Bình luận

Chuyến thăm điều chỉnh tam giác quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan

Ngô Quyền
14:37, ngày 03-06-2013
TCCSĐT - Trong khuôn khổ chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường vừa hoàn thành chuyến thăm cấp nhà nước tới Ấn Độ và Pa-ki-xtan từ ngày 20 đến ngày 24-5-2013, nhằm điều chỉnh tam giác quan hệ phức tạp giữa Trung Quốc với hai quốc gia Nam Á này.
Thời điểm chuyến thăm mang nhiều ý nghĩa

Trước hết, cần nhận thấy rằng, chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tới Ấn Độ và Pa-ki-xtan nằm trong chương trình các chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của những người lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc thuộc thế hệ thứ 5 sau Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XVIII, thể hiện các ưu tiên trong chính sách đối ngoại của ban lãnh đạo mới ở Bắc Kinh.

Trong chương trình này, Liên bang Nga được Trung Quốc xếp vào ưu tiên số 1 vì là “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện” của Trung Quốc và được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chọn là điểm đến trong chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của ông vào cuối tháng 3-2013. Còn Ấn Độ và Pa-ki-xtan là đối tác hợp tác được xếp vào hàng ưu tiên thứ 2 và được Thủ tướng Lý Khắc Cường chọn là điểm đến trong chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của ông. Đây là hai quốc gia được Trung Quốc ưu tiên trước hết và trên hết trong lĩnh vực hợp tác kinh tế.

Sở dĩ Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đi thăm Ấn Độ và Pa-ki-xtan vào thời điểm này là xuất phát từ bốn lý do chính.

Một là, Pa-ki-xtan là đối tác chiến lược của Trung Quốc, vừa tiến hành thành công cuộc tổng tuyền cử dân chủ đầu tiên trong lịch sử vào ngày 12-5-2013, được đánh giá là “cuộc bầu cử định mệnh”, và bầu ra được Thủ tướng mới là Cựu Thủ tướng Pa-ki-xtan Na-oa Sa-ríp (Nawaz Sharif), người có chủ trương cải thiện quan hệ với Ấn Độ, Mỹ và EU. Còn Ấn Độ là đối tác chiến lược quan trọng của Trung Quốc trong Nhóm các nền kinh tế mới nổi BRICS, trong đó Trung Quốc và Ấn Độ đóng vai trò quan trọng. Do đó, Trung Quốc cần tái khẳng định quan hệ với cả Ấn Độ và Pa-ki-xtan vì giữa hai đối tác quan trọng này của Trung Quốc vẫn còn nhiều bất đồng cần hóa giải.

Hai là, hiện nay Trung Quốc đang thực hiện chiến lược phát triển kinh tế sang phía Tây, còn gọi là “chính sách hướng Tây”, trong đó Ấn Độ và Pa-ki-xtan đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Minh chứng là trong năm 2012, Pa-ki-xtan vừa bàn giao quyền khai thác và sử dụng cảng Gva-đa, một cảng có ý nghĩa địa - chiến lược cho Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang đàm phán với Pa-ki-xtan để ký hết hiệp định tự do thương mại song phương.

Ba là, giữa 3 nước Trung Quốc, Ấn Độ và Pa-ki-xtan còn tồn tại những bất đồng và mâu thuẫn. Do đó, Bắc Kinh rất cần hóa giải mối bất đồng này nhằm hạn chế mâu thuẫn và tạo ra khung hợp tác có hiệu quả hơn trong tam giác quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan.

Bốn là, nhìn chung, trong quan hệ song phương giữa Trung Quốc với các nước lớn như Nga, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc hay ASEAN luôn có yếu tố Mỹ. Trong quan hệ Trung Quốc - Pa-ki-xtan, hay Trung Quốc - Ấn Độ, Mỹ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực Nam Á và Trung Á - nơi được coi là “bàn cờ lớn” trong thế kỷ XXI, đồng thời sẽ là nơi diễn ra cuộc cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn. Thêm vào đó, Pa-ki-xtan hiện nay đang đóng vai trò quan trọng trong chủ trương chiến lược của Trung Quốc xây dựng “con đường tơ lụa thế giới 21” đi qua Nam Á tới Trung Đông và châu Phi, trong đó quốc gia này đóng vai trò then chốt còn Mỹ đang muốn thắt chặt hơn nữa quan hệ với Pa-ki-xtan nhằm hạn chế hiệu quả chủ trương chiến lược này của Trung Quốc. Do đó, trong chuyến thăm Pa-ki-xtan của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, phía Trung Quốc đã có các biện pháp tranh thủ sự ủng hộ của Chính phủ mới ở Pa-ki-xtan thông qua các thỏa thuận về kinh tế - thương mại và đầu tư giữa hai nước nhằm bảo vệ lợi ích của Trung Quốc ở Áp-ga-ni-xtan sau khi Mỹ rút quân khỏi đây vào năm 2014.

Mục đích cân bằng tam giác quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan

Mối bang giao giữa ba quốc gia Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan là mối quan hệ phức tạp nhất ở châu Á, hiện đang ở trong tình trạng mất cân bằng, thể hiện ở mấy phương diện sau.

Thứ nhất, cả 3 nước Trung Quốc, Ấn Độ và Pa-ki-xtan đều là các cường quốc hạt nhân, nhưng tiềm lực hạt nhân của Trung Quốc mạnh nhất và mạnh hơn nhiều so với hai nước trên. Tiềm lực hạt nhân của Pa-ki-xtan lại là yếu nhất trong 3 nước này. Trong khi đó, giữa Trung Quốc và Ấn Độ vẫn có sự tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết, còn Ấn Độ và Pa-ki-xtan vẫn ở trong trạng thái diễn biến “theo thời tiết chính trị” lúc ấm, khi lạnh ở Nam Á.

Thứ hai, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc là hai nền kinh tế lớn hàng đầu ở châu Á và cả hai nước đều tham gia Nhóm BRICS cùng hướng tới xây dựng trật tự địa - chính trị đa cực, thì Pa-ki-xtan lại chưa có được vị thế đó.

Thứ ba, trong quan hệ với Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và Pa-ki-xtan lại có quan hệ “thân sơ” ở các mức độ khác nhau và với tính chất khác nhau. Trong khi Mỹ muốn thông qua quan hệ gắn bó với Ấn Độ và Pa-ki-xtan để kiềm chế và cạnh tranh với Trung Quốc, thì Trung Quốc cũng có quan hệ vừa cạnh tranh, vừa hợp tác với Mỹ. Do đó, trong quan hệ với Mỹ, cả 3 nước Trung Quốc, Ấn Độ và Pa-ki-xtan đã và đang tạo ra một “mê cung” trong quan hệ quốc tế.

Thứ tư, các nước Trung Quốc, Ấn Độ và Pa-ki-xtan có những cách ứng xử khác nhau với chủ nghĩa khủng bố quốc tế. Đã có một thời Ấn Độ và Pa-ki-xtan “bị” Trung Quốc nhìn nhận là nơi xuất phát các phần tử khủng bố hoạt động ở khu vực tự trị Tân Cương của Trung Quốc. Gần đây, tình hình này tuy đã được cải thiện nhưng vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ ở mức độ nhất định do tác động của các yếu tố xuất phát từ bên ngoài mối quan hệ giữa ba nước.

Do đó, một trong những mục đích quan trọng trong chuyến thăm Ấn Độ và Pa-ki-xtan của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường là cân bằng tam giác quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan. Trong lúc diễn ra sự cạnh tranh ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc ở châu Á cũng như trên phạm vi toàn cầu, Trung Quốc cần điều chỉnh chính sách đối ngoại với Ấn Độ và Pa-ki-xtan, đưa tam giác quan hệ Trung Quốc - Ấn Độ - Pa-ki-xtan phục vụ lợi ích của cả ba nước.

Kết quả chuyến thăm tới Ấn Độ

Trong chuyến thăm Ấn Độ, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và Thủ tướng Ấn Độ Man-mô-han Xinh (Manmohan Singh) đã ký Tuyên bố chung khẳng định việc hai bên cam kết tuân thủ các nguyên tắc và sự đồng thuận đã đạt được giữa các nhà lãnh đạo hai nước trong những năm qua, tiếp tục củng cố mối quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược vì hòa bình và thịnh vượng trên cơ sở 5 nguyên tắc cùng tồn tại hòa bình, nhạy cảm trước những quan ngại và nguyện vọng của nhau.

 
 Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và người đồng cấp Ấn Độ Ma-mô-han Xinh trong buổi ký kết các thỏa thuận giữa hai quốc gia tại Niu Đê-li ngày 20-5-2013.

Hai bên tiếp tục thực hiện cơ chế Đối thoại kinh tế chiến lược nhằm thúc đẩy hợp tác, phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô; tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng, bảo vệ môi trường, năng lượng mới và năng lượng tái tạo, năng lượng hạt nhân, công nghệ cao, đường sắt; nhất trí tiến hành các biện pháp nhằm giải quyết vấn đề chênh lệch cán cân thương mại, đồng thời nỗ lực đạt mục tiêu thương mại song phương đạt 100 tỷ USD vào năm 2015; tái khẳng định cam kết thúc đẩy các tiến trình kiểm soát vũ khí đa phương, giải giáp và chống phổ biến vũ khí hạt nhân; tăng cường hợp tác song phương về an ninh hàng hải, tìm kiếm cứu hộ trên biển, nghiên cứu đại dương, các sứ mệnh hộ tống hải quân tại vùng Vịnh A-đen và ngoài khơi Xô-ma-li, bảo vệ an ninh trên các tuyến đường biển quốc tế và tự do lưu thông, đối phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống.

Hai bên tái khẳng định sự ủng hộ đối với một tiến trình hòa giải của người Áp-ga-ni-xtan và do người Áp-ga-ni-xtan lãnh đạo, cam kết cùng các quốc gia khu vực và cộng đồng quốc tế hỗ trợ quốc gia này sớm đạt mục tiêu hòa bình, ổn định, độc lập và phát triển; nhất trí ưu tiên hiện nay đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương là duy trì hòa bình và ổn định, thúc đẩy phát triển, xây dựng một khuôn khổ hợp tác an ninh bình đẳng, minh bạch trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế; ủng hộ các cơ chế hợp tác đa phương tại châu Á; mở rộng hợp tác tại Cấp cao Đông Á, Tổ chức hợp tác Thượng Hải. Trung Quốc ủng hộ nguyện vọng của Ấn Độ giữ một vai trò lớn hơn tại Liên hợp quốc, bao gồm cả Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Hai bên đã ký kết 8 thỏa thuận về hợp tác thương mại và đầu tư, nhất trí đồng ý triển khai hợp tác các dự án lớn trong các lĩnh vực khu công nghiệp, kết cấu hạ tầng, cùng đưa ra sáng kiến xây dựng hành lang kinh tế Trung Quốc - Ấn Độ - Mi-an-ma - Băng-la-đét.

Hai bên nhất trí đưa quan hệ hai nước hướng tới 3 mục tiêu chính là (1) gia tăng lợi ích chung, (2) tăng cường hợp tác và (3) hướng tới tương lai. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nói, Trung Quốc và Ấn Độ chiếm tới 1/3 dân số thế giới nên sự phát triển và thịnh vượng của thế giới sẽ không thể diễn ra nếu không có sự phát triển đồng thời của cả Trung Quốc và Ấn Độ. Thế giới đủ lớn để dung nạp những khát vọng tăng trưởng của cả Trung Quốc lẫn Ấn Độ.

Hai bên nhất trí duy trì hòa bình và sự yên tĩnh tại khu vực biên giới trong khi sớm tìm kiếm một giải pháp đối với vấn đề này. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh, hòa bình và ổn định khu vực sẽ không thể trở thành hiện thực nếu không có sự tin cậy chiến lược lẫn nhau giữa Trung Quốc và Ấn Độ. Do đó, sắp tới, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tiến hành đàm phán về một thỏa thuận thương mại khu vực, hành lang kinh tế và cùng ủng hộ việc phát triển các khu công nghiệp của nước này trên lãnh thổ nước kia.

Các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng, chuyến thăm của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tới Ấn Độ thể hiện chính sách cân bằng ngoại giao của Trung Quốc, thúc đẩy quan hệ với Ấn Độ đồng thời với việc củng cố mối quan hệ đặc biệt với đồng minh chiến lược lâu dài Pa-ki-xtan. Ấn Độ là nhân tố chính trong việc duy trì sự an toàn trên các tuyến hàng hải tại Ấn Độ Dương, giữ vai trò quan trọng trong thương mại của Trung Quốc với khu vực Trung Đông và châu Phi.

Kết quả chuyến thăm tới Pa-ki-xtan

Ngày 24-5-2013, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường kết thúc chuyến thăm 2 ngày tới Pa-ki-xtan. Nước chủ nhà đã dành cho khách các nghi thức lễ tân trang trọng nhất với 6 chiếc máy bay chiến đấu JF-17, biệt danh “Thần Sấm” bay lên hộ tống chuyên cơ của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường khi ông tới không phận Pa-ki-xtan. Tổng thống và Thủ tướng Pa-ki-xtan cũng ra tận sân bay và chủ trì lễ đón cùng đội danh dự, quân nhạc với 21 phát đại bác chào mừng. Tiếp sau đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã có cuộc hội đàm với Tổng thống A-xíp A-li Da-đa-ri (Asif Ali Zardari), Thủ tướng Chính phủ tạm quyền Ha-da Khan Khô-xô (Hazar Khan Khoso), gặp Chủ tịch Thượng viện và phát biểu tại Thượng viện Pa-ki-xtan; có cuộc gặp với thủ lĩnh các đảng chính trị và chứng kiến lễ ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, năng lượng, khoa học công nghệ, giáo dục.

Hai bên đã ra tuyên bố chung cam kết thắt chặt mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước và thúc đẩy hợp tác chiến lược toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Đồng thời, tái khẳng định cam kết của Trung Quốc trong việc phát triển dự án cảng chiến lược Gva-đa. Pa-ki-xtan sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ của Trung Quốc trong việc kết nối Gva-đa với mạng lưới đường sắt của nước này. Trước đó, Trung Quốc đã đề xuất xây dựng tuyến đường sắt và hệ thống ống dẫn kết nối miền Tân Cương với Gva-đa. Năm 2012, hai bên hoàn tất nghiên cứu tiền khả thi về tuyến đường sắt từ Cát-ga (Kashgar), Tân Cương, qua khu vực Ca-sơ-mia (Kashmir) do Pa-ki-xtan kiểm soát tới thị trấn Ha-ve-li-an (Havelian) của Pa-ki-xtan. Ngoài ra, hai nước còn ký một số thỏa thuận về năng lượng nhằm mở rộng hợp tác song phương trên lĩnh vực hạt nhân dân sự.

Trong chuyến thăm Pa-ki-xtan lần này, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã đề xuất kế hoạch 5 điểm để xúc tiến mối quan hệ hợp tác chiến lược với quốc gia Nam Á này. Điểm nổi bật là dự án hành lang kinh tế Pa-ki-xtan - Trung Quốc, kết nối hơn nữa miền Trung và miền Tây của Trung Quốc với Pa-ki-xtan. Theo Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, kế hoạch này mang ý nghĩa chiến lược trong việc duy trì hòa bình, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân Trung Quốc, Pa-ki-xtan nói riêng và khu vực Nam Á nói chung.

Đề xuất này của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường phù hợp với chương trình cải cách của tân Thủ tướng Pa-ki-xtan Na-oa Sa-ríp. Ông Na-oa Sa-ríp tuyên bố, chính phủ mới của Pa-ki-xtan sẽ làm một cuộc cách mạng hiện đại hóa kết cấu hạ tầng. Như vậy, dự án hành lang kinh tế sẽ hỗ trợ rất lớn cho Pa-ki-xtan vực dậy nền kinh tế, còn đối với Trung Quốc, dự án sẽ giúp duy trì ổn định tại khu tự trị Tân Cương và thực hiện chiến lược hướng Tây nhằm rút ngắn khoảng cách phát triển giữa khu vực miền Tây với các vùng miền khác của Trung Quốc.

 
 Gva-đa, cảng biển chiến lược của Trung Quốc ở Pa-ki-xtan.

Phát biểu với báo giới, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã gọi Pa-ki-xtan là “người anh em son sắc”, quan hệ giữa hai nước tốt đẹp trong mọi “điều kiện thời tiết chính trị”. Ông ghi nhận vai trò tích cực của Pa-ki-xtan trong cuộc chiến chống khủng bố và sự phát triển ở Nam Á, kêu gọi cộng đồng quốc tế thừa nhận những đóng góp này và giúp đỡ, ủng hộ Pa-ki-xtan. Còn Thủ tướng Pa-ki-xtan vừa đắc cử Na-oa Sa-ríp (Nawaz Sharif) đã gọi Trung Quốc là “một trong những người bạn thân thiết nhất của Pa-ki-xtan”./.

Bài cùng chủ đề

Hoạt động của tổ chức KOICA ở Việt Nam  (03/06/2013)

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm và làm việc tại Sóc Trăng  (02/06/2013)

Các tướng lĩnh Việt Nam tâm đắc với phát biểu của Thủ tướng tại Shangri-La  (02/06/2013)

Dư luận quốc tế đánh giá cao vấn đề “Xây dựng lòng tin chiến lược” của Việt Nam  (02/06/2013)

Ngày thi thứ nhất của Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2013, kết thúc trật tự, an toàn, nghiêm túc, đúng quy chế  (02/06/2013)

Cần quy định hệ số K phù hợp để người dân có khả năng nộp các khoản tiền khi lấy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất  (02/06/2013)

mới nhất