Những kết quả bước đầu từ vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ thực tiễn đặc khu Vân Đồn

Đặc khu Vân Đồn, với 2 quần đảo chính là Cái Bầu và Vân Hải, là khu vực miền núi, hải đảo thuộc phía Đông Nam của tỉnh Quảng Ninh. Đặc khu được hình thành trên cơ sở chuyển nguyên trạng 12 đơn vị hành chính cấp xã cũ của huyện Vân Đồn (bao gồm thị trấn Cái Rồng, xã Hạ Long, xã Đông Xá, xã Bình Dân, xã Đài Xuyên, xã Đoàn Kết, xã Bản Sen, xã Quan Lạn, xã Minh Châu, xã Ngọc Vừng, xã Thắng Lợi).

Từ ngày 1-7-2025, khi bắt đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, triển khai thực hiện nghiêm túc kết luận của Trung ương và các chỉ đạo của Tỉnh ủy, Đảng ủy đặc khu, Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn tập trung chỉ đạo, tổ chức sắp xếp tổ chức bộ máy, biên chế; xây dựng quy chế làm việc, chương trình công tác, quy trình xử lý công việc… Qua đó, bảo đảm bộ máy chính quyền mới hoạt động hiệu quả, thông suốt, phục vụ tốt nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp; đồng thời, tập trung triển khai các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đời sống nhân dân, thường xuyên nắm chắc tình hình, kịp thời chỉ đạo, xử lý những vấn đề khó khăn, vướng mắc phát sinh trên địa bàn.

Thời gian qua, việc vận hành bộ máy chính quyền ở đặc khu Vân Đồn theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đạt được một số kết quả bước đầu như sau:

1- Kịp thời xây dựng các quy chế, chương trình, kế hoạch để triển khai công tác. Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn đã ban hành Quyết định số 01/QĐ-UBND, ngày 1-7-2025, về việc ban hành Quy chế làm việc của Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn nhiệm kỳ 2021-2026; Quyết định số 02/QĐ-UBND, ngày 1-7-2025, về phân công công việc của Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các ủy viên Ủy ban nhân dân đặc khu nhiệm kỳ 2021 - 2026 và 9 quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ của các phòng, ban, đơn vị sự nghiệp thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu. Các quyết định trên đã cụ thể hóa cách thức hoạt động của Ủy ban nhân dân đặc khu, các nhiệm vụ, công việc cụ thể của từng đơn vị, tổ chức và người đứng đầu, tạo căn cứ và sự minh bạch, rõ ràng cho hoạt động của chính quyền đặc khu, là điều kiện cho việc có thể tiên liệu trước và tạo nên tính ổn định, nhất quán trong hoạt động của chính quyền, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động. 

2- Sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, biên chế, bố trí cán bộ, công chức, viên chức. Thời gian qua, các phòng, đơn vị trực thuộc Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn đã chủ động phân công nhiệm vụ bảo đảm rõ người, rõ việc, nhằm phát huy tối đa năng lực và sở trường của đội ngũ cán bộ, công chức. Ủy ban nhân dân đặc khu đã ban hành quyết định thành lập 4 đơn vị sự nghiệp công lập (Ban Quản lý dịch vụ công ích; Trung tâm Truyền thông và văn hóa; Trung tâm Phát triển quỹ đất; Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng); đồng thời, tiếp nhận nguyên trạng 30 đơn vị trường học. Các đơn vị đã được ban hành quy định chức năng, nhiệm vụ để triển khai hoạt động một cách hiệu quả. Việc bố trí, sắp xếp nhân lực được thực hiện trên cơ sở phù hợp giữa trình độ chuyên môn, kinh nghiệm, sở trường công tác của từng cá nhân với yêu cầu, nhiệm vụ.

3- Thực hiện có hiệu quả công tác quản lý tài sản công. Ngay sau khi Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 2506/QĐ-UBND, ngày 30-6-2025, phê duyệt phương án sắp xếp, bố trí trụ sở và tài sản của huyện Vân Đồn cũ, Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn đã tích cực phối hợp thực hiện, bảo đảm nhanh chóng và hiệu quả. Ủy ban nhân dân đặc khu chỉ đạo các phòng, đơn vị có liên quan triển khai rà soát toàn diện tài sản công, lập phương án sắp xếp, bố trí hợp lý và báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh phê duyệt, bảo đảm sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí, thất thoát. Đồng thời, thành lập tổ công tác, xây dựng kế hoạch kiểm tra, kiểm kê tài sản công tại các cơ quan, đơn vị, tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý sau khi sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Qua đó, các trụ sở đơn vị trên địa bàn thuộc phạm vi quản lý đều được sử dụng bảo đảm tính liên tục và tiết kiệm. Việc quản lý xe ô tô được tinh gọn, tập trung vào nhu cầu thực tế, góp phần tiết kiệm ngân sách.

4- Bảo đảm các điều kiện công tác cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Việc bố trí phương tiện, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức làm việc xa nhà được Ủy ban nhân dân đặc khu Vân Đồn hết sức quan tâm, chú trọng. Để đáp ứng nhu cầu của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức làm việc xa nhà trong bối cảnh địa bàn đặc khu rộng và nhiều đảo, khu vực vùng sâu, vùng xa, Ủy ban nhân dân đặc khu đã giao Phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị chủ trì phối hợp rà soát hiện trạng và nhu cầu sử dụng nhà công vụ; nghiên cứu, đề xuất phương án bố trí phù hợp với quy hoạch và nguồn lực địa phương. Trên cơ sở đó, Ủy ban nhân dân đặc khu lập báo cáo gửi Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Xây dựng và các cơ quan có thẩm quyền để xem xét, phê duyệt và triển khai theo đúng quy định pháp luật, nhằm sớm giải quyết vấn đề nhà ở cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tại địa phương. Ủy ban nhân dân đặc khu còn thực hiện rà soát, tổng hợp danh sách và chi trả chế độ các trường hợp cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có nguyện vọng nghỉ việc, nghỉ hưu trước tuổi theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP, Nghị định số 67/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

5. Bảo đảm việc giải quyết thủ tục hành chính được thực hiện thông suốt, đúng quy trình, không bị ách tắc hay chồng chéo. Căn cứ Quyết định số 2176/QĐ-UBND, ngày 23-6-2025, của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 3916/QĐ-UBND, ngày 30-12-2024, của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc phê duyệt Đề án “Thí điểm mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh” và Quyết định số 1949/QĐ-UBND, ngày 12-6-2025, của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, về việc công bố danh mục thủ tục hành chính thực hiện tiếp nhận, trả kết quả không phụ thuộc vào địa giới hành chính trên địa bàn tỉnh, Trung tâm Phục vụ hành chính công đặc khu Vân Đồn (sau sắp xếp) đã tập trung cao độ triển khai, bảo đảm các điều kiện cần thiết về nhân lực, trụ sở, máy móc, trang, thiết bị,... để đi vào hoạt động ổn định, hiệu quả trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Trung tâm Phục vụ hành chính công đặc khu Vân Đồn đã thực hiện niêm yết toàn bộ các quyết định công bố danh mục thủ tục hành chính có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Các thủ tục hành chính đều được niêm yết rõ ràng, đúng quy định trên Cổng dịch vụ công quốc gia, tại trụ sở chính và các điểm tiếp nhận và trả kết quả… Các hoạt động tiếp công dân, tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính được thực hiện thông suốt, bảo đảm không xảy ra tình trạng ách tắc hay chồng chéo trong xử lý hồ sơ. Nhờ đó, từ khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp đến ngày 1-9-2025, tỷ lệ giải quyết hồ sơ trước và đúng hạn đạt 99,98%.

Những kết quả đạt được trong bước đầu vận hành chính quyền đặc khu Vân Đồn đã có những tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn đặc khu, cụ thể như sau:

Ngành thương mại và dịch vụ tiếp tục duy trì tăng trưởng, trong tháng tăng 27,5%, luỹ kế tăng 25,8%; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong tháng tăng 30,4% so với cùng kỳ. Khách du lịch duy trì tăng trưởng luỹ kế tăng 34% so với cùng kỳ, khách quốc tế tăng gấp 28 lần so với cùng kỳ; doanh thu du lịch lũy kế tăng 38%. Tình hình xuất, nhập khẩu của các doanh nghiệp trong đặc khu bảo đảm ổn định, tăng 51,8% so với cùng kỳ. Giá trị sản xuất ngành nông, lâm, thuỷ sản trong tháng tăng 11,7% so với cùng kỳ, nuôi trồng thủy sản tăng 64,8% so với cùng kỳ. Giá trị sản xuất ngành công nghiệp, xây dựng trong tháng tăng 39,4%, sản phẩm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tăng so với cùng kỳ. Thu ngân sách nhà nước (thu nội địa) đạt 134% dự toán giao, bằng 294% so với cùng kỳ. Công tác quản lý nhà nước về quy hoạch, đất đai, tài nguyên và môi trường được tăng cường. Các nhiệm vụ chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh. Công tác bám, nắm tình hình, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc ở cơ sở được thực hiện thường xuyên, việc tổ chức triển khai các chủ trương, nghị quyết và chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về sắp xếp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo đúng lộ trình, bảo đảm vận hành linh hoạt, sáng tạo phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Lĩnh vực giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa thông tin, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được triển khai thực hiện theo chương trình, kế hoạch. Quốc phòng, an ninh được bảo đảm, an ninh trong vùng đồng bào dân tộc và hoạt động tôn giáo cơ bản ổn định…

Có thể thấy rằng, thời gian qua, bộ máy chính quyền đặc khu Vân Đồn đã ổn định nhanh chóng, bảo đảm hoạt động liên tục và hiệu quả ngay từ những ngày đầu triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc phân cấp, phân quyền được thực hiện bài bản đã góp phần nâng cao tính chủ động, trách nhiệm của các phòng, ban và đơn vị trực thuộc, từ đó cải thiện đáng kể hiệu quả quản lý nhà nước trên địa bàn. Thủ tục hành chính được giải quyết kịp thời, đáp ứng tốt nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Kinh tế - xã hội của Đặc khu đạt mức tăng trưởng ổn định, nổi bật với các chỉ số như tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng 30,4%, khách du lịch tăng 34% và thu ngân sách đạt 862 tỷ đồng (134% dự toán tỉnh giao), minh chứng cho sự phát triển bền vững và tiềm năng kinh tế biển.

Tuy nhiên, do đặc thù địa bàn hành chính đặc khu rộng, nhiều đảo, vùng sâu, vùng xa, giao thông đi lại chủ yếu phụ thuộc đường thủy, thường xuyên chịu tác động của thời tiết, khiến cho công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ, việc xử lý các tình huống phát sinh, đột xuất trên địa bàn xa trung tâm còn gặp nhiều khó khăn, thiếu kịp thời. Bên cạnh đó, cho đến nay, nhiều thủ tục hành chính vẫn yêu cầu hồ sơ giấy, chữ ký và dấu đỏ; đối với địa bàn các đảo và vùng sâu, vùng xa, việc chuyển hồ sơ giải quyết từ trung tâm về điểm tiếp nhận và trả kết quả cho người dân vẫn mất từ 2 đến 3 ngày. Trong khi đó, các quy định về chữ ký số, dịch vụ công trực tuyến chưa đồng bộ, điều này cũng gây ảnh hưởng đến hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính. Ngoài ra, hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, đặc biệt là tại một số đảo, vùng sâu, vùng xa. Một bộ phận dân cư trên đảo chưa hiểu và cũng chưa có điều kiện tiếp cận với internet, do đó gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận và thực hiện dịch vụ công trực tuyến.  Phương tiện, trang, thiết bị phục vụ công tác quản lý, kiểm tra, giám sát tại địa bàn xa còn thiếu, gây khó khăn cho việc thực hiện nhiệm vụ.

Từ thực tiễn hoạt động của chính quyền đặc khu Vân Đồn, trong thời gian tới, để góp phần xây dựng chính quyền đặc khu vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới, Chính phủ cần sớm ban hành nghị định quy định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở đặc khu cũng như của các đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng cung ứng dịch vụ công. Đồng thời, sớm có chủ trương thí điểm cơ chế chính sách phát triển đặc khu kinh tế Vân Đồn nhằm phát huy tối đa tiềm năng và khắc phục những điểm nghẽn hiện tại. Cùng với đó, bố trí số lượng biên chế ở các đặc khu phù hợp với quy mô địa bàn, khối lượng công việc và tính chất đặc thù. Tăng cường hỗ trợ nguồn lực, đầu tư hạ tầng số, trang, thiết bị, phương tiện phục vụ quản lý cho đặc khu, đặc biệt là tại các đảo, vùng sâu, vùng xa để nâng cao năng lực thực hiện nhiệm vụ phân cấp. Mặt khác, chính quyền đặc khu cũng cần chú trọng trong phổ cập thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về chuyển đổi số, tổ chức những hoạt động thiết thực để hướng dẫn, hỗ trợ người dân chuyển đổi số trong hoạt động sản xuất, tiếp cận thị trường, nhất là trong tiếp cận và thực hiện dịch vụ công trực tuyến /.