Từ sự khó khăn của hoạt động công đoàn trong doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Hồng Lĩnh...

TCCS - Hồng Lĩnh đang trong quá trình chuyển mình mạnh mẽ, trên nền sự phát triển của sản xuất công nghiệp, với nhiều khu, cụm công nghiệp tập trung, thu hút hàng nghìn người lao động. Nhiệm vụ chăm lo, bảo vệ quyền lợi trực tiếp của đội ngũ công nhân này, đặt lên vai tổ chức công đoàn cơ sở, trong điều kiện hoạt động của Công đoàn tại các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Hồng Lĩnh còn nhiều hạn chế. Nhưng từ thực tiễn, đã xuất hiện những cách đi phù hợp và hiệu quả.

Vượt lên giữa bốn bề... của “bệnh hình thức”

Cùng với quá trình phát triển kinh tế, nhất là khi Luật Doanh nghiệp ra đời, các doanh nghiệp ở thị xã Hồng Lĩnh được thành lập và phát triển nhanh. Riêng doanh nghiệp ngoài quốc doanh hiện nay có 117 đơn vị, trong đó có 49 công ty cổ phần, 36 doanh nghiệp tư nhân, 32 công ty trách nhiệm hữu hạn..., thu hút trên 4 nghìn lao động. Mặc dù số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh lớn, song số có lao động ổn định để đủ điều kiện thành lập công đoàn mới đạt 30 - 40%, chỉ có trên 10% doanh nghiệp ngoài quốc doanh có tổ chức công đoàn. Ngay cả khi Nghị định số 96/2006/NĐ-CP ngày 14-9-2006, của Chính phủ, hướng dẫn thi hành Điều 153 Bộ luật Lao động về Ban Chấp hành Công đoàn lâm thời tại doanh nghiệp được thực hiện, thực trạng trên vẫn chưa có chuyển biến tích cực.

Nguyên nhân các doanh nghiệp ngoài quốc doanh không có tổ chức công đoàn hoặc có nhưng hoạt động kém hiệu quả là do chất lượng người lao động còn nhiều hạn chế, phần lớn công nhân từ môi trường lao động nông nghiệp chuyển sang, nên tác phong công nghiệp, ý thức chấp hành kỷ luật lao động chưa cao; Ban Chấp hành lâm thời, Chủ tịch Công đoàn đồng thời là công nhân kiêm nhiệm, dẫn đến quan hệ giữa Chủ tịch Công đoàn và chủ doanh nghiệp vẫn là quan hệ chủ - thợ thuần túy.

Chế tài xử lý các doanh nghiệp vi phạm Bộ luật Lao động sửa đổi bổ sung năm 2002 chưa đủ mạnh, nên dù Điều 153 có nêu rõ: "Khi doanh nghiệp đang hoạt động và mới thành lập thì sau 6 tháng phải thành lập tổ chức công đoàn...", nhưng trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh có đủ điều kiện thành lập tổ chức công đoàn vẫn xem nhẹ hoặc bỏ qua nhiệm vụ trên.

Ông Đinh Văn Tiến, Chủ tịch Liên đoàn Lao động thị xã cho biết, hiện nay, nhiều người lao động và người sử dụng lao động tại Hồng Lĩnh còn thiếu hiểu biết về vai trò và tầm quan trọng của tổ chức công đoàn. Công tác tuyên truyền về Luật Công đoàn, Điều lệ Công đoàn. Lợi ích của một bộ phận công nhân được hưởng chưa tương xứng với những thành quả mà họ đóng góp, trong khi điều kiện làm việc nhiều nơi thiếu thốn, nguy cơ mất an toàn lao động cao... Vì vậy, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh nếu tổ chức công đoàn được thành lập, phần lớn cũng hoạt động còn mang tính hình thức, có biểu hiện... cấp trên “hỏi thì báo cáo, không thì bỏ qua (!)”.

Mặc dù tình trạng thiếu tổ chức công đoàn ở doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Hồng Lĩnh chiếm đa số, song vẫn có không ít doanh nghiệp đặt lợi ích của người lao động lên hàng đầu, coi phát triển tổ chức công đoàn chính là phương cách hữu hiệu bảo đảm hài hòa trong quan hệ lao động, tạo động lực cho sự phát triển của doanh nghiệp. Công đoàn tại Công ty TNHH Trung Nam, thị xã Hồng Lĩnh là một trong những điểm sáng.

Nhận thức rõ vai trò, vị trí của Công đoàn, tháng 9-2007, sau 6 tháng đi vào hoạt động, tổ chức công đoàn tại Công ty được thành lập, với 120 công nhân lao động, trong đó có 83 công đoàn viên. Công đoàn của Công ty đã phát huy tốt vai trò trong việc chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp cho công đoàn viên, là chỗ dựa vững chắc cho người lao động an tâm sản xuất.

Tổ chức công đoàn thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt: Ban Chấp hành Công đoàn 3 tháng họp một lần. Công đoàn được chia làm 6 tổ, các tổ họp 1 tuần một lần, vừa phổ biến các chủ trương, chính sách liên quan đến Công đoàn, vừa để công đoàn viên phát biểu những tâm tư, nguyện vọng của bản thân, từ đó Ban Chấp hành Công đoàn và lãnh đạo công ty xem xét giải quyết kịp thời.

Công đoàn đã tham mưu cho lãnh đạo công ty nhiều sáng kiến, qua đó mở rộng quy mô sản xuất, người lao động được sắp xếp việc làm hợp lý và ổn định, bảo đảm thu nhập từ 1,7 triệu đồng đến 3 triệu đồng/tháng. Trong 8 tháng đầu năm 2010, Giám đốc Công ty đã quyết định tăng lương cho công nhân hai lần, lần 1 với mức tăng là 20%, lần hai tăng cho cán bộ hành chính 20%; tăng hỗ trợ tiền ăn từ 7.000 đồng lên 10.000 đồng/ ngày (ngoài tiền lương). Giai đoạn nắng nóng kéo dài, môi trường làm việc cực nhọc hơn, thấu hiểu sự vất vả của người lao động, hằng ngày, Công ty có chế độ bồi dưỡng cho công nhân sữa, nước chanh... Công nhân làm việc ở bộ phận độc hại, nặng nhọc đều có phụ cấp thêm. Ngày 8-3 hay sinh nhật của công nhân, đã thành nếp sinh hoạt quen thuộc, Công đoàn đứng ra chủ trì tặng quà và hoa cho chị em, người lao động. Những quan tâm cặn kẽ, chu đáo dù nhỏ đó, nhưng trở thành nguồn động viên tinh thần rất lớn, tạo sự yên tâm, tin tưởng, gắn bó và mong muốn cống hiến cho Công ty của người lao động.

Công ty cũng sử dụng biện pháp “kích cầu” sức lao động, bằng cách khuyến khích công nhân làm đủ 30 ngày trong tháng được tăng 20% lương, làm 29 ngày được tăng 10% lương (do làm ca nên công nhân vẫn có thời gian nghỉ ngơi), tạo nên một phong trào thi đua sôi nổi trong sản xuất kinh doanh. Bên cạnh việc tạo ra không khí thi đua sôi nổi, Công đoàn chú trọng việc bảo hộ lao động cho công nhân, đề ra những chế tài nghiêm ngặt, mục đích đặt an toàn lao động lên hàng đầu. Hằng năm, Công đoàn đề nghị lãnh đạo công ty sắp xếp lịch để định kỳ người lao động được kiểm tra sức khỏe, một năm một lần tổ chức cho công nhân đi nghỉ mát, du lịch.

Công đoàn tập trung vào việc xây dựng quỹ công đoàn, ngoài đóng góp của đoàn viên theo quy định, Công đoàn huy động người lao động tận thu nguyên liệu, gom phế liệu bán, tạo nguồn tiền bổ sung vào quỹ, phục vụ cho việc thăm, mừng, hiếu, hỷ đối với gia đình của công đoàn viên; tặng quà cho công nhân, con em công nhân vào những dịp lễ, Tết. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, giao lưu với địa phương và những doanh nghiệp xung quanh thường xuyên được tổ chức, tạo không khí vui chơi hữu ích, thúc đẩy lao động sản xuất.

Theo ông Lê Dương, Chủ tịch Công đoàn Công ty, Công đoàn là cầu nối giữa công nhân và lãnh đạo doanh nghiệp, khi cầu nối vững mạnh, mối liên hệ, từ trao đổi, lắng nghe đến thấu hiểu giữa người sử dụng lao động và lao động gia tăng, mối quan hệ lao động hài hòa được xây dựng. Người công nhân có an tâm làm việc, mong muốn gắn bó với doanh nghiệp, thì khả năng cống hiến mới được phát huy, trở thành động lực mạnh mẽ giúp doanh nghiệp phát triển. Phương châm hoạt động của Công đoàn và lãnh đạo công ty là không để xảy ra tranh chấp lao động và điều đó đã trở thành hiện thực tại Công ty Trung Nam từ ngày thành lập đến nay.

Tác dụng lớn từ mô hình nhỏ

Từ mô hình hoạt động của Công đoàn Công ty TNHH Trung Nam, chính quyền địa phương, Liên đoàn Lao động thị xã rút ra nhiều kinh nghiệm và nhân rộng cách làm đó trong việc tổ chức thành lập công đoàn cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Nhất là kinh nghiệm tổ chức công đoàn trong việc chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động, góp phần trực tiếp vào hoạt động doanh nghiệp một cách chủ động, quy củ, qua đó, phát triển tổ chức của mình.

Điều quan trọng hơn là, Công đoàn Công ty Trung Nam là một dẫn chứng sinh động trong việc tuyên truyền vai trò của tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Hồng Lĩnh, nhất là khi thị xã đang tạo mọi điều kiện để thu hút các doanh nghiệp trong, ngoài nước về đầu tư trên địa bàn, nhằm đẩy nhanh tốc độ phát triển, đưa Hồng Lĩnh trở thành đô thị loại III trước năm 2015.

Trong thời gian tới, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động, Liên đoàn Lao động thị xã xác định, phát triển tổ chức công đoàn cơ sở khu vực ngoài quốc doanh là nhiệm vụ quan trọng, bởi đây là khu vực có đông đảo lực lượng công nhân, song đã từng có giai đoạn “trắng” tổ chức công đoàn. Để làm tốt nhiệm vụ đó, Liên đoàn Lao động thị xã thành lập Ban Chỉ đạo vận động thành lập công đoàn cơ sở ngoài quốc doanh. Khảo sát hoạt động của các doanh nghiệp, số lượng, thu nhập bình quân của người lao động; tìm hiểu, nắm bắt tâm lý của chủ doanh nghiệp, công nhân ở từng ngành nghề kinh doanh, phân tích, tổng hợp số liệu, làm căn cứ khoa học cho quá trình tuyên truyền, vận động đạt hiệu quả hơn. Công đoàn phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước, xây dựng Quy chế phối hợp, nhằm phát huy trách nhiệm của từng đơn vị, góp sức trong công tác phát triển đoàn viên, thành lập Công đoàn trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.

Từ phương pháp, cách thức mới của Công đoàn Công ty TNHH Trung Nam cho thấy, “bệnh hình thức” trong hoạt động của Công đoàn vẫn còn tồn tại ở không ít doanh nghiệp, sẽ được khắc phục, nếu hoạt động đúng luật và tự mình tìm tòi những cách làm phù hợp./.