Cuộc chiến với những cây xăng “ăn gian”

16:27, ngày 16-09-2008

Theo Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ, đến hết tháng 8-2008 đã thanh tra được 1.968 cơ sở kinh doanh xăng dầu trên địa bàn cả nước, phát hiện 384 cơ sở vi phạm về gian lận thương mại, chiếm 16,6%. Các địa phương có nhiều điểm gian lận gồm Gia Lai (với 71cây xăng), An Giang (36) và Hưng Yên (24)...

So với năm 2003, số trường hợp vi phạm đã giảm đi (năm 2003, trong tổng số trên 4.470 cây xăng được kiểm tra, thì gần 56% có gian lận), nhưng cách thực hiện lại tinh vi hơn trước, với nhiều “mánh” mới, sử dụng kỹ thuật cao, khó phát hiện bằng quan sát thông thường. Ví dụ, bằng việc lắp bảng vi mạch điện tử với giá 1-4 triệu đồng, người bán có thể gây sai số, thậm chí đến hơn 9%, như tại Hưng Yên, Nam Định, Phú Thọ, Nghệ An. Cũng có nơi, cột bơm được lắp thêm công tắc chuyển mạch hoặc thiết bị đóng ngắt cầu dao có mã số. Khi cầu dao được ngắt, dữ liệu về việc đong đếm xăng không đầy đủ sẽ bị xóa hết, và màn hình hiển thị trở về trạng thái như khi chưa hề có gian lận. Khi bị kiểm tra, chủ cây xăng chỉ cần cho ngắt cầu dao và nói rằng do mất điện, nên hành vi gian lận này rất khó bị phát hiện. Chỉ sau vài ngày bán hàng gian lận, cửa hàng có thể lấy lại vốn khoản "đầu tư" này. Thậm chí, chỉ với vài lần ngắt, dừng bơm đột ngột kiểu “mỏi tay” hoặc “à quên”, là có thể bơm ít đi tuỳ ý, mà chỉ số trên đồng hồ bơm xăng có kẹp chì vẫn “nguyên”, như làm ảo thuật vậy.

Tuy nhiên, bơm thiếu xăng thì ít nhiều hàng chục triệu người mua chỉ thiệt hại về khoản xăng hao hụt coi như bị bốc hơi quá nhanh do thời tiết, hoặc phải mua hớ dù có niêm yết giá theo đúng quy định, thì cũng cố mà chịu, cho qua… Nhưng nếu có nhà hàng nào, để kiếm chênh lệch giá, mà lại liều đổ cho khách loại “xăng pha nhớt”, không đúng chất lượng, hoặc thậm chí bán cả xăng pha nước mưa “vì nóc nhà dột” như đã từng xảy ra, thì thiệt hại quả là khó hình dung và sự bất bình đã khiến hàng trăm người mua vây kín của hàng, đòi bắt đền và xử lý người bán xăng như cũng đã xảy ra tại một số cây xăng…

Thực tế cho thấy, hiện tượng các cây xăng bán thiếu số lượng và không bảo đảm chất lượng cho khách đã và đang là hiện tượng có thật, hiện hữu khá phổ biến trên phạm vi toàn quốc, nhất là ở các tỉnh lẻ, bên các con đường lắm khách vãng lai. Điều này có thể do một phần khách quan, nhưng đa phần do chủ quan và sự hám lợi của người bán và sự thiếu trách nhiệm của cơ quan và các cá nhân có trách nhiệm kiểm tra và xử lý hữu quan.

Với tốc độ gia tăng xe máy, ô-tô và quy mô tiêu thụ xăng ngày càng gia tăng, thì sự thiệt hại cho hàng chục triệu người tiêu dùng và mức độ vi phạm các quy định về gian lận thương mại và chất lượng hàng hoá tiêu thụ trên thị trường từ phía các cây xăng cũng ngày càng gia tăng, khó có thể tính hết. Số tiền mà người tiêu dùng bị thiệt do các hành vi gian lận như vậy có thể tới hàng chục tỉ đồng…

Để giúp ngăn chăn hiện tượng thiếu lành mạnh và vi phạm văn minh thương mại, vi phạm luật pháp này, cần có nhiều biện pháp quyết liệt, cụ thể như :

Thứ nhất, thiết kế loại bơm xăng mới (không khó về kỹ thuật) cho phép vừa đo lượng xăng bán ra qua chỉ số đông hồ, vùa giúp người mua và người bán cùng “trực quan sinh động” quan sát và giám sát để “tâm phục, khẩu phục” dung tích khối lương xăng thể hiện ở các vạch ngấn và bình chứa xăng trong suốt một phần hoặc toàn phần (thời bao cấp các của hàng bán dầu hoả của mậu dịch quốc doanh đã có loại bơm này rồi).

Thứ hai, quy chuẩn và công khai hoá, dán thông báo ở các cây xăng về các thao tác kỹ thuật bắt buộc của nguời bán xăng, nhất là các thao tác khi trực tiếp đứng bơm xăng, để khách hàng biết và giám sát, tránh bị người bán “làm xiếc”, qua mặt …

Thứ ba, tổ chức kiểm tra đột xuất liên tục chất lượng thiết bị và dịch vụ của các cây xăng, có các chế tài phạt mạnh cả về hành chính (rút giấy phép kinh doanh, bố trí công việc khác và cấm đảm nhiệm công việc), lẫn phạt thật nặng về tài chính (phạt tiền với mức cao, không phải là 20 triệu đồng như hiện nay, mà có thể gấp 3-5 lần mức đó, truy thu lãi bất hợp pháp trong quá khứ và bắt buộc đóng thế chấp cho các vi phạm trong tương lai). Ngoài ra, các phương tiện để gian lận cũng bị thu giữ và kiểm định trước khi được đưa vào sử dụng), thậm chí xử lý hình sự cho các hành vi gian dối trong dịch vụ bán xăng. Quy trách nhiệm cao nhất và cuối cùng cho chủ cây xăng và chủ đại lý, cơ quan chủ quản của cây xăng và của cả cơ quan quản lý thương mại trên địa bàn có cây xăng “ăn gian” của khách…

Thứ tư, tổ chức các đường dây nóng và có cơ chế thưởng tiền cao (tới 20-30% tổng tiền thu phạt cho các hành vi sai phạm thu được nhờ sự phát hiện này) cho người có công phát hiện và thông tin giúp ngăn chặn và bắt giữ các hành vi vi phạm các quy chế pháp lý và kỹ thuật trong bán buôn và bán lẻ xăng dầu.

Thứ năm, sớm đẩy nhanh quá trình tự do hoá kinh doanh bán buôn và bán lẻ xăng dầu, tăng cạnh tranh lành mạnh trên thị trường này. Khi đó người tiêu dùng sẽ có nhiều lựa chọn và gắn bó với các cây xăng kinh doanh trung thực./.