Giá trị tinh thần qua thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Trong lịch sử phát triển của mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng và mỗi con người, yếu tố tinh thần luôn giữ vai trò then chốt trong việc xác lập bản lĩnh, duy trì động lực và định hình phương hướng hành động, đặc biệt trong những thời điểm quan trọng - khi cơ hội và thách thức cùng đặt ra, cần một sự quyết đoán trên nền tảng tinh thần vững chắc. Bước vào thế kỷ XXI với tốc độ phát triển mạnh mẽ của cách mạng công nghệ, toàn cầu hóa, cạnh tranh địa chiến lược và các biến động khó lường về kinh tế, môi trường, xã hội…, nhân loại đang đứng trước những khúc ngoặt khó lường, đầy rủi ro nhưng cũng nhiều tiềm năng, nhiều cơ hội đột phá. Trong bối cảnh ấy, sức mạnh tinh thần - biểu hiện qua niềm tin, ý chí, bản lĩnh, khát vọng và khả năng tự điều chỉnh nội tại, khả năng huy động các nguồn lực, khả năng nắm bắt cơ hội - trở thành một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu giúp các quốc gia, tổ chức và cá nhân vươn lên mạnh mẽ.

Với Việt Nam, một quốc gia đang trên hành trình phát triển nhanh và bền vững, tinh thần dân tộc - khát vọng vươn lên - ý chí tự cường chính là động lực căn cốt để vượt qua mọi khó khăn, thách thức. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ và xác định khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, niềm tin và khát vọng “phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”⁽¹⁾ là nhiệm vụ chiến lược, căn cốt trong thời kỳ mới. Đây là sự khẳng định rõ ràng rằng: phát triển vật chất mà không song hành với phát triển tinh thần thì không thể tạo ra chiều sâu bền vững cho một quốc gia.

Trong lịch sử, chính nền tảng tinh thần đã làm nên những dấu mốc vĩ đại của dân tộc - từ Cách mạng Tháng Tám 1945, chiến thắng Điện Biên Phủ 1954, Đại thắng mùa Xuân 1975, đến công cuộc đổi mới được khởi xướng từ năm 1986 hiện là yếu tố hàng đầu để đất nước vươn mình trong kỷ nguyên phát triển mới.

Hiện tại, yếu tố tinh thần không chỉ đơn thuần là lòng yêu nước hay sự lạc quan, mà còn là bản lĩnh thích ứng, tư duy đổi mới, năng lực kiến tạo giá trị mới. Đó là tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; là thái độ sống tích cực, nhân ái, không buông xuôi trước khó khăn, không hoang mang trước thách thức, không chậm trễ trước cơ hội, luôn nuôi dưỡng khát vọng vươn mình sánh vai với các cường quốc năm châu.

Vì vậy, trong mọi chiến lược phát triển quốc gia cần xác lập yếu tố tinh thần như một trụ cột chiến lược bên cạnh kinh tế, khoa học - công nghệ và thể chế. Muốn làm được điều đó, phải đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng sống, phát triển văn hóa, truyền thống nhân văn và môi trường xã hội lành mạnh - nơi con người có thể rèn luyện, bồi đắp và lan tỏa các giá trị tích cực.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là sự kiện vĩ đại của lịch sử dân tộc Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã vùng lên giành chính quyền, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn Cách mạng Tháng Tám như một cuộc khởi nghĩa chính trị - quân sự thì chưa thấy hết chiều sâu ý nghĩa của sự kiện lịch sử này. Dưới góc nhìn văn hóa truyền thống dân tộc, Cách mạng Tháng Tám vừa là kết quả của phong trào yêu nước hiện đại, vừa là sự kế thừa, tiếp nối và phát triển các giá trị tinh thần của con người Việt Nam, của văn hóa truyền thống nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Tư tưởng “dân vi bản” (dân là gốc) là tư tưởng trị quốc cốt lõi của dân tộc Việt Nam, tư tưởng xuyên suốt từ truyền thống chính trị thời Lý - Trần đến tư tưởng Hồ Chí Minh. Nhân dân không chỉ là lực lượng tạo ra vật chất to lớn “có sức lật thuyền”, mà còn là chủ thể “lái thuyền”. Trong Cách mạng Tháng Tám, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh coi nhân dân là chủ thể hành động cách mạng. Cách mạng Tháng Tám đã huy động được các tầng lớp nhân dân từ nông thôn đến thành thị, từ miền núi đến đồng bằng, từ người Kinh đến các dân tộc thiểu số, từ công nhân, nông dân đến trí thức, đồng thời đánh thức ý thức cộng đồng, lan tỏa khát vọng dân tộc để tạo nên sức mạnh tổng hợp toàn dân. Quy tụ mọi tầng lớp, giai cấp, dân tộc, tôn giáo,… không phân biệt xu hướng chính trị, niềm tin tôn giáo hay xuất thân xã hội để tạo nên một phong trào rộng lớn, thống nhất, vì mục tiêu chính là độc lập dân tộc. Tinh thần đại đoàn kết đã biến khát vọng độc lập trở thành sợi dây liên kết thiêng liêng, tạo nên sức mạnh vô địch của toàn dân tộc trong thời khắc lịch sử; là biểu hiện bản chất, bản sắc phong trào cách mạng Việt Nam - mạnh mẽ bên ngoài và sâu sắc ở bản chất bên trong.

Giá trị tinh thần không chỉ góp phần làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945, mà còn là sự củng cố nền móng vững chắc cho sự nghiệp cách mạng lâu dài của dân tộc. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 cho thấy mọi cuộc cách mạng chính trị thắng lợi và bền vững đều phải xuất phát từ nền tảng truyền thống, là sự cộng hưởng giữa ý chí và bản sắc.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 không chỉ là kết quả của sự nhạy bén chính trị, nghệ thuật lãnh đạo cách mạng và thời cơ quốc tế thuận lợi, mà còn bắt nguồn sâu xa từ việc khơi dậy mạnh mẽ các giá trị văn hóa - con người truyền thống của dân tộc Việt Nam, sự chuyển hóa các giá trị thành sức mạnh vật chất và tinh thần của quần chúng nhân dân để thực hiện mục tiêu cách mạng. Chỉ khi con người là trung tâm và văn hóa là nền tảng, thì dân tộc mới có thể đi xa và đi vững chắc trên con đường phát triển.

Các cuộc cách mạng đều phải được thực hiện trên cơ sở có sự kế thừa và sáng tạo, đối với các giá trị tinh thần, đó là các giá trị truyền thống kết hợp với các giá trị thời đại. Trong kỷ nguyên mới vấn đề đặt ra là phải phát huy giá trị tinh thần thông qua tư duy, tầm nhìn chiến lược về xây dựng và phát triển văn hóa, con người. Văn hóa không chỉ cần được giữ gìn, mà phải trở thành nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh của tăng trưởng, phải thực hiện sứ mệnh “soi đường” cho đất nước vươn mình. Con người Việt Nam không chỉ cần trí tuệ, học thức, còn phải có trách nhiệm, có khát vọng cống hiến, có tinh thần làm chủ vận mệnh đất nước, có đóng góp vào sự phát triển chung của nhân loại.

Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, giá trị tinh thần “đồng bào chung một bọc”, “nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một” là bất diệt, là cơ sở nền tảng vững bền để con người Việt Nam đoàn kết, vững vàng trước thử thách, lạc quan, mạnh mẽ vươn mình trong kỷ nguyên phát triển mới./.

----------------

(1) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 111