Quốc hội thảo luận dự án Luật Tố cáo

Về phạm vi điều chỉnh, hầu hết các ý kiến đều tán thành với phạm vi điều chỉnh như quy định tại Điều 1 của dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý.

Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội (Nguyễn Thái Học - đoàn Phú Yên), Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh)…, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung một điều mới quy định về nguyên tắc áp dụng pháp luật (Điều 3), trong đó quy định về việc áp dụng Luật Tố cáo đối với tố cáo của cá nhân nước ngoài cư trú tại Việt Nam và giải quyết tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam.

Về chủ thể tố cáo, qua thảo luận có hai loại ý kiến:

- Loại ý kiến thứ nhất đề nghị bổ sung cơ quan, tổ chức thuộc phạm vi người có quyền tố cáo.

- Loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ như dự thảo Luật do Chính phủ trình là chỉ có công dân có quyền tố cáo như quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo hiện hành.

Qua các ý kiến cho thấy, nếu cho phép cơ quan, tổ chức có quyền tố cáo thì có thể làm phát sinh những vấn đề phức tạp liên quan đến cơ chế, cách thức để các chủ thể này thực hiện quyền tố cáo cũng như việc xử lý trách nhiệm trong trường hợp cơ quan, tổ chức tố cáo sai, tố cáo trái pháp luật. Ngay Luật Khiếu nại, tố cáo hiện hành cũng không quy định về tố cáo của cơ quan, tổ chức, song vẫn có cơ chế để các cơ quan, tổ chức thực hiện việc cung cấp thông tin về hành vi vi phạm pháp luật cho các cơ quan có thẩm quyền (như thông qua việc khiếu nại, kiến nghị, phản ánh, tin báo về tội phạm…). Do vậy, đa số ý kiến cho rằng nên giữ như đề nghị của Chính phủ là chỉ quy định công dân có quyền tố cáo.

Về quyền và nghĩa vụ của người giải quyết tố cáo, các đại biểu đều nhất trí quy định người tố cáo được giữ bí mật họ, tên, địa chỉ, bút tích và các thông tin cá nhân khác. Cụ thể, điểm b, khoản 1, Điều 9 của dự thảo Luật còn quy định về việc người giải quyết tố cáo phải có trách nhiệm bảo vệ bí mật, an toàn cho người tố cáo như áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ bí mật, bảo đảm an toàn cho người tố cáo, việc gửi kết luận nội dung tố cáo, công khai kết luận nội dung tố cáo, quyết định xử lý hành vi vi phạm bị tố cáo phải bảo đảm không tiết lộ thông tin về người tố cáo, bảo vệ bí mật.

Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã cho rà soát, bổ sung các quy định chi tiết, cụ thể hơn về quyền, nghĩa vụ của người giải quyết tố cáo để bảo đảm việc giải quyết tố cáo được kịp thời, chính xác. Cụ thể là chỉnh lý, bổ sung vào điểm d, khoản 1, Điều 11 về quyền của người giải quyết tố cáo được tiến hành các biện pháp kiểm tra, xác minh, thu thập chứng cứ để giải quyết tố cáo theo quy định của pháp luật; áp dụng các biện pháp theo thẩm quyền để ngăn chặn, chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.

Về bảo vệ người tố cáo, có ý kiến cho rằng quy định về việc bảo vệ người tố cáo còn chung chung, cần bổ sung: quy định về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đối với thiệt hại về vật chất và tổn hại về tinh thần xảy ra trong trường hợp người tố cáo có yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ mình mà các cơ quan, tổ chức, cá nhân đó không áp dụng hoặc áp dụng không đúng quy định của pháp luật; quy định về sự tham gia của tổ chức công đoàn cơ sở, cơ quan quản lý lao động địa phương trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người tố cáo trong trường hợp người tố cáo bị phân biệt đối xử về việc làm; trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ người tố cáo không bị phân biệt đối xử, trả thù, trù dập tại nơi cư trú; quy định về một số biện pháp mà các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có thể áp dụng để bảo vệ người tố cáo và người thân thích của người tố cáo trong trường hợp họ bị nguy hại đến tính mạng, sức khỏe hoặc bị xâm hại đến danh dự, nhân phẩm, tài sản… Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) còn đề nghị bổ sung đối tượng người được bảo vệ là người đang nắm giữ những thông tin quan trọng liên quan đến nội dung tố cáo.

Về ý kiến đề nghị quy định trách nhiệm bồi thường của người giải quyết tố cáo trong trường hợp cố tình giải quyết tố cáo trái pháp luật (điểm đ, khoản 2, Điều 11), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đã xác định trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính. Theo đó, chỉ cần có hành vi giải quyết trái pháp luật của người giải quyết tố cáo là nguyên nhân gây ra thiệt hại cho người bị tố cáo thì cơ quan trực tiếp quản lý người giải quyết tố cáo, người giải quyết tố cáo có trách nhiệm bồi thường cho người bị tố cáo theo quy định của pháp luật. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ quy định như dự thảo Luật.

Về hình thức tố cáo, các đại biểu vẫn có hai ý kiến nhưng đa số đề nghị giữ như dự thảo Luật, không bổ sung các hình thức tố cáo bằng thư điện tử, fax, tố cáo bằng lời qua điện thoại. Lý do là thời gian qua các hình thức tố cáo qua điện thoại, qua mạng thông tin điện tử tuy đã được quy định trong Luật Phòng, chống tham nhũng song hiện vẫn chưa được áp dụng phổ biến và còn bị lợi dụng, lạm dụng để xuyên tạc, vu khống, gây rối trật tự, ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của người khác hoặc cản trở hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.

Về tố cáo không rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo, nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội tán thành cần khẳng định ngay trong Luật việc không tiếp nhận và giải quyết đối với tố cáo không rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo (tố cáo nặc danh). Tuy nhiên, vẫn có một số ý kiến đề nghị cần có cơ chế để xem xét, xử lý đối với những tố cáo nặc danh nhưng có nội dung cụ thể, rõ ràng để tránh tình trạng bỏ lọt thông tin tố cáo, không  xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật.

Chiều 25-10, theo chương trình làm việc, các đại biểu nghe Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày Báo cáo công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình trình bày Báo cáo công tác của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo về công tác thi hành án và công tác đặc xá; Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày Báo cáo thẩm tra các Báo cáo về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; về công tác của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; về công tác thi hành án và công tác đặc xá. Sau đó, thảo luận ở hội trường về các báo cáo về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm; công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; công tác thi hành án và công tác đặc xá.../.