Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động của tổ chức đảng trong các loại hình doanh nghiệp

Quy mô, tính chất, hình thức tổ chức và phương thức hoạt động của tổ chức đảng có những thay đổi nhất định

Do sự phát triển nhanh của lực lượng sản xuất và yêu cầu của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đã xuất hiện những mô hình tổ chức sản xuất kinh doanh mới mà trước đây không có. Đó là việc ra đời của các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty nhà nước lớn thuộc các ngành, lĩnh vực khác nhau. Dưới các tập đoàn kinh tế có các tổng công ty trực thuộc; dưới các tổng công ty lại có các công ty, xí nghiệp thành viên.

Tổ chức đảng ở các tập đoàn, tổng công ty cũng có quy mô, hình thức tổ chức khác nhau. Mô hình tổ chức đảng trong các loại hình doanh nghiệp cũng có sự khác nhau: Đại đa số doanh nghiệp đóng ở địa phương nào thì tổ chức đảng trực thuộc cấp uỷ địa phương đó. Một số đảng bộ tập đoàn, đảng bộ tổng công ty lớn được tổ chức thành đảng bộ toàn tập đoàn, toàn tổng công ty; một số đảng bộ ở tập đoàn, tổng công ty có một số tổ chức đảng trực thuộc đảng uỷ cơ quan tập đoàn, cơ quan tổng công ty, còn các đơn vị trực thuộc đóng ở địa phương nào thì tổ chức đảng trực thuộc cấp uỷ địa phương đó...

Do có nhiều loại hình doanh nghiệp mới nên cũng có nhiều loại hình tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp như: Tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp nhà nước; tổ chức cơ sở đảng trong công ty cổ phần có vốn của Nhà nước; tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp có vốn nhà nước liên doanh với nước ngoài; tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp tư nhân và tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Do vậy, có nơi thành lập đảng bộ cấp trên cơ sở; có nơi là đảng bộ cơ sở nhưng đảng uỷ được giao một số quyền cấp trên cơ sở; có nơi thành lập đảng bộ cơ sở và có các chi bộ trực thuộc; có nơi thành lập chi bộ cơ sở; có nơi mới thành lập chi bộ trực thuộc đảng uỷ cơ sở; có nơi tổ chức đảng trực thuộc tỉnh, thành uỷ; có nơi tổ chức đảng trực thuộc quận, huyện uỷ; có nơi trực thuộc đảng uỷ cơ sở xã, phường, thị trấn.

Tình hình tổ chức, hoạt động của tổ chức đảng ở doanh nghiệp

Tính đến cuối năm 2010, toàn Đảng có hơn 57.000 tổ chức cơ sở đảng, trong đó hơn 10.000 tổ chức cơ sở đảng thuộc các loại hình doanh nghiệp, với tổng số hơn 370.000 đảng viên, chiếm gần 20% tổng số cơ sở và 10% tổng số đảng viên của Đảng. Trong các loại hình doanh nghiệp, có hơn 5.000 tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp nhà nước với tổng số hơn 200.000 đảng viên; hơn 4.200 tổ chức cơ sở đảng trong công ty cổ phần với gần 150.000 đảng viên; hơn 1.000 tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp tư nhân với tổng số hơn 20.000 đảng viên; gần 200 tổ chức cơ sở đảng  trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài với tổng số gần 6.000 đảng viên.

Để đáp ứng yêu cầu của công tác xây dựng Đảng trong thời kỳ mới, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành các quy định về chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở trong các loại hình doanh nghiệp để thực hiện. Cụ thể là:

- Quy định 96-QĐ/TW, ngày 03-4-2004, của Ban Bí thư (khoá IX), về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp nhà nước. Quy định này, nay đã được bổ sung, sửa đổi thành Quy định 287-QĐ/TW, ngày 08-02-2010, của Ban Bí thư (khoá X);

- Quy định 99-QĐ/TW, ngày 04-6-2004, của Ban Bí thư (khoá IX), về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp có vốn của Nhà nước liên doanh với nước ngoài;

- Quy định 100-QĐ/TW, ngày 04-6-2004, của Ban Bí thư (khoá IX), về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp tư nhân;

- Quy định 140-QĐ/TW, ngày 16-5-2005, của Ban Bí thư (khoá IX), về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong công ty cổ phần có vốn của Nhà nước. Quy định này, nay đã được bổ sung, sửa đổi thành Quy định 288-QĐ/TW, ngày 08-02-2010, của Ban Bí thư (khoá X); 

- Quy định 141-QĐ/TW, ngày 16-5-2005, của Ban Bí thư (khoá IX), về chức năng, nhiệm vụ của tổ chức cơ sở đảng trong doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài.

Thực hiện các quy định, hướng dẫn của Trung ương, các cấp uỷ đảng đã lãnh đạo, chỉ đạo và coi trọng công tác xây dựng Đảng và các đoàn thể nhân dân trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, do đặc điểm, tính chất và nhiệm vụ của các loại hình doanh nghiệp khác nhau, nên hình thức tổ chức và chất lượng hoạt động của tổ chức đảng ở mỗi loại hình doanh nghiệp cũng có khác nhau. Trong đó, công tác xây dựng Đảng, các đoàn thể nhân dân trong doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài còn gặp nhiều khó khăn:

- Số tổ chức cơ sở đảng trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn nhà nước liên doanh với nước ngoài, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài còn ít và chưa đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Những nơi đã có tổ chức đảng thì hoạt động còn yếu, chưa thể hiện rõ vai trò hạt nhân chính trị ở cơ sở, cá biệt có nơi chỉ tồn tại trên danh nghĩa, chủ yếu làm theo sự chỉ đạo, điều hành của giám đốc, chủ doanh nghiệp.

- Nhiều tổ chức đảng còn lúng túng trong việc xác định nội dung và phương thức hoạt động, nhất là về lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, công tác cán bộ và mối quan hệ giữa cấp ủy với Hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc hoặc chủ doanh nghiệp. Vai trò, vị trí của tổ chức đảng trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài còn phụ thuộc nhiều vào nhận thức, thái độ chính trị, sự hợp tác, ủng hộ của giám đốc và chủ doanh nghiệp. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài chưa hiểu đúng vai trò của tổ chức đảng trong doanh nghiệp, còn e ngại việc có tổ chức đảng trong doanh nghiệp mình. Do vậy, có một số chủ doanh nghiệp cản trở hoặc không ủng hộ việc thành lập tổ chức đảng trong doanh nghiệp; một số khác tuy không cản trở nhưng lại không ủng hộ, không tạo điều kiện về thời gian, kinh phí, cơ sở vật chất... cho tổ chức đảng và các đoàn thể chính trị xã hội hoạt động.

Một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu trong xây dựng tổ chức đảng ở doanh nghiệp

Trong quá trình xây dựng và phát triển tổ chức đảng phải căn cứ vào đặc điểm, tình hình cụ thể của từng doanh nghiệp mà áp dụng những hình thức tổ chức và bước đi thích hợp. Phải coi trọng cả số lượng và chất lượng; phải gắn việc xây dựng, củng cố, phát triển tổ chức đảng với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (khoá X) về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”, với đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ các mặt cho cán bộ, công nhân, người lao động. Các cấp uỷ và đội ngũ cán bộ chủ chốt trong hệ thống chính trị ở các cấp cần quán triệt sâu sắc vai trò, vị trí của công tác xây dựng Đảng trong các loại hình doanh nghiệp hiện nay theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và các nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, nhất là Nghị quyết Trung ương 6 (khoá X) về “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên” và  Kết luận số 80-KL/TW của Ban Bí thư về “Đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 07-CT/TW của Bộ Chính trị (Khoá VIII) trong tình hình mới”.

Tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức đảng trong doanh nghiệp

 Đối với những đảng bộ cơ sở trong doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn nhiều tỉnh, thành phố, tổ chức đảng và các đoàn thể quần chúng trực thuộc nhiều cấp trên khác nhau, cần sắp xếp lại cho phù hợp, bảo đảm sự lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng đối với việc thực hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh và các đoàn thể quần chúng trong doanh nghiệp.

 Những doanh nghiệp còn tình trạng đảng bộ cơ sở trong đảng bộ cơ sở thì giao một số quyền cấp trên cơ sở cho đảng ủy cơ sở hoặc thành lập đảng bộ bộ phận trực thuộc đảng uỷ cơ sở, dưới đảng uỷ bộ phận là các chi bộ trực thuộc. Đồng thời, rà soát lại những đảng ủy cơ sở đã được giao quyền cấp trên cơ sở hiện nay để nâng cấp những đảng uỷ có đủ điều kiện thành cấp uỷ cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng.

 Đối với tổ chức cơ sở đảng trong các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước được tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, có nhiệm vụ chính trị thống nhất, có cùng chuyên ngành, có quan hệ chặt chẽ và chi phối lẫn nhau trong thực hiện nhiệm vụ chính trị thì trên cơ sở tổng kết những mô hình đã có để từng bước thành lập tổ chức đảng toàn tập đoàn, toàn tổng công ty. Đảng uỷ tập đoàn, đảng uỷ tổng công ty là cấp uỷ cấp trên trực tiếp của các tổ chức cơ sở đảng ở các đơn vị trực thuộc. Đồng thời, xây dựng mối quan hệ phối hợp công tác cụ thể, chặt chẽ giữa đảng uỷ tập đoàn, đảng uỷ tổng công ty với cấp uỷ đảng các địa phương có liên quan.

Đối với các tập đoàn mà dưới tập đoàn có các tổng công ty, dưới tổng công ty có các công ty, xí nghiệp trực thuộc thì cần thành lập đảng bộ cơ sở tổng công ty và là đảng bộ cơ sở mà đảng uỷ cơ sở được giao một số quyền cấp trên cơ sở, có trách nhiệm lãnh đạo toàn diện đối với tổ chức cơ sở đảng ở các công ty, xí nghiệp, đơn vị trực thuộc.

Đối với các tỉnh, thành phố có các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung, có nhiều loại hình doanh nghiệp thì thành lập đảng bộ cơ sở khu công nghiệp, khu chế xuất để lãnh đạo công tác xây dựng Đảng, đặt trực thuộc cấp uỷ cấp trên trực tiếp cho phù hợp.

 Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của doanh nghiệp

Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khoá VIII) về “Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”. Chú trọng phát hiện những người có phẩm chất, năng lực và có khả năng về lĩnh vực sản xuất kinh doanh ngay từ những sinh viên tốt nghiệp loại khá, giỏi ở các trường đại học để tạo nguồn, đưa đi đào tạo, bồi dưỡng và xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý sản xuất kinh doanh giỏi của đất nước. Đẩy mạnh công tác quy hoạch cán bộ trong các doanh nghiệp nhà nước, nhất là quy hoạch đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt ở các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, không ngừng nâng cao trình độ, kiến thức và năng lực thực tiễn cho đội ngũ cán bộ trong quy hoạch cả về lý luận chính trị; trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; kiến thức về pháp luật, kinh tế và quản lý kinh tế vĩ mô; trình độ ngoại ngữ và tin học. Kết hợp nhiều hình thức đào tạo, bồi dưỡng cho phù hợp với từng đối tượng cán bộ, gồm cả đào tạo tập trung, tại chức; cả học trong nước và ngoài nước...

Đẩy mạnh thực hiện việc luân chuyển cán bộ trong nội bộ mỗi doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước để cán bộ trải qua nhiều chức danh; đồng thời tích cực thực hiện việc luân chuyển cán bộ giữa các tập đoàn, tổng công ty nhà nước có chuyên ngành gần nhau, giúp cho đội ngũ cán bộ nhanh chóng trưởng thành và có kiến thức, năng lực toàn diện hơn.

Thực hiện chủ trương nhất thể hoá cán bộ chủ chốt trong doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp nhà nước, tổng công ty nhà nước và các tập đoàn kinh tế, thực hiện thống nhất chủ trương chủ tịch hội đồng quản trị hoặc tổng giám đốc (giám đốc) đồng thời là bí thư cấp uỷ. Đối với những công ty cổ phần có vốn nhà nước, cấp uỷ và lãnh đạo cấp trên của doanh nghiệp cần lựa chọn những cán bộ, đảng viên có đủ điều kiện đại diện phần vốn của Nhà nước để tham gia cấp uỷ và hội đồng quản trị của công ty.

Đổi mới nội dung, hình thức và nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng

Các cấp uỷ, tổ chức đảng phải thực hiện nghiêm túc, có nền nếp chế độ sinh hoạt đảng định kỳ phù hợp với đặc điểm cụ thể của từng loại hình doanh nghiệp. Nội dung sinh hoạt chi bộ phải tập trung vào việc bàn, giải quyết những vấn đề cụ thể, thiết thực, bức xúc ở đơn vị, gắn với nhiệm vụ và mục tiêu làm cho doanh nghiệp phát triển.

Việc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng cần tiến hành thường xuyên, thiết thực gắn với việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; kịp thời nêu gương, biểu dương những đảng viên có thành tích xuất sắc, đồng thời xử lý nghiêm minh đối với đảng viên vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người không đủ tư cách đảng viên.

Thường xuyên bồi dưỡng đội ngũ cấp uỷ viên, nhất là bí thư cấp uỷ về kỹ năng cụ thể hoá và tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của cấp trên; về quy tụ, tập hợp quần chúng, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị ở cơ sở. Những doanh nghiệp lớn, có đủ số lượng đảng viên để bố trí cán bộ chuyên trách thì phân công những đảng viên có phẩm chất, năng lực, kinh nghiệm làm chuyên trách công tác đảng và có chế độ đãi ngộ tương xứng đối với họ.

Việc đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên hằng năm phải gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị, sự vững mạnh của các tổ chức trong hệ thống chính trị và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, đồng thời kết hợp chặt chẽ với thực hiện việc “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”./.