Để tỉnh Quảng Ninh phát triển trở thành trung tâm kinh tế biển bền vững

Tập trung phát huy, khai thác các nguồn lực sẵn có

Trong chiến lược phát triển, kinh tế biển được tỉnh Quảng Ninh xác định là động lực tăng trưởng, bởi với ưu thế cạnh tranh nổi trội, đặc trưng so với các địa phương khác trong khu vực và cả nước.

Tỉnh Quảng Ninh có hơn 250km bờ biển, trên 6.000km² mặt biển, trên 1.000km² diện tích hải đảo với 2.077 hòn đảo (chiếm phần lớn số đảo của cả nước), trên 40.000ha bãi triều và hơn 20.000ha diện tích eo biển và vịnh. Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh dành sự quan tâm đặc biệt, ưu tiên phát triển ngành kinh tế biển là động lực quan trọng cho sự phát triển của địa phương, nòng cốt là các hoạt động cảng, dịch vụ và công nghiệp ven biển... Qua đó, từng bước đưa tỉnh Quảng Ninh sớm trở thành một trong các trung tâm kinh tế biển mạnh của cả nước, là cửa ngõ, động lực phát triển Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, góp phần kết nối kinh tế biển của đất nước với khu vực ASEAN và thế giới.

Ngày 23-4-2019, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TU “Về phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” khẳng định sự kiên định và quyết tâm của tỉnh trong thực hiện mục tiêu trở thành địa phương mạnh từ biển, giàu từ biển.

Trên cơ sở những tiềm năng sẵn có, với lợi thế cạnh tranh nổi trội, tỉnh Quảng Ninh đã ưu tiên dành nguồn lực cho phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển; khuyến khích huy động mọi nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng cảng biển, bến bãi và hạ tầng kết nối cảng biển theo hướng đồng bộ, hiện đại; tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng, giảm thời gian, chi phí vận tải và dịch vụ logistics... Mục tiêu xây dựng tỉnh Quảng Ninh phát triển sớm trở thành trung tâm kinh tế biển vững mạnh của cả nước, là cửa ngõ giao thương, động lực phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, gắn với hệ thống cảng biển nước sâu; trọng tâm là các địa phương như: Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái, Quảng Yên, Vân Đồn, Cô Tô, Hải Hà, gắn với các ngành kinh tế biển và trở thành trung tâm du lịch tầm cỡ trong khu vực và quốc tế.

Ngay sau khi Nghị quyết số 15-NQ/TU ra đời, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh đã thành lập ngay ban chỉ đạo phát triển cảng biển và dịch vụ cảng biển trên địa bàn tỉnh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đồng thời tổ chức phân công các đồng chí trong Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Tỉnh ủy, người đứng đầu cấp ủy các sở, ngành, địa phương, đơn vị trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện nghị quyết. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã tích cực cụ thể hóa, triển khai các nội dung Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh và Nghị quyết số 15-NQ/TU về phát triển kinh tế biển; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và đề ra các nhiệm vụ cụ thể để phân công rõ trách nhiệm cho các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức triển khai thực hiện theo lộ trình đề ra.

Đến nay, sau 5 năm thực hiện nghị quyết, định hướng chiến lược về phát triển kinh tế biển của tỉnh Quảng Ninh đã cơ bản phát triển toàn diện, đúng hướng, từng bước được định hình rõ nét và đạt được những kết quả tích cực.

Theo kết quả rà soát của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, đến nay có nhiều chỉ tiêu, mục tiêu được đánh giá đạt so với kế hoạch đề ra. Rõ nét nhất là tổng doanh thu dịch vụ cảng biển trong giai đoạn 2020 - 2024 đạt trên 14.840 tỷ đồng; tỷ trọng đóng góp của dịch vụ cảng biển đạt khoảng 0,49% trong GRDP của tỉnh, tăng 0,07% so với năm 2018. Từ năm 2019 - 2024, tổng lượng khách du lịch đến tỉnh Quảng Ninh đạt hơn 64,75 triệu lượt. Bình quân mỗi năm đạt trên 12,95 triệu lượt khách. Tổng lượng khách du lịch biển đảo đạt 43,3 triệu lượt, bằng 184% so với kế hoạch, vượt mục tiêu đến hết 2025. Nhiều khách sạn trên địa bàn tỉnh đạt tiêu chuẩn 4 - 5 sao và các loại hình du lịch chất lượng, đặc sắc, đa dạng, có giá trị gia tăng cao về du lịch biển đảo, gắn với việc phát huy giá trị các di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long đã hoàn thành, đưa vào vận hành khai thác trong thời gian qua.

Quy mô ngành kinh tế hàng hải của tỉnh Quảng Ninh ngày càng gia tăng, chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong giá trị gia tăng của kinh tế biển. Tổng sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển trong 5 năm (2019 - 2023) đạt 627,7 triệu tấn; bình quân đạt 124,1 triệu tấn/năm, vượt mục tiêu đến hết năm 2025. Ngành thủy sản phát triển toàn diện cả về nuôi trồng, khai thác và chế biến. Công nghiệp ven biển của tỉnh phát triển theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất, nhằm nâng cao hiệu suất, hiệu quả và bảo vệ môi trường, tăng dần tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo được nâng lên.

Bên cạnh đó, hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế biển của tỉnh không ngừng được hoàn thiện. Từ năm 2019 đến nay, thông qua mở rộng cơ chế thông thoáng và tạo điều kiện tối đa để thu hút các nhà đầu tư cho hạ tầng cảng biển, tỉnh Quảng Ninh đã thu hút vốn đầu tư ngoài ngân sách cho các dự án hạ tầng, dịch vụ cảng biển như: Bến cảng cao cấp Ao Tiên, Cảng khách quốc tế Hòn Gai, Bến Cảng tổng hợp Vạn Ninh... Quảng Ninh đã hình thành và đưa vào quy hoạch các khu chức năng, khu dịch vụ nhà hàng, trung tâm mua sắm hiện đại tại các cảng khách quốc tế như: Tuần Châu, cảng Hòn Gai, Sân bay quốc tế Vân Đồn. Hiện, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đang triển khai 6 dự án đầu tư phát triển cảng biển, dịch vụ cảng biển, khu vực hậu cần sau cảng và logistics tại các Khu kinh tế ven biển Quảng Yên, với diện tích là 6.956ha, vượt chỉ tiêu nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đã đề ra.

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng sự phát triển kinh tế biển của tỉnh Quảng Ninh chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế sẵn có của tỉnh. Tỷ trọng đóng góp của các ngành kinh tế biển trong thu ngân sách và quy mô nền kinh tế của tỉnh chưa tương xứng với vị trí địa lý của một địa phương có lợi thế cạnh tranh nổi trội, với hơn 250 km chiều dài bờ biển. Thời gian qua, dịch bệnh COVID-19 đã tác động mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là thương mại, đầu tư, du lịch biển là những thế mạnh của tỉnh Quảng Ninh, làm ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện các mục tiêu Nghị quyết số 15-NQ/TU đã đề ra. Ngoài ra, những quy định hành lang, pháp lý về hàng hải, cảng biển chưa đầy đủ; do thiếu nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao làm việc trong lĩnh vực cảng biển và dịch vụ cảng biển. Việc đầu tư vào kết cấu hạ tầng hàng hải cần nguồn vốn lớn, trong khi các cơ chế, chính sách của tỉnh chưa đủ mạnh để thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư trong các ngành kinh tế biển, đặc biệt là cảng biển, dịch vụ cảng biển và logistics…

Phát huy tiềm năng thế mạnh sớm đưa kinh tế biển phát triển nhanh, bền vững

Để tiếp tục đánh thức tiềm năng, thế mạnh của kinh tế biển, tỉnh Quảng Ninh đang tập trung rà soát, hiện thực hóa các quy hoạch và có định hướng dài hơi cho phát triển. Trong đó, chú trọng kêu gọi thu hút đầu tư và hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng cảng biển; đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông kết nối để làm cơ sở thu hút đầu tư ngoài ngân sách cho lĩnh vực này; nâng cao chất lượng, dịch vụ cảng biển. Cùng với đó, tỉnh Quảng Ninh tập trung xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ đào tạo nghề thuộc lĩnh vực cảng biển và dịch vụ cảng biển; cơ chế, chính sách thu hút lao động trong và ngoài tỉnh vào làm việc trong lĩnh vực cảng biển và dịch vụ cảng biển, khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, gắn với chuyển đổi số, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu thị trường vận tải, tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng, từng bước gia tăng, chiếm lĩnh thị phần trong khu vực và quốc tế… Điều này, sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững kinh tế biển, góp phần sớm đưa tỉnh Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển bền vững của cả nước, cửa ngõ trung chuyển hướng biển của khu vực, trên cơ sở phát triển du lịch - dịch vụ kết nối khu vực và quốc tế; là một trong những trung tâm logistics trọng điểm của cả nước.

Với mục tiêu tăng nhanh tỷ trọng đóng góp của kinh tế biển vào GRDP, tỉnh Quảng Ninh phấn đấu đến năm 2030 kinh tế biển chiếm 25% tổng kinh tế của tỉnh; xây dựng tỉnh Quảng Ninh là một trong những trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ giao thương quốc tế; doanh thu dịch vụ cảng biển khoảng 25.000 tỷ đồng... Trong đó, ưu tiên phát triển các ngành, nghề: Du lịch và dịch vụ biển, kinh tế hàng hải, phát triển khu kinh tế ven biển, nuôi trồng thủy sản và khai thác thủy sản bền vững, công nghiệp ven biển theo hướng thân thiện môi trường, năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.

Thời gian tới, để đẩy nhanh việc thực hiện và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế biển bền vững trên địa bàn, tỉnh Quảng Ninh kiến nghị với Chính phủ cần sửa đổi một số nội dung về giao các khu vực biển; phân cấp, phân quyền thực hiện giao biển cho cá nhân trong vùng biển 6 hải lý. Các bộ, ngành quan tâm xây dựng đề án phát triển khu vực Quảng Ninh - Hải Phòng trở thành trung tâm kinh tế biển hiện đại; ban hành bộ chỉ tiêu thống kê quốc gia về biển và hải đảo. Đồng thời, ủng hộ các đề án do tỉnh Quảng Ninh đang xây dựng về phát triển nhanh, bền vững kinh tế biển tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn 2045./.