Trung Quốc sẽ dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực khoa học?

TCCSĐT - Năm 2010, thế giới chứng kiến Trung Quốc vươn lên vượt qua Nhật Bản và trở thành quốc gia có nền kinh tế lớn thứ hai, sau Mỹ. Giờ đây, Trung Quốc đã vượt Anh, trở thành quốc gia có nền khoa học đứng thứ hai thế giới, cũng chỉ đứng sau Mỹ.

Vừa qua, một công trình nghiên cứu của Hội Hoàng gia Anh (về một ý nghĩa nào đó tương tự như Viện Hàn lâm khoa học Nga), vừa hoàn thành một công trình nghiên cứu đánh giá thành tựu của các nước trên thế giới trong lĩnh vực khoa học và cho công bố kết quả trên trang web của Hội dưới tiêu đề “Tri thức, mạng và các quốc gia: sự hợp tác khoa học trên phạm vi toàn cầu trong thế kỷ XXI” (“Knowledge, Networks and Nations: Global scientific collaboration in the 21st century”).

Để hoàn thành công trình nghiên cứu này, các nhà khoa học thuộc Hội Hoàng gia Anh đã dựa vào cơ sở dữ liệu Scopus (còn có tên gọi khác là “SciVerse Scopus” là cơ sở dữ liệu tóm tắt và mô tả thư mục về tất cả các bài báo khoa học đã được công bố trên toàn thế giới), để phân tích nhiều chỉ tiêu, trong đó, có số lượng các bài báo đã được công bố trong các tạp chí khoa học định kỳ. Theo nhận xét của Hội Hoàng gia Anh, Scopus bao quát 18.000 ấn phẩm về khoa học - kỹ thuật, y học và khoa học xã hội của 5.000 nhà xuất bản. Đây là cơ sở dữ liệu thông tin khoa học lớn nhất thế giới. Tính đến năm 2009, Scopus đã thu thập được 38 triệu bài báo và các công trình khoa học đã được công bố, trong đó có 19 triệu bài báo và công trình công bố sau năm 1996.

Theo kết quả nghiên cứu của Hội Hoàng gia Anh, xét theo số lượng các bài báo khoa học được công bố, Trung Quốc đã gần đuổi kịp Mỹ và không còn nghi ngờ gì về triển vọng Trung Quốc sẽ vượt Mỹ về chỉ tiêu này trong những năm tới đây. Theo chỉ số các bài báo khoa học được công bố, trong thời gian từ năm 1993 đến năm 2003, Mỹ chiếm tỷ phần 25% trong tổng số bài báo khoa học được công bố, thì trong những năm 2004-2008 chỉ số này chỉ còn 21%. Trong khi đó, chỉ số này của Trung Quốc tăng từ 4,4% lên tới 10,2 % trong cùng thời kỳ. Như vậy, Trung Quốc đã vươn từ vị trí thứ 6 lên vị trí thứ 2, vượt qua cả Anh (chỉ số tương tự của Anh giảm từ 7.1 % xuống 6,5%). Nếu giữ nhịp độ tăng như hiện nay, thì đến năm 2013, Trung Quốc sẽ vượt Mỹ về chỉ số các bái báo và công trình khoa học được công bố.

Ngoài chỉ số trên đây, các nhà khoa học thuộc Hội Hoàng gia Anh còn đánh giá theo một chỉ số nữa không kém phần giá trị là số lượng các công trình và bài báo khoa học được trích dẫn tham khảo trong các bài viết và các công trình nghiên cứu khoa học của các tác giả khác, vì chính sự trích dẫn này cũng chứng tỏ giá trị và chất lượng khoa học của các bài báo gốc được trích dẫn, tham khảo. Kết quả nghiên cứu chứng tỏ: số lượng các bài báo của các nhà khoa học Trung Quốc được các tác giả trên thế giới trích dẫn và tham khảo cũng gia tăng trong cùng thời kỳ khảo sát trên đây.

Lập luận cho dự báo về tương lai nền khoa học Trung Quốc, Hội Hoàng gia Anh nêu nhận xét rằng: trong lịch sử văn minh nhân loại, người Trung Quốc đã từng có những đóng góp rất quan trọng như lần đầu tiên sáng chế ra la bàn để định hướng trên địa hình căn cứ vào từ trường của trái đất trong khi khoa học thế giới chưa biết tới khái niệm “điện - từ trường” là gì. Trung Quốc cũng là nơi phát minh ra thuốc súng, mở đầu một kỷ nguyên mới trong khoa học và công nghệ và khai sinh ra cuộc cách mạng trong quân sự, chuyển từ thế hệ vũ khí lạnh sang vũ khí nóng.

Các nhà khoa học trong Hội Hoàng gia Anh giải thích rằng: một trong những nguyên nhân dẫn tới sự phát triển khoa học có tính “bùng nổ” ở Trung Quốc là do Chính phủ ở Bắc Kinh có chính sách phát triển khoa học và công nghệ khá hoàn chỉnh, xuất phát từ chiến lược tổng thể phát triển sức mạnh quốc gia, trong đó, Trung Quốc đã đặc biệt chú ý và đầu tư rất lớn cho lĩnh vực nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ trong sản xuất, công nghiệp, đời sống và quốc phòng, mà các nhà khoa học ở Mỹ và các nước Phương Tây gọi là “ chiến lược nghiên cứu và phát triển” (“Research And Development Strategy-R&D Strategy) dựa vào triết lý trong câu phương ngôn “có thực mới vực được đạo” của người Trung Quốc. Theo các nhà khoa học Anh, kể từ năm 1999, ngân sách của nhà nước Trung Quốc giành cho nghiên cứu và phát triển tăng 20% hàng năm và hiện nay đã đạt tới mức trên 100 tỉ USD./.