Nhân Ngày thầy thuốc Việt Nam 27-2: Vận dụng sáng tạo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với ngành y tế trong công cuộc đổi mới hiện nay

TCCSĐT - Cách đây 56 năm, ngày 27-2-1955, trong thư gửi cán bộ Hội nghị y tế, Bác Hồ đã căn dặn ba điều: “Trước hết là phải thật thà đoàn kết…; Thương yêu người bệnh…; Xây dựng một nền y học của ta…”. Thấm nhuần tư tưởng của Người, trong suốt những năm đồng hành cùng đất nước, từ giành độc lập (1945), trường kỳ kháng chiến, đến thời kỳ hòa bình, xây dựng và phát triển, các thế hệ thầy thuốc Việt Nam đã tiếp thu, vận dụng sáng tạo “Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với ngành Y”, đặc biệt trong công cuộc đổi mới hiện nay.

Ngày 27 - 2 - 1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thư gửi Hội nghị Cán bộ Y tế. Theo Người: nghề thầy thuốc là một nghề đặc biệt, trực tiếp quan hệ đến sức khoẻ, đến tính mạng của con người. “Lương y như từ mẫu”, “Thầy thuốc như mẹ hiền” là một đòi hỏi khách quan trong thực hành y nghiệp. Người nhắc nhở đội ngũ thầy thuốc: “Người bệnh phó thác tính mệnh của họ nơi các cô, các chú. Chính phủ phó thác cho các cô, các chú việc chữa bệnh tật và giữ gìn sức khoẻ cho đồng bào. Đó là một nhiệm vụ rất vẻ vang”. (Thư gửi Hội nghị Cán bộ Y tế ngày 27 tháng 2 năm 1955 của Chủ tịch Hồ Chí Minh).

Với truyền thống tốt đẹp của ngành y tế trong việc thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta quyết định lấy ngày 27 - 2 là Ngày Thầy thuốc Việt Nam. Đây là dịp các cơ sở y tế trên toàn quốc đều tổ chức Lễ Kỷ niệm ngày truyền thống của ngành, tôn vinh những thầy thuốc tận tâm tận lực với nghề, khắc phục nhược điểm tồn tại, phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân.

Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về ngành y và xây dựng đội ngũ y, bác sỹ, nhân viên ngành y được thể hiện rất rõ trong các bức thư Người gửi Hội nghị Cán bộ y tế vào các năm 1953, khi nhân dân ta chuẩn bị kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp; năm 1955, khi hòa bình lập lại, nhân dân miền Bắc bắt đầu bước vào thời kỳ mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong thời kỳ đổi mới hiện nay, ngành y tế đã vận dụng những quan điểm của Người để xây dựng ngành y và đội ngũ cán bộ nhân viên y tế ngày một phát triển, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân. Cụ thể là:

Xây dựng đội ngũ cán bộ y tế, bác sỹ, y tá, là những người có tính thương yêu, chăm sóc người bệnh như anh em ruột thịt của mình, tận tâm, tận lực phục vụ nhân dân. Về chuyên môn: Cán bộ y tế cần học tập, nghiên cứu để luôn luôn tiến bộ, chú trọng những vấn đề thiết thực và thích hợp với hoàn cảnh. Về chính trị: cần trau dồi tư tưởng và đạo đức cách mạng, có tinh thần yêu nước, yêu dân, yêu nghề, thi đua học tập và công tác.

Trên cơ sở đó, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng công tác xây dựng đội ngũ thầy thuốc “vừa hồng vừa chuyên”, giỏi về y thuật, y lý, sáng về y đức. Chính sách đưa y bác sỹ có năng lực sang đào tạo nước ngoài đã được thực hiện; liên tiếp mở các đợt tập huấn trung hạn và dài hạn, đào tạo cán bộ cấp cơ sở và bệnh viện tuyến dưới; xử lý nghiêm minh với những trường hợp y, bác sỹ vi phạm pháp luật, đặc biệt vi phạm nguyên tắc, đạo lý trong ngành y. Nhờ vậy, chất lượng đội ngũ y, bác sỹ ngày càng được nâng cao, đóng góp to lớn vào thành quả của ngành y tế trong công cuộc đổi mới. Họ là những thầy thuốc hy sinh trong khi làm nhiệm vụ chống dịch bệnh, những “chiến sỹ áo trắng” vào vùng dịch nguy hiểm để khống chế dịch bệnh, những thầy thuốc bám trụ nơi vùng lũ miền Trung cứu chữa cho người bệnh, những người có mặt sớm nhất nơi xảy ra thảm hoạ sập cầu Cần Thơ, những y, bác sỹ nhiều lần hiến máu để cứu sống người bệnh... Sự cống hiến và hy sinh thầm lặng ấy chính là kết tinh tấm lòng yêu thương con người của các thế hệ thầy thuốc và là sức mạnh nội sinh của y tế cách mạng Việt Nam, của người thầy thuốc cách mạng.

Về xây dựng một nền y học cách mạng: Vận dụng quan điểm: xây dựng một nền y tế thích hợp với nhu cầu của nhân dân ta. Y học ngày càng phải dựa trên nguyên tắc: Khoa học, dân tộc, và đại chúng, trong những năm qua, ngành y tế đã khắc phục được những khó khăn, không ngừng phấn đấu, giành được nhiều thắng lợi to lớn. Các chỉ tiêu sức khoẻ nhân dân ngày càng được cải thiện rõ rệt.

Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân tiến một bước dài trong việc phát triển mạng lưới; từng bước thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân; xã hội hóa công tác y tế, chăm sóc sức khỏe, nhất là với người nghèo và các đối tượng chính sách xã hội... Tuổi thọ trung bình tăng từ 65 tuổi (năm 1998) lên 72,8 (theo số liệu Tổng điều tra dân số tháng 4-2009); tỷ lệ chết trẻ em dưới năm tuổi giảm từ 810/00 (năm 1985) xuống còn 25,50/00; 97% phụ nữ được cán bộ y tế chăm sóc khi sinh con; tỷ suất chết mẹ giảm đáng kể. Theo đánh giá của Cơ quan phát triển Liên hợp quốc (UNDP), nước ta đứng vào hàng các nước có thành tựu nổi bật về y tế so với tổng sản phẩm quốc dân. Sáu bệnh truyền nhiễm ở trẻ em trước đây đứng đầu danh sách các bệnh có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao, nay nhờ việc tiêm chủng rộng rãi chúng ta đã thanh toán được bệnh bại liệt, khống chế được bệnh uốn ván sơ sinh, ho gà, bạch hầu. Công tác phòng, chống dịch bệnh đã được tiến hành chủ động. Nhiều bệnh dịch nguy hiểm đã được khống chế và đẩy lùi, như dịch tả, dịch hạch, sốt rét... Ðặc biệt, chúng ta đã khống chế thành công dịch SARS, dịch cúm A(H5N1), dịch cúm A(H1N1), những loại dịch bệnh cực kỳ nguy hiểm đến tính mạng và sức khỏe con người.

Đẩy mạnh công tác y tế, chăm lo sức khoẻ cho nhân dân, thấm nhhuần quan điểm: Nếu dân đói là Đảng và Chính phủ phải có lỗi, nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi, nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi, nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi, Đảng và Nhà nước ta đã có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ nhân dân thể hiện qua các Nghị quyết của Đảng, đặc biệt, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII đã ra Nghị quyết về “Những vấn đề cấp bách của sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân”. Quốc hội đã ban hành Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân và các điều lệ áp dụng. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chỉ thị, quyết định để thể chế hóa các chủ trương chỉ đạo của Đảng; trong đó có Nghị quyết số 37/CP của Chính phủ về “Định hướng chiến lược công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân đến năm 2020 và chính sách quốc gia về thuốc của Việt Nam”.

Trong chặng đường phát triển hơn 56 năm qua, dù có nhiều khó khăn và thử thách, nhưng những thế hệ thầy thuốc luôn có mặt trên mọi miền đất nước. Bằng tinh thần lao động cật lực và tấm lòng yêu thương người bệnh, đội ngũ thầy thuốc Việt Nam phát huy truyền thống vẻ vang, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Ngành y tế đã làm tốt công tác y tế dự phòng, phòng, chống thành công dịch bệnh cũng như không ngừng nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến trong công tác khám, chữa bệnh. Ðiều đáng tự hào là trình độ chuyên môn kỹ thuật của ngành y tế ngày nay đã có những bước tiến vượt bậc. Nhiều tiến bộ về công nghệ y học của thế giới đã được ứng dụng và phát triển thành công ở Việt Nam. Vì thế, các chỉ tiêu về sức khỏe của nhân dân được nâng lên rõ rệt và cao hơn nhiều so với những nước có cùng trình độ phát triển và mức thu nhập bình quân đầu người. Chỉ số phát triển con người của Việt Nam không ngừng tăng lên trong suốt hơn hai thập kỷ qua. Trong hai năm 2009 và 2010, ngành y tế đều hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu do Quốc hội và Chính phủ giao.

Bên cạnh các cơ sở y tế nhà nước, hệ thống y tế tư nhân đã bắt đầu hình thành, bao gồm: 19.895 cơ sở hành nghề y, 14.048 cơ sở hành nghề dược, 7.015 cơ sở hành nghề y học cổ truyền, nhiều bệnh viện tư có vốn đầu tư nước ngoài, góp phần làm giảm bớt sự quá tải ở các bệnh viện nhà nước. Việc kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại cũng đạt được nhiều thành tựu lớn. Kế thừa và phát huy hiệu quả nhiều bài thuốc, phương thuốc dân gian; thành lập được hai viện và 48 bệnh viện y học cổ truyền, hơn 300 khoa y học cổ truyền trong các bệnh viện đa khoa, 8.000 cơ sở hành nghề tư nhân về y học cổ truyền. Các cơ sở này khám và chữa bệnh bằng y học cổ truyền cho khoảng 30% số người bệnh.

Về tổ chức bộ máy ngành y: Việc tinh giản cơ cấu bộ máy ngành y tế cũng được Đảng chú trọng thực hiện. Mạng lưới tổ chức của ngành hiện nay được chia thành ba tuyến: tuyến trung ương: Bộ y tế là cơ quan của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân, quản lý Nhà nước các dịch vụ công thuộc các lĩnh vực quản lý của Bộ; tuyến tỉnh: Sở y tế là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh , thành phố trực thuộc Trung ương có chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh về chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân; tuyến huyện: Phòng y tế là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trên địa bàn huyện.

Cán bộ nhân viên ngành y phải thật thà đoàn kết. “Đoàn kết giữa cán bộ cũ và cán bộ mới. Đoàn kết tất cả những người trong ngành y tế, từ các bộ trưởng thứ trưởng bác sỹ, dược sỹ cho đến các anh chị em giúp việc. Bởi công viêc và địa vị tuy có khác nhau, nhưng người nào cũng là một bộ phận cần thiết trong ngành y tế, trong việc phục vụ nhân dân.

Nhờ việc vận dụng sáng tạo và triển khai đồng bộ các quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh, được sự quan tâm của Đảng và Chính phủ, với những chương trình kế hoạch hoạt động thiết thực, ngành y tế đã từng bước hóa giải thành công những thách thức đưa sự nghiệp y tế tiếp tục phát triển vững chắc. Trong nhóm nước tương đương trình độ phát triển kinh tế, ngành y tế Việt Nam đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều bạn bè quốc tế đánh giá cao. Hai năm gần đây nhất, toàn ngành liên tiếp đạt và vượt 19 chỉ tiêu Quốc hội và Chính phủ giao; đặc biệt cả những chỉ tiêu “khó” như: mức giảm sinh; giảm tốc độ tăng dân số; nâng cao tuổi thọ trung bình; số giường bệnh viện/ 1 vạn dân; số bác sĩ/ 1 vạn dân; tỷ lệ dân số tham gia BHYT; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng... Theo đó, năm 2010, ngành đã thực hiện được giảm tỷ lệ sinh thô CBR 0,2 phần nghìn; tốc độ tăng dân số chỉ còn 1,04%; tuổi thọ đạt 73 tuổi; tính trên 1 vạn dân có 20,5 giường bệnh, 7 bác sĩ; BHYT đã bao phủ được 60% dân cư… Bệnh nhân BHYT được tiếp nhận trên tất cả các tuyến (từ xã trở lên), được chăm sóc khám chữa bệnh tốt hơn... Toàn ngành đã giảm đáng kể số bệnh nhân phải nằm ghép, từ 15.000 người năm 2007 xuống còn trên 6.000 người năm 2010. Các bệnh viện như Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội), Bệnh viện đa khoa nhiều tỉnh đến nay đã cơ bản không còn tình trạng nằm ghép.

Tuy nhiên, trước mắt vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Thời gian tới, ngành y tế Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp trọng tâm như sau:

Một là, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, pháp quy về y tế; ưu tiên vận hành tốt cơ chế hoạt động phù hợp với cơ chế kinh tế thị trường có định hướng XHCN; đặc biệt phải đổi mới, cải tiến đầu tư công, bảo đảm hiệu quả cao, tăng cường trách nhiệm, nâng cao năng lực quản lý công sản.

Hai là, tạo chuyển biến mạnh về y tế dự phòng; trước mắt, bảo đảm thực hiện chỉ tiêu của Quốc hội chi y tế dự phòng đạt 30% tổng chi y tế; xác định y tế công lập chủ yếu làm y tế dự phòng.

Ba là, đẩy nhanh tốc độ thực hiện BHYT toàn dân, đồng thời tạo chuyển biến mạnh trong việc nâng cao chất lượng phục vụ bệnh nhân có BHYT.

Bốn là, đối với y dược cổ truyền phải triển khai đồng bộ và mạnh mẽ việc thực hiện Chương trình quốc gia phát triển y dược cổ truyền 2011 - 2020; chú trọng toàn diện, tăng tỷ lệ khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền, phát triển nuôi trồng, chế biến dược liệu, tạo sản phẩm đặc hiệu, giá trị cao; đẩy mạnh quảng bá, xuất khẩu y dược học cổ truyền.

Năm là, triển khai mạnh mẽ công tác xã hội hóa khám chữa bệnh với nhiều loại hình, phương thức linh hoạt, phù hợp để thu hút rộng rãi các nguồn lực xã hội.

Sáu là, tăng cường hơn nữa hội nhập quốc tế ở 4 lĩnh vực (y, dược, đào tạo, xuất khẩu chuyên gia, nhân lực ngành y).

Với truyền thống tốt đẹp và bằng sức mạnh nội sinh của mình, ngành y tế Việt Nam, đội ngũ thầy thuốc cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục đưa ngành y tế Việt Nam lên những bước phát triển mới./.