USD. Riêng năm 2007, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt khoảng 2 tỉ USD. Đây là con số khá ấn tượng, song cả hai bên đều nhận thấy kết quả đó chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của mỗi nước.

Trong chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 6 vừa qua, Bộ trưởng Giôn Hút-tôn (John Hutton) khẳng định, Vương quốc Anh luôn coi trọng mối quan hệ hợp tác toàn diện với Việt Nam và cho biết, các doanh nghiệp Anh rất quan tâm tới các hoạt động đầu tư, thương mại tại Việt Nam. Bộ trưởng cũng đề nghị một số lĩnh vực mà hai nước có thể đẩy mạnh hợp tác trong thời gian tới như tài chính, ngân hàng, bất động sản, công nghiệp... đồng thời khẳng định, Vương quốc Anh sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam trong lĩnh vực quản lý kinh tế vĩ mô, chống lạm phát, sắp xếp và đổi mới doanh nghiệp. Hiện Anh có 138 văn phòng đại diện thương mại thường trú và chi nhánh thương nhân tại Việt Nam.

Anh là một trong những nhà đầu tư châu Âu lớn nhất ở Việt Nam với 105 dự án có tổng giá trị đầu tư khoảng 1,9 tỉ USD. Năm 2007, trao đổi thương mại hai nước đạt mức 1,337 tỉ USD. Tuy không nằm trong nhóm 10 nhà đầu tư lớn nhất, nhưng Anh là câu chuyện đầu tư thành công nhất ở Việt Nam; bởi gần như các ngành mà Anh đầu tư đều đứng đầu ở Việt Nam. Ví dụ, Tập đoàn dầu khí BP đứng đầu trong đầu tư vào lĩnh vực dầu khí ở Việt Nam; Prudential đứng đầu trong ngành bảo hiểm; HSBC đứng đầu trong ngành ngân hàng...

Ngay từ năm 1992, Chính phủ Anh đã bắt đầu nối lại viện trợ cho Việt Nam. Đặc biệt, mới đây, đại diện hai Chính phủ đã ký Thoả thuận khung về quan hệ đối tác phát triển giữa hai nước giai đoạn 2006-2015; theo đó, Chính phủ Anh sẽ viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam khoảng 450 triệu USD trong giai đoạn 2006-2010.

Đầu tháng 8-2008, Bộ Phát triển Quốc tế Anh (DFID) đã thông qua một khoản viện trợ không hoàn lại trị giá 40 triệu USD trong khuôn khổ chương trình Tín dụng hỗ trợ giảm nghèo (PRSC) lần thứ 7. Đây là khoản viện trợ cho một chương trình lớn nhất mà DFID thực hiện tại Việt Nam. Việc thông qua khoản viện trợ này khẳng định cam kết hỗ trợ của Chính phủ Anh đối với quá trình phát triển bền vững của Việt Nam. Ngày 27-8-2008, Bộ Phát triển Quốc tế Anh và Chính phủ Việt Nam đã tiến hành họp rà soát thường niên Thoả thuận quan hệ đối tác phát triển (DPA). Thoả thuận quan hệ đối tác phát triển ghi nhận những cam kết của hai bên; thông qua thoả thuận này, Chính phủ Anh hỗ trợ cho Việt Nam mỗi năm 100 triệu USD trong khoảng thời gian 10 năm từ 2005 - 2015. Các tập đoàn, công ty lớn của Vương quốc Anh đang đầu tư tại Việt Nam đều đánh giá cao sự phát triển năng động của nền kinh tế Việt Nam, môi trường đầu tư ngày càng thông thoáng, hấp dẫn. Hiện đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Anh tại Việt Nam đạt 2,2 tỉ USD (đứng thứ 3 trong EU) và nhiều dự án đang triển khai có hiệu quả.

Hỗ trợ giáo dục và đào tạo

Anh hiện nay là một trong các địa chỉ tốt để học sinh, sinh viên Việt Nam nhắm tới. Hiện đã có khoảng trên 6.000 sinh viên Việt Nam đang theo học tại các trường của Anh. Trong những năm qua, hợp tác giữa Việt Nam và Anh trong lĩnh vực giáo dục đào tạo phát triển tích cực. Hằng năm, Anh dành từ 25-30 suất học bổng cho học sinh Việt Nam. Số người Việt Nam nhận học bổng của Chính phủ Anh tính đến nay là trên 600 người.

Từ 1994 đến nay, có khoảng 20 chương trình liên kết đại học Việt Nam - Anh. Thông qua Hội đồng Anh, Chính phủ Anh đã giúp Việt Nam đào tạo tiếng Anh và cung cấp nhiều học bổng ngắn hạn cho đội ngũ công chức của Việt Nam. Sau chuyến thăm 3 nước châu Âu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Việt Nam và Anh đã ký Thoả thuận cấp Chính phủ về hợp tác giáo dục đào tạo, nhất trí dự án hỗ trợ Việt Nam đào tạo và nâng cao trình độ giáo viên tiếng Anh,dự án xây dựng trường đại học Apollo, thiết lập khoảng từ 40 đến 60 liên kết trường học các cấp giữa hai nước. Hệ thống các trường đại học Anh cam kết hỗ trợ đào tạo khoảng 500 tiến sỹ cho Việt Nam. Đây là những bước tiến mới trong lĩnh vực hợp tác giáo dục giữa hai nước. Ngoài ra, Anh còn giúp Việt Nam trong chương trình đào tạo tiếng Anh cho Bộ Quốc phòng và đào tạo sỹ quan Việt Nam tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.

Quan hệ lãnh sự - du lịch

Trong 5 năm qua, trung bình mỗi năm có khoảng 25.000 khách du lịch Anh vào Việt Nam. Từ năm 2004 đến nay, con số này đã tăng từ 70.000 lên 105.000 lượt người/năm. Số lượng người Việt Nam sinh sống tại Anh khoảng 35.000 người. Cộng đồng người Việt tại Anh nhìn chung sống hoà nhập, ổn định. Theo yêu cầu của Việt Nam, Chính phủ Anh đã quyết định miễn thị thực quá cảnh cho cán bộ của Việt Nam mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ. Việt Nam cũng ký bản ghi nhớ về các vấn đề di cư với Anh tháng 11-2004 với mục đích tăng cường hợp tác song phương chống nhập cư bất hợp pháp, khuyến khích nhập cư hợp pháp.

Hai quốc gia cũng như hai nền kinh tế Việt Nam - Anh quốc đã hội tụ đủ các điều kiện để bổ sung cho nhau. Thành tựu cũng như quy mô của mối quan hệ hợp tác Việt - Anh đã và đang phát triển. Hai bên hy vọng từ những thành quả đã đạt được sẽ có những luồng gió mới, những cơ hội mới tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai nước, đưa quan hệ Việt Nam - Anh phát triển sâu rộng và hiệu quả hơn theo hướng “Quan hệ đối tác vì sự phát triển”./.