Tỉnh An Giang phấn đấu trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia vào năm 2030

Tiềm năng và lợi thế biển, đảo của tỉnh An Giang

Từ ngày 1-7-2025, tỉnh An Giang mới chính thức được thành lập. Đây là kết quả của quá trình hợp nhất hai tỉnh liền kề tỉnh An Giang và Kiên Giang (cũ), không chỉ đơn thuần là sự thay đổi về ranh giới địa lý hay cơ cấu bộ máy chính quyền, mà còn là một dấu mốc lịch sử trong thực hiện nghị quyết Trung ương về sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu quả và mở rộng không gian phát triển toàn vùng - một “Không gian lớn cho khát vọng lớn”. Theo đó, một không gian biển đảo được gắn kết với một không gian đồng bằng và đồi núi với quy mô diện tích 9.888km² lớn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long, dân số gần 5 triệu người; có 102 đơn vị hành chính cấp xã (85 xã, 14 phường và 3 đặc khu), trong đó có 12 xã và phường có biển.

Tỉnh An Giang là địa phương có tiềm năng rất phong phú và nhiều lợi thế, cũng như hội đủ các yếu tố để phát triển mạnh kinh tế biển, bên cạnh nông - lâm - thuỷ sản và dịch vụ. Vùng biển tỉnh An Giang nằm trọn trong vịnh Thái Lan với diện tích khoảng 63.290km², hơn 140 hòn đảo lớn nhỏ. Nhìn từ góc độ kinh tế, mỗi hòn đảo là một “viên ngọc xanh” trên nền biển bạc. Nhìn từ góc độ pháp lý, mỗi hòn đảo là một “cột mốc chủ quyền tự nhiên” của quốc gia. Nhìn từ góc độ an ninh - quốc phòng, mỗi hòn đảo là một “chiến hạm không thể đánh chìm”. Riêng đảo lớn Phú Quốc sở hữu hàng loạt bãi cát biển đẹp trải dài từ bắc xuống phía nam của đảo, trong đó nhiều bãi biển được xếp vào nhóm bãi biển đẹp nhất thế giới, như: Bãi Dài, Bãi Trường, Bãi Kem,… Cảnh quan thiên nhiên biển đảo và vùng ven biển, các bãi biển đẹp và văn hóa biển - ven biển gắn kết nhau tạo lợi ich kép cho du lịch thiên nhiên- văn hóa, để biến văn hóa đặc trưng tỉnh An Giang trở thành động lực hỗ trợ kinh tế biển phát triển. Phú Quốc - được biết đến là “thiên đường du lịch biển đảo”, điểm đến tầm cỡ du lịch quốc tế. Đây là điều kiện thuận lợi để tỉnh An Giang đầu tư phát triển mạnh kinh tế biển.

Trên cơ sở đặc trưng về sinh thái, văn hóa của từng khu vực, địa phương ở vùng ven biển và biển đảo, tỉnh An Giang bước đầu xác định 4 vùng du lịch biển, ven biển,đảo trọng điểm để tập trung đầu tư và khai thác hiệu quả hơn những tiềm năng, lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, biển, đảo: Phú Quốc, Hà Tiên- Kiên Lương, Rạch Giá và vùng phụ cận (Hòn Đất - Kiên Hải), U Minh Thượng. 

Tỉnh An Giang còn có tiềm năng phát triển các ngành kinh tế biển khác, như cảng biển và logistics, năng lượng biển tái tạo, dịch vụ hậu cần nghề cá, công nghiệp chế biến hải sản, dược liệu biển và kinh tế bảo tồn gắn với nghề cá giải trí. Khai thác hợp lý không gian biển - ven biển: tận dụng quỹ đất bồi ven biển để lấn biển mở rộng không gian đô thị về phía biển, phát triển các khu đô thị ven biển đồng bộ, hiện đại, gắn với bảo vệ môi trường. 

Nhận thức đúng tầm quan trọng của biển, đảo và vùng ven biển, cũng như vai trò động lực của kinh tế biển đối với sự phát triển, thời gian qua tỉnh đã nỗ lực phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế biển, đảo và vùng ven biển hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia. Tỉnh đã ban hành và chỉ đạo các địa phương ven biển xây dựng nghị quyết, chương trình hành động, kế hoạch bám sát và thể chế hoá các nghị quyết của Trung ương về phát triển kinh tế biển, phù hợp với thực tế của địa phương nhằm hiện thực hóa phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững.

Phát triển kinh tế biển làm mục tiêu trọng yếu cho tăng trưởng

Kinh tế biển tiếp tục khẳng định và đã có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển của tỉnh trên cơ sở khai thác, sử dụng tiềm năng và các giá trị tài nguyên biển, đặc biệt là tiềm năng du lịch và thủy sản. Đến nay, tỷ trọng kinh tế biển chiếm 80% GRDP toàn tỉnh, thu nhập bình quân đầu người tăng 1,25 lần so với thu nhập bình quân toàn tỉnh (74%). Các chính sách an sinh xã hội, chăm sóc sức khỏe nhân dân được triển khai đến tận các xã ven biển, hải đảo. Quốc phòng - an ninh được giữ vững, bảo vệ tốt an ninh, chủ quyền biên giới, biển, đảo và các địa bàn trọng điểm, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh.

Lĩnh vực du lịch biển đảo ghi nhận bước phát triển ấn tượng. Năm 2024, tổng lượt khách du lịch đạt 9.863.187 lượt, tăng 15,6%, trong đó khách quốc tế đạt 978.785 lượt, tăng 70,7%, doanh thu đạt 25.141 tỷ đồng, tăng 43,8% so với cùng kỳ. Phú Quốc trở thành tâm điểm thu hút hơn 5 triệu lượt khách, thúc đẩy hàng loạt dự án du lịch sinh thái, khu nghỉ dưỡng cao cấp tại Phú Quốc, Hà Tiên. Những công trình này đưa tỉnh tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm du lịch biển đẳng cấp quốc tế. Khu dự trữ sinh quyển Kiên Giang- Phú Quốc, Khu bảo tồn biển Phú Quốc - An Thới cùng các khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản được công nhận quốc tế, trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần khai thác giá trị kép từ bảo tồn và du lịch.

Tỉnh An Giang tiếp tục dẫn đầu cả nước về quy mô khai thác và nuôi trồng thủy sản trên biển. Năm 2024, tổng sản lượng thủy sản đạt 815.000 tấn, vượt 1,87% kế hoạch, trong đó khai thác chiếm hơn 63%. Kim ngạch xuất khẩu đạt 230,50 triệu USD. Tỉnh đã đầu tư mạnh mẽ phát triển nuôi biển công nghệ cao, với nhiều mô hình sáng tạo như nuôi xen tôm - cua, tôm sú - tôm càng xanh; nuôi cá mú, cá bớp trong lồng bè; nuôi sò huyết, ươm cá chim vây vàng quy mô công nghiệp; nuôi và chế tác ngọc trai, hải sâm, rong biển…, góp phần gia tăng giá trị kinh tế và hình thành chuỗi giá trị thủy sản bền vững, đồng thời kiểm soát chặt chẽ khai thác bất hợp pháp IUU, bảo vệ nguồn lợi biển.

Những năm qua, tỉnh đã chú trọng đầu tư đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội ven biển và hải đảo, quy hoạch mở rộng đô thị biển, hình thành các khu kinh tế ven biển, khu đô thị sinh thái biển. Các dự án nổi bật như Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc, hệ thống điện ra các đảo Phú Quốc, Kiên Hải, hệ thống cống, đê biển từ Hà Tiên đến Tiểu Dừa, dự án lấn biển Rạch Giá… đã tạo bước đột phá, thu hút đầu tư, tạo việc làm và nâng cao chất lượng sống. Hệ thống giao thông ven biển 230km được nâng cấp; kinh tế hàng hải kết nối chặt chẽ, vận tải hành khách đường biển đạt 5,97 triệu lượt, hệ thống cảng biển, logistics mở rộng; công nghiệp ven biển thu hút 5 khu công nghiệp với tổng diện tích 771,26ha.

Đầu tư năng lượng tái tạo được đẩy mạnh, với 3.720 hệ thống điện mặt trời mái nhà công suất 265,67 MWp, đồng thời nâng cấp mạng lưới điện 220kV - 110kV, kéo điện ra đảo, bảo đảm 99,7% hộ dân sử dụng điện. Hệ thống điện hiện đại không chỉ phục vụ sinh hoạt, sản xuất, du lịch mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Cùng với phát triển kinh tế, tỉnh chú trọng nâng cao đời sống nhân dân, xây dựng văn hóa biển, đầu tư thiết chế văn hóa - thể thao. Các hoạt động quản lý rác thải nhựa, bảo vệ đa dạng sinh học, trồng rừng ngập mặn, ứng phó nước biển dâng và biến đổi khí hậu được triển khai rộng khắp. Lực lượng Biên phòng, Cảnh sát biển phối hợp kiểm soát khai thác IUU, tuần tra bảo vệ chủ quyền biển đảo, tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, phát triển kinh tế biển trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số hạn chế:

Một là, đối với ngành du lịch và dịch vụ biển: (i) Sản phẩm du lịch chưa phong phú; (ii) Hoạt động liên kết, hợp tác, xúc tiến quảng bá du lịch hiệu quả chưa đồng bộ; (iii) Tiến độ lập quy hoạch chi tiết du lịch còn chậm.

Hai là, đối với nuôi trồng và khai thác thủy sản: (i) Nuôi trồng thủy sản phát triển chưa ổn định, tỷ lệ ứng dụng công nghệ cao trong nuôi biển, đặc biệt là nuôi xa bờ còn thấp; hiệu quả nghề khai thác giảm; (ii) Các dự án đầu tư nuôi biển đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng tiến độ triển khai còn chậm; (iii) Vẫn còn tình trạng tàu cá khai thác thủy sản vi phạm IUU, ảnh hưởng rất lớn đến chống khai thác IUU của tỉnh cũng như gỡ cảnh báo “Thẻ vàng”.

Ba là, một số cảng biển đã được quy hoạch nhưng chậm được đầu tư xây dựng hoặc nâng cấp. Việc huy động nguồn lực ngoài xã hội để đầu tư kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng được mục tiêu; đầu tư chưa đạt tiến độ quy hoạch đề ra.

Bốn là, phát triển công nghiệp ven biển còn hạn chế, nhất là công nghiệp chế biến. Công tác thu hút đầu tư hạ tầng, đầu tư sản xuất kinh doanh vào các khu, cụm công nghiệp chưa đạt kỳ vọng.

Vươn lên trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia

Định hướng phát triển kinh tế biển và vùng ven biển được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá của tỉnh An Giang thời gian tới. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh An Giang lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định, “kinh tế biển là động lực” và “tiếp tục phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững gắn với nhiệm vụ bảo vệ an ninh, chủ quyền biển, đảo; xây dựng tỉnh An Giang là trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia. Để thực hiện thành công những mục tiêu đã đề ra, thời gian tới, tỉnh An Giang cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, tỉnh An Giang tiếp tục đầu tư toàn diện, nâng cấp đồng bộ hệ thống hạ tầng vùng ven biển, đặc khu và hoạt động trên biển. Trọng tâm là hạ tầng giao thông: các tuyến ven biển kết nối đô thị, đường cao tốc Kênh Vĩnh Tế, sân bay, cảng biển gắn logistics; mở rộng đường trên đảo và cảng lưỡng dụng tại Phú Quốc, Kiên Hải, Thổ Châu. Đồng thời, ưu tiên phát triển hạ tầng số tiên tiến, thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng khoa học - công nghệ trong quản lý, điều hành và khai thác biển đảo, kết nối vùng bờ - biển, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế biển bền vững.

Hai là, tỉnh An Giang ưu tiên phát triển các đô thị ven biển và trên đảo theo hướng thông minh, đáng sống, quy mô vừa phải để thu hút đầu tư, hấp thụ dân cư và hình thành các cực phát triển liên kết chặt chẽ với hạ tầng đồng bộ. Trong quá trình này, hoạt động lấn biển được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo bảo vệ tài nguyên và môi trường - nguồn vốn tự nhiên cho tăng trưởng xanh. Đồng thời, chuyển dịch cơ cấu thủy sản ưu tiên nuôi biển công nghệ cao, kết hợp tạo lợi ích kép; phát triển các nghề cá giải trí gắn với du lịch, nuôi xuất khẩu cá rạn san hô và xây dựng biểu tượng văn hóa biển đậm chất tỉnh An Giang tại các đô thị ven biển và đảo.

Ba là, tỉnh An Giang quyết liệt ngăn chặn và loại bỏ đánh bắt hải sản bất hợp pháp (IUU), đồng thời ưu tiên các dự án chuyển đổi nghề cho ngư dân, giảm áp lực khai thác và tổ chức lại nghề cá xa bờ, chuẩn bị lực lượng cho đội tàu đánh cá viễn dương khi điều kiện cho phép. Phát triển giống thủy sản sạch, ứng dụng công nghệ bảo quản sau thu hoạch nhằm giữ vững chất lượng sản phẩm; đồng thời tăng cường chế biến, nâng cao giá trị gia tăng cho thủy sản, sử dụng hiệu quả nguồn lợi biển. Tỉnh cũng chú trọng năng lượng tái tạo (mặt trời, gió biển) và quản lý môi trường ven biển, đảo, kết hợp với cộng đồng và các bên liên quan. Giải pháp này gắn liền ngư dân - ngư nghiệp - ngư trường, xây dựng nghề cá bền vững, trách nhiệm và hiệu quả, bảo vệ nguồn lợi biển lâu dài.

Bốn là, tập trung bảo tồn đa dạng sinh học biển, đảo gắn với du lịch sinh thái và sinh kế bền vững, khai thác hợp lý các giá trị từ bảo tồn để cộng đồng dân cư tham gia, chuyển đổi nghề nghiệp và cải thiện đời sống. Việc bảo tồn đồng thời đi đôi với bảo vệ môi trường, đặc biệt là quản lý rác thải nhựa, thu gom, phân loại và vận chuyển vào bờ, tuyệt đối không xả thải ra biển.

Năm là, tỉnh đẩy mạnh xây dựng tiềm lực khoa học - công nghệ và phát triển nguồn nhân lực biển chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới, hội nhập kinh tế. Các trường đào tạo chuyên sâu, nghiên cứu ứng dụng công nghệ đại dương theo cơ chế công - tư (PPP) được triển khai. Đồng thời, tỉnh An Giang nâng cao nhận thức về kinh tế biển, vai trò biển đảo đối với tăng trưởng xanh và bền vững thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, tập huấn, chương trình giáo dục trong trường học và cộng đồng ven biển./.