Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội lãnh đạo quá trình sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp

TCCS - Có rất nhiều yếu tố để phát huy tốt vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng ở các doanh nghiệp sau khi chuyển đổi, sắp xếp lại, như: hệ thống tổ chức phù hợp; chức năng, nhiệm vụ được quy định rõ; đặc biệt, phải có phương thức hoạt động với các hình thức, phương pháp, biện pháp đa dạng, bảo đảm vừa phát huy được vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, vừa phát huy được tính tự chủ, sáng tạo trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Và cuối cùng, nhân tố đóng vai trò quyết định là, phải có đội ngũ cán bộ có năng lực, có phẩm chất đạo đức, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn đặt ra.

Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội ra đời năm 1993 - một đảng bộ lớn của Đảng bộ thành phố Hà Nội - với 148 cơ sở đảng và 14.150 đảng viên. Những năm qua, mô hình Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội được đánh giá cao cả về mô hình tổ chức lẫn phương thức hoạt động và hiệu quả công tác.

Đó là vì, ở Khối tập trung nhiều đảng bộ lớn, có bề dày truyền thống cả trong sản xuất cũng như trong chiến đấu trước đây. Đội ngũ cán bộ chủ chốt của các cơ sở hầu hết là những đồng chí có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có tính đảng cao, do đó các đồng chí không chỉ lãnh đạo, chỉ huy tốt các đơn vị mà còn có rất nhiều thành tích trong công tác xây dựng Đảng tại các cơ sở. Từ đó, các tổ chức cơ sở đảng đã phát huy mạnh mẽ vai trò lãnh đạo, khẳng định được vị trí "không thể thiếu" của mình.

Trước hết, Đảng ủy Khối xây dựng sự nhất trí trong toàn Đảng bộ về việc giữ vững nguyên tắc lãnh đạo, thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của các tổ chức cơ sở đảng. Điểm mấu chốt trong nhận thức ở đây là, việc lãnh đạo xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế hoạch sản xuất, kinh doanh đối với doanh nghiệp là nhiệm vụ của các tổ chức cơ sở đảng. Chính điều này đã khắc phục được tâm trạng ỷ lại, trông chờ cấp trên.

Với vai trò lãnh đạo của mình, Đảng ủy Khối chỉ đạo các cơ sở đảng tham gia xây dựng kế hoạch ngắn hạn, dài hạn, các định hướng lớn của đơn vị. Triển khai các chỉ tiêu pháp lệnh do Thành ủy Hà Nội, Bộ Công Thương và các tổng công ty đề ra; tổng kết việc thực hiện các nghị quyết, chương trình, kế hoạch, rút ra những bài học thực tiễn.

Từ thực tiễn những năm qua, bước đầu có thể rút ra những biện pháp chủ yếu sau:

Một là, cùng với việc thường xuyên xin ý kiến chỉ đạo của Ban Cán sự Đảng, của lãnh đạo Bộ Công Thương, định kỳ 6 tháng một lần (trừ đột xuất), Đảng ủy Khối báo cáo tình hình hoạt động của mình và tiếp nhận sự chỉ đạo của Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương. Mỗi năm một lần, Thường vụ Đảng ủy Khối tổ chức mời lãnh đạo Bộ cùng làm việc với lãnh đạo Thành ủy Hà Nội, đánh giá hoạt động của Đảng bộ Khối và cùng tháo gỡ những khó khăn phát sinh.... Đại diện Thường trực Đảng ủy Khối thường xuyên tham dự và tham gia ý kiến trong các cuộc họp giao ban, sơ kết, tổng kết, triển khai công tác lớn của Bộ, kể cả một số cuộc họp của lãnh đạo Bộ bàn đến những nội dung có liên quan đến hoạt động của cơ sở thuộc Khối. Thông qua những hoạt động này, một mặt nắm chắc định hướng của cấp trên để chỉ đạo cơ sở; mặt khác, đề đạt những kiến nghị tháo gỡ những khó khăn cho cơ sở.

Hai là, tăng cường quan hệ phối hợp với các tổng công ty, định kỳ 3 tháng, 6 tháng hoặc khi có yêu cầu, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối làm việc với lãnh đạo tổng công ty để thống nhất nhận định tình hình hoạt động chung, những chủ trương, biện pháp lớn của ngành trong thời gian tới, cũng như cung cấp thông tin, đánh giá tình hình các cơ sở thuộc Khối. Đây là yếu tố quan trọng để Thường trực Đảng ủy Khối trao đổi, bàn bạc những quyết định đối với cơ sở và kiến nghị với cấp trên để tháo gỡ khó khăn cho đơn vị.

Ba là, một mặt Đảng ủy Khối yêu cầu các cơ sở thường xuyên báo cáo tình hình hoạt động; mặt khác, thông báo toàn diện tình hình hoạt động của Đảng bộ nhằm cung cấp thông tin cho các đơn vị, qua đó định hướng, điều chỉnh kế hoạch sát thực hơn, cũng như chủ động uốn nắn các lệch lạc mới phát sinh. Đại diện Đảng ủy Khối thường xuyên tham dự các cuộc họp xây dựng kế hoạch lớn, các kỳ tổng kết của các đơn vị cơ sở để nắm tình hình và có ý kiến chỉ đạo cơ sở. Trước các Đại hội nhiệm kỳ của các cơ sở đảng, Đảng ủy Khối duyệt báo cáo chính trị, chuẩn bị nhân sự; lãnh đạo, chỉ đạo các cơ sở đảng tiến hành đại hội nhiệm kỳ theo đúng quy định. Với cách làm này, các cơ sở ngày càng tin tưởng và gắn bó với Đảng ủy Khối.

Không chỉ vậy, Đảng ủy Khối còn làm nhiệm vụ kết nối các hoạt động sản xuất, kinh doanh cho các đơn vị trong và ngoài Khối. Từ đó, nhiều liên doanh, liên kết, hợp đồng kinh tế cụ thể đã được ký kết, đem lại giá trị kinh tế cao cho một số đơn vị, đặc biệt đem lại niềm tin, sự gắn bó giữa các đơn vị.

Ngoài ra, Đảng ủy Khối thường xuyên tham gia kiểm tra, giải quyết những thắc mắc do bất đồng ý kiến, do những sai phạm xảy ra trong quá trình điều hành của cơ sở. Điều đó góp phần quan trọng ổn định đơn vị, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất, kinh doanh đạt kết quả tốt. Việc tiếp nhận báo cáo của cơ sở và gửi báo cáo tổng hợp tình hình toàn Đảng bộ Khối cho các cơ sở được thực hiện thường xuyên, đã giúp cơ sở có thêm thông tin để xây dựng nghị quyết của mình.

Tuy nhiên, do quá khứ để lại, hiện nay về mặt tổ chức cả cấp cơ sở và cấp trên cơ sở còn chưa được thống nhất. Việc hình thành các tổ chức cơ sở đảng tại các đơn vị cũng rất đa dạng, nhiều cấp. Trong Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội hiện nay, có tổ chức đảng của tổng công ty, có tổ chức đảng của công ty và có cả tổ chức đảng tại các thành viên của công ty (xí nghiệp, chi nhánh...).

Như vậy, có thể thấy rằng, việc sắp xếp, đổi mới tổ chức đảng trong các doanh nghiệp cổ phần tới đây, không thể tách rời việc sắp xếp mô hình tổ chức các loại hình doanh nghiệp, và đặc biệt phải thống nhất từ trung ương đến cơ sở.

Thời gian qua, trong quá trình thực hiện đổi mới hoạt động của các tổ chức đảng ở các doanh nghiệp trong tiến trình thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX, Đảng ủy Khối Công nghiệp Hà Nội thấy nổi cộm không ít vấn đề cần tiếp tục tháo gỡ:

Loại doanh nghiệp nào thì nên lập tổ chức đảng xuyên suốt? Cấp trên trực tiếp của các doanh nghiệp này là cấp nào?; đảng bộ cơ quan tổng công ty nhà nước nên sinh hoạt trực thuộc đâu? ; tổng công ty, tập đoàn nào thì nên lập tổ chức đảng xuyên suốt?; các tổ chức đảng trong các doanh nghiệp có vốn nhà nước và không có vốn nhà nước nên sinh hoạt trực thuộc đâu? ở Đảng bộ Khối doanh nghiệp hay quận, huyện ủy nơi doanh nghiệp đóng? ; các tổ chức đoàn thể trong các doanh nghiệp nhà nước về mặt tổ chức nên đặt dưới sự chỉ đạo của tổ chức đoàn thể cấp trên thế nào?; biên chế cán bộ chuyên trách công tác đảng trong các doanh nghiệp lớn? Phương thức hoạt động của các tổ chức đảng trong các loại hình: doanh nghiệp có vốn nhà nước, không có vốn nhà nước; các doanh nghiệp nằm trong tập đoàn kinh tế mạnh; các doanh nghiệp là thành viên trong tổng công ty nhà nước hoạt động theo mô hình “công ty mẹ - công ty con”,... có những điểm gì giống nhau, khác nhau?

Quy chế hoạt động của các cơ sở đảng tại các doanh nghiệp cần chú ý những mối quan hệ nào? (Với đảng ủy cấp trên trực tiếp; phối hợp với cấp ủy địa phương; với Ban cán sự Đảng cấp trên; Với Hội đồng quản trị, với lãnh đạo các tập đoàn, các tổng công ty và các tổ chức khác?); Chế độ chính sách đối với cán bộ chuyên trách công tác đảng?

Từ thực tiễn hoạt động của Khối Công nghiệp Hà Nội, xin đề xuất một số ý kiến sau:

Về mô hình tổ chức: Trước hết, đối với bất cứ mô hình tổ chức nào cũng cần khẳng định là: Vai trò lãnh đạo của Đảng trong doanh nghiệp được thể hiện tập trung qua chính vai trò của cấp ủy và của mỗi đảng viên của doanh nghiệp đó. Từ đó, việc xác định mô hình tổ chức cho hệ thống các doanh nghiệp cũng như xác định nhân sự cấp ủy (nhất là bí thư cấp ủy) phải dựa trên tư cách pháp nhân cũng như các mối quan hệ lẫn nhau của các doanh nghiệp làm cơ sở. Các tổ chức đảng hoạt động theo Điều 10 của Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, và Điều 12 (12.1 và 12.2) của Quy định 14/QĐ- TW, quy định cụ thể thi hành Điều lệ Đảng của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, khi xây dựng mô hình tổ chức, không nên quá cứng nhắc trong việc quy định hình thành tổ chức đảng theo địa giới hành chính, cũng như hình thành tổ chức đảng xuyên suốt theo ngành, theo lĩnh vực chuyên môn. Kinh nghiệm cho thấy, trong một doanh nghiệp có tư cách pháp nhân đầy đủ (tự chủ tài chính, hạch toán đầy đủ, độc lập), khi có những thành viên (xí nghiệp, chi nhánh, xưởng, văn phòng, tổ đội...) đóng ở địa phương khác với nơi đặt trụ sở chính, mà tổ chức đảng của những thành viên đó trực thuộc tổ chức đảng ở địa phương, thì tổ chức đảng của đơn vị chủ quản không thể lãnh đạo toàn diện và có hiệu quả được.

- Đối với cấp trên cơ sở, kinh nghiệm mô hình Đảng bộ Khối Doanh nghiệp cho thấy, do cấp cơ sở không có cán bộ chuyên trách đảng mà chỉ bao gồm các đồng chí cán bộ kiêm nhiệm, do đó phải có cấp trên cơ sở có bộ máy chuyên trách giúp cấp ủy các cấp trực thuộc Trung ương theo dõi, quản lý các cơ sở này (nếu không, do áp lực của cơ chế thị trường, của áp lực cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh, công tác xây dựng Đảng sẽ không được chú ý đúng mức).

Nên có hai hệ thống cấp trên cơ sở: Đó là cấp trên cơ sở trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy và cấp trên cơ sở trực thuộc Khối doanh nghiệp trung ương.

- Đối với các tập đoàn kinh tế mạnh, có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, nên thành lập một tổ chức đảng cấp trên cơ sở xuyên suốt trực thuộc Khối doanh nghiệp trung ương. ở đây, tùy thuộc quy mô tập đoàn và số lượng đảng viên; “công ty mẹ” của tập đoàn có thể thành lập đảng bộ cơ sở; hoặc đảng bộ cơ sở được phân cấp. Các thành viên hạch toán phụ thuộc không phân biệt vị trí địa lý nên cùng sinh hoạt trong một cơ sở đảng của “công ty mẹ”. Các “công ty con”, công ty liên kết thành lập cấp cơ sở. Riêng các công ty liên kết nếu vì lý do đặc biệt (chủ yếu vì lý do địa lý) có thể thành lập cấp cơ sở trực thuộc khối doanh nghiệp địa phương (tỉnh, thành phố).

- Đối với các doanh nghiệp còn lại (kể cả “công ty mẹ - công ty con”, công ty liên kết trong các tổng công ty nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ, công ty con) thì mỗi đơn vị có tư cách pháp nhân đầy đủ (hạch toán độc lập) nên thành lập một cơ sở đảng (đảng bộ cơ sở, chi bộ cơ sở). Nếu đảng bộ lớn, có thể là đảng bộ cơ sở được ủy quyền. Các cơ sở đảng này bao gồm toàn bộ các đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc như các xí nghiệp, chi nhánh... (không giới hạn vị trí địa lý, trừ các đơn vị thành viên ở ngoài nước phải theo mô hình riêng). Các tổ chức cơ sở đảng này trực thuộc khối doanh nghiệp theo lãnh thổ là tỉnh hoặc thành phố (nơi trụ sở cơ quan chính của doanh nghiệp đóng). Đối với những tỉnh, thành phố có số doanh nghiệp đông thì có thể căn cứ trên đặc điểm nghề nghiệp chia thành một số khối. Một số tổng công ty nhà nước hoạt động theo mô hình “công ty mẹ - công ty con” nếu có đủ điều kiện và thấy cần thiết (có vai trò trong việc điều tiết nền kinh tế hoặc giữ vị trí quan trọng tại địa bàn) cũng có thể thành lập đảng bộ cấp trên cơ sở trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy.

Về nhân sự cấp ủy cơ sở: Đối với doanh nghiệp có vốn nhà nước (bao gồm cả các công ty cổ phần có vốn nhà nước), cán bộ được giao quản lý phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp phải là người vừa có năng lực tham gia quản lý doanh nghiệp vừa phải là đảng viên có tính đảng cao, đủ tiêu chuẩn cấp ủy viên và phải tham gia cấp ủy tại doanh nghiệp.

Những đồng chí không đủ điều kiện tham gia cấp ủy thì không đủ điều kiện giao quyền quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bí thư cấp ủy nên là chủ tịch hội đồng quản trị.

Về cơ cấu: Cấp ủy cấp trên cơ sở bao gồm một số đồng chí là cán bộ chuyên trách công tác đảng và một số đồng chí cơ sở kiêm nhiệm. Bộ máy chuyên trách được xây dựng đủ sức làm nhiệm vụ tham mưu, giúp việc cho cấp ủy chỉ đạo hoạt động của cơ sở. Các tổ chức đoàn thể (Công đoàn, Đoàn Thanh niên) nên hình thành theo tổ chức đảng để bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng./.