Đầu tư công - cắt mạnh và giảm thật

TCCSĐT - Các bộ, ngành và địa phương đang khẩn trương rà soát và cắt giảm các dự án đầu tư công chưa thật sự cần thiết và không hiệu quả để thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội mà Chính phủ đã đặt ra tại Nghị quyết số 11. Theo quy định, ngày 10-4-2011 là hạn cuối mà các địa phương, bộ, ngành, doanh nghiệp phải gửi Danh mục cắt giảm về Bộ Kế hoạch và đầu tư (KHĐT) để Bộ tổng hợp báo cáo Chính phủ. Tuy nhiên, việc lựa chọn dự án nào để cắt giảm vẫn đang có nhiều khúc mắc.

Theo Bộ Kế hoạch và đầu tư, việc cắt giảm dự án đầu tư công không hiệu quả được cắt giảm theo nhóm đầu tư. Thứ nhất, cắt giảm các dự án đầu tư mới, chưa cần thiết của năm 2011; thứ hai, không cấp vốn cho các dự án đã triển khai lâu nay nhưng kéo dài và chưa hoàn thành. Phần vốn lẽ ra cấp cho các dự mới và chưa hoàn thành này sẽ được chuyển dồn cho các dự án cấp thiết và hiệu quả để khẩn trương hoàn thành. Sẽ kiên quyết không cho phép kéo dài thời gian giải ngân đối với các dự án chậm tiến độ, không ứng trước vốn của năm 2012, giảm tuyệt đối trái phiếu chính phủ và giảm mạnh tín dụng đầu tư của nhà nước (qua ưu đãi từ Ngân hàng phát triển). Theo tính toán, nếu thực hiện như vậy, khả năng là cả nước có thể cắt giảm được khoảng 50.000 tỉ đồng từ cắt giảm đầu tư công (kể cả đầu tư của doanh nghiệp nhà nước và đầu tư của nhà nước).

Mục tiêu “kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội” mà Chính phủ đặt ra vô cùng quan trọng khi nền kinh tế đang rất khó khăn. Lạm phát quý I năm nay đã lên tới trên 6%, trong khi giá cả nguyên liệu, nhiên liệu đầu vào của sản xuất và hàng hóa tiêu dùng của nhân dân đã tăng khá cao và vẫn trong xu hướng tăng. Bởi vậy cắt giảm dự án đầu tư công không hiệu quả càng nhanh sẽ càng thiết thực góp phần thực hiện tốt mục tiêu kiềm chế lạm phát.

Tuy nhiên, một khó khăn đang nảy sinh và gần như đang là mốc cản trở lớn trong tiến trình cắt giảm - đó là chuyện những dự án nào là dự án chưa cần thiết và không hiệu quả. Thực tế cho thấy, năm 2008 Chính phủ cũng chỉ đạo cắt giảm đầu tư công để thực hiện kiềm chế lạm phát. Song thực tế thực hiện cắt giảm của năm 2008 đã vấp phải một số vướng mắc và giờ đây những vướng mắc ấy lại nổi lên. Nhiều địa phương, bộ, ngành vẫn cho rằng các dự án của địa phương, của ngành, của đơn vị mình … là cần thiết, không thể cắt giảm. Ngay trong kỳ họp cuối của Quốc hội khóa 12 bế mạc cuối tháng 3 vừa rồi tại Hà Nội, vẫn có đại biểu Quốc hội phát biểu tương tự thế, rằng địa phương tôi còn nghèo, còn khó khăn nên không thể cắt giảm những dự án này dự án khác. Thực tế, đã có một trường hợp được nhắc đến như một ví dụ điển hình về việc các địa phương, hay bộ ngành, doanh nghiệp khăng khăng bảo vệ quan điểm của mình giữ lại các dự án đầu tư công lẽ ra là phải cắt giảm. Đó là trường hợp dự án xây dựng Viện Bảo tàng Hà Nội của thành phố Hà Nội với số vốn đầu tư lên tới 2.300 tỉ đồng. Đầu tư lớn nhưng cho đến nay, diện tích trưng bày vẫn bỏ trống rất nhiều.

Muốn khắc phục được những trường hợp tương tự thế, cần có tiêu chí thống nhất, rõ ràng về sự không hiệu quả, chưa cần thiết. Nếu không có một tiêu chuẩn cụ thể thì đơn vị nào cũng chứng minh dự án của mình là cần thiết và hiệu quả, cần được giữ lại.

Một điều quan trọng nữa là cần phải có biện pháp để bảo đảm rằng chỉ đạo của Chính phủ phải được tuân thủ triệt để, kèm theo đó là chế độ giám sát chặt chẽ việc thực hiện. Như đã nói, năm 2008 và cả trước đó nữa, Chính phủ đã yêu cầu tiết kiệm chi tiêu công (bao gồm chi đầu tư và chi thường xuyên) với những quy định rất cụ thể, nhưng thực tế mua sắm xe công vượt tiêu chuẩn vẫn tồn tại, chi hành chính sự nghiệp, thậm chí lễ hội vẫn rất lớn mà chưa xử lý được.

Ngay các doanh nghiệp nhà nước cũng cần phải được giám sát thật chặt chẽ để thực hiện nghiêm việc cắt giảm đầu tư các dự án chưa thật sự cần thiết. Việc rà soát thậm chí còn phải thực hiện đối với cả các dự án đầu tư ra nước ngoài bởi với những dự án quá lớn, ngoại tệ mang ra nước ngoài đầu tư nhiều cũng góp phần gây áp lực thiếu ngoại tệ ở trong nước.

Chống lạm phát cần có nhiều giải pháp như: kiềm chế tăng trưởng tín dụng ở mức hợp lý, điều chỉnh tăng lãi suất cơ bản, lãi suất tái cấp vốn, tăng dự trữ bắt buộc v.v… song, cắt giảm đầu tư công, tiết kiệm chi tiêu hành chính vẫn là giải pháp quan trọng. Nếu giải pháp này được thực thi nghiêm sẽ mang lại hiệu quả tốt./.