Chính sách tiền tệ - công cụ quan trọng giảm sức ép lạm phát

Thực trạng của nền kinh tế và thị trường tiền tệ đang đặt ra ba vấn đề cấp bách cần được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) giải quyết: Thứ nhất, giảm lãi suất cho vay VND về mức 17% - 19% ngay trong tháng 9; Thứ hai, giữ cho được sự ổn định tương đối của tỷ giá VND/USD trước áp lực lạm phát và tăng cầu ngoại tệ; Thứ ba, khơi thông nguồn vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, khắc phục tình trạng đình trệ hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây cũng là ba trong số các nhiệm vụ trọng tâm đã được Ngân hàng Nhà nước xác định từ nay đến cuối năm.

Trong điều hành chính sách tiền tệ những tháng gần đây, Ngân hàng Nhà nước luôn khẳng định sẽ áp dụng chính sách điều hành linh hoạt, chặt chẽ, thận trọng theo tinh thần của Nghị quyết số 11 của Chính phủ và yêu cầu được đề ra là bảo đảm thanh khoản và an toàn hệ thống tín dụng, ngân hàng. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước sẽ thực hiện đồng bộ các biện pháp, bao gồm điều hành lượng tiền cung ứng phù hợp; bảo đảm tăng trưởng tín dụng dưới 20%; bảo đảm thanh khoản ngoại tệ và tăng dự trữ ngoại hối; trước mắt giữ nguyên các mức lãi suất điều hành, xem xét điều chỉnh giảm mức lãi suất với biên độ phù hợp trong trường hợp lạm phát giảm; tiếp tục giữ trần lãi suất huy động 14%/năm để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng hạ lãi suất cho vay, bỏ trần lãi suất khi điều kiện cho phép. Như vậy, có thể thấy lãi suất cơ bản sẽ vẫn tiếp tục giữ ở 9%/năm, lãi suất tái chiết khấu vẫn ở mức 13%/năm; lãi suất tái cấp vốn ở 14%/năm. Trần lãi suất huy động VND, cũng sẽ vẫn giữ như hiện tại, cả cơ chế lẫn mức quy định.

Kiềm chế lạm phát, hạ dần lãi suất cho vay

Theo dự báo của các chuyên gia, thời gian tới sẽ có hai khả năng: hoặc là tình trạng vượt trần lãi suất sẽ vẫn khó kiểm soát như thời gian qua, hoặc là tính pháp lý sẽ được tăng cường để trần lãi suất được kiểm soát trên thực tế. Như vậy, câu chuyện lãi suất không chỉ là chuyện có hay không nguồn vốn cho ngân hàng để ngân hàng cung ứng đủ và kịp thời cho doanh nghiệp, góp phần quan trọng vào thúc đẩy sản xuất, kinh doanh mà cần nhìn nhận  một cách nghiêm túc rằng đó là câu chuyện về phương thức điều hành và hiệu lực quản lý của Ngân hàng Nhà nước.

Để vừa thực hiện nghiêm việc áp trần lãi suất cho vay, hạ lãi suất xuống mà vẫn kiềm chế được lạm phát, theo ông Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc NHNN cho rằng: cần sử dụng cả dự trữ bắt buộc ngoại hối và đồng nội tệ đối với hệ thống ngân hàng; đồng thời, khai thác công cụ thị trường mở nhiều hơn, để vừa điều hành chính sách lãi suất, vừa bảo đảm tính thanh khoản cho hệ thống ngân hàng.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng: để bảo đảm mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định theo xu hướng hạ dần lãi suất cho vay, cần tăng cấp tín dụng cho hệ thống ngân hàng và phát huy vai trò chủ đạo của các NHTM nhà nước, trong đó, bao gồm cả hệ thống các ngân hàng thương mại có cổ phần chi phối tuyệt đối của Nhà nước. Ngoài ra, để tránh phải cung ứng lượng lớn tiền, NHNN cần phải thực hiện thêm biện pháp làm giảm lượng cầu tín dụng.

Giữ ổn định tỷ giá VND/USD trước áp lực lạm phát và tăng cầu ngoại tệ

Trên cơ sở dự báo đến cuối năm tỷ giá sẽ không vượt qua 21.000 đồng, chỉ tăng vào khoảng 1%-2% và xu hướng dự trữ ngoại tệ của NHNN đã và đang tiếp tục tăng, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng thị trường ngoại hối đang và sẽ tương đối ổn định. Tuy nhiên, với số tiền đang lưu thông trong nền kinh tế, đặc biệt số tiền đưa ra từ việc mua vào 6 tỉ đô-la Mỹ dự trữ ngoại hối vừa qua, và hạn mức tăng trưởng tín dụng 20% cho năm nay, việc điều chỉnh tổng phương tiện thanh toán và thời điểm cũng như cách thức, mức độ điều chỉnh là điều không thể bỏ qua. Đặc biệt, vào quý 3 và 4 thường vẫn là thời điểm nhạy cảm và thất thường của tỷ giá. Quý 3 hằng năm tỷ giá thường có xu hướng tăng khi nhu cầu ngoại tệ để nhập khẩu, trả nợ vay khá lớn. Tuy nhiên, năm nay có một số thuận lợi nhờ sự ổn định của thị trường, đặc biệt từ nguồn cung dồi dào.

Khơi thông nguồn vốn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh

Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình khẳng định: từ nay đến cuối năm,  NHNN sẽ xem xét đến những vấn đề như khó khăn của từng đối  tượng  doanh  nghiệp để có hướng hỗ trợ kịp thời, đồng thời chú trọng thanh khoản và giải quyết nợ xấu trong hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đó, một số quy định không còn thích hợp với thực tế như tỷ trọng vốn huy động trên thị trường liên ngân hàng tối đa bằng 20% vốn huy động từ dân cư, doanh nghiệp; tỷ trọng sử dụng vốn huy động ngắn hạn cho vay trung, dài hạn; các tỷ lệ về sử dụng vốn, trích lập dự phòng trong Thông tư 13, 19 và Quyết định 493… đang khiến cho vốn bị ứ đọng trong kho ngân hàng cũng sẽ được xem xét cụ thể.

Hiện nay, mỗi ngân hàng đều có một kho vốn dự trữ cho thanh khoản riêng nên giá thành đồng vốn bị đẩy lên khiến lãi suất đầu ra phải “cõng” cả giá thành của sự đọng vốn này. Và thực tế hiện nay đã có nhiều dấu hiệu cho thấy cầu tín dụng đang giảm mạnh và nếu không khơi thông được nguồn vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh thì cũng sẽ dẫn đến tình trạng ngân hàng thì đọng vốn mà doanh nghiệp lại không có vốn.

Gần đây, nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn giá rẻ, một loạt ngân hàng đã thực hiện việc giảm lãi suất dưới nhiều hình thức.

Ngân hàng Thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) thực hiện chương trình “Tài trợ xuất khẩu bằng VND với lãi suất ưu đãi”, từ ngày 24-8, mức lãi suất được áp dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu cho mục đích bổ sung vốn thu mua hàng hóa, nguyên vật liệu, thanh toán cho các chi phí liên quan đến sản xuất, kinh doanh, chế biến hàng hóa xuất khẩu là 17%/năm.

Từ ngày 22-8, Ngân hàng TMCP An Bình (Abbank) thực hiện chương trình “Yên tài chính - Vững kinh doanh”. Khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh cá thể và doanh nghiệp tư nhân vay tiền cho mục đích sản xuất, kinh doanh tại Ngân hàng TMCP An Bình (Abbank) được giảm lãi suất 1,5%/năm. Chương trình được thực hiện đến hết ngày 31-12-2011.

Ngân hàng Á Châu (ACB) triển khai chương trình tín dụng đặc biệt “Tiếp vốn kinh doanh, ưu đãi lãi suất” dành cho khách hàng là cá nhân, hộ gia đình có nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh. Chương trình áp dụng cho các khoản vay được giải ngân từ ngày 01-8-2011 đến hết ngày 31-12-2011 và không giới hạn số lần giải ngân. ACB giảm lãi suất 1,2%/năm cho các khoản vay từng lần hoặc hạn mức tín dụng từ 500 triệu đồng trở lên (đối với khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội) hoặc từ 300 triệu đồng trở lên đối với các tỉnh, thành phố khác.

Không những giảm lãi suất cho vay với các doanh nghiệp nói chung, nhiều ngân hàng còn ưu đãi lãi suất cho một nhóm đối tượng riêng biệt, như cho vay tài trợ xuất khẩu, giải pháp vốn cho các doanh nghiệp ngành phân bón, thủy, hải sản, thức ăn chăn nuôi…

Thực tế, việc giảm lãi suất là đòi hỏi thực tiễn của nền kinh tế và nó phù hợp, xuất phát từ lợi ích của doanh nghiệp, của tổ chức tín dụng, của người dân. Với những giải pháp đồng bộ, thiết thực, mong rằng trong thời gian tới mặt bằng lãi suất sẽ ổn định hơn. Ngân hàng Nhà nước sẽ đạt được mục tiêu kiềm chế lạm phát trong năm 2012 ở mức một con số./.

Ngày 30-8-2011 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Thông tư số 22/2011/TT-NHNN (Thông tư số 22) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 13/2010/TT-NHNN ngày 20-5-2010 (Thông tư số 13) quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng. Thông tư 22 hủy bỏ các quy định liên quan tới tỷ lệ cấp tín dụng từ nguồn vốn huy động được quy định tại Thông tư 13 và Thông tư 19. Được biết, theo quy định tại Mục 5, Thông tư số 13 (đã được sửa đổi, bổ sung tại Khoản 3, Điều 1, Thông tư số 19), Tổ chức tín dụng chỉ được sử dụng nguồn vốn huy động để cấp tín dụng với điều kiện trước và sau khi cấp tín dụng đều bảo đảm tỷ lệ về khả năng chi trả và các tỷ lệ bảo đảm an toàn quy định tại Thông tư và việc cấp tín dụng từ nguồn vốn huy động không được vượt quá tỷ lệ 80% đối với ngân hàng và 85% đối với tổ chức phi tín dụng ngân hàng; Việc cấp tín dụng bao gồm các hình thức cho vay, cho thuê tài chính, bao thanh toán, chiết khấu giấy tờ có giá và công cụ chuyển nhượng. Mục 5 cũng quy định về nguồn vốn huy động bao gồm: tiền gửi của cá nhân dưới các hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn; tiền gửi có kỳ hạn của tổ chức bao gồm cả tiền gửi có kỳ hạn của tổ chức tín dụng khác và chi nhánh ngân hàng nước ngoài; 25% tiền gửi không kỳ hạn của tổ chức kinh tế (trừ tổ chức tín dụng); tiền vay của tổ chức trong nước, tiền vay của tổ chức tín dụng khác có kỳ hạn 3 tháng trở lên và tiền vay của tổ chức tín dụng nước ngoài. Cuối cùng là vốn huy động từ tổ chức, cá nhân dưới hình thức phát hành giấy tờ có giá. Thông tư mới ban hành có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01-9-2011.