Già néo đứt dây

TCCSĐT - Làn sóng bãi công ở châu Âu phản đối chính sách “thắt lưng buộc bụng” ngày càng dữ dội, khiến "lục địa già", vốn đang chìm ngập trong nợ nần, càng trở nên khốn đốn. Nếu giới lãnh đạo và tổ chức công đoàn ở các nước này không nhanh chóng ngồi vào bàn đàm phán để giải quyết tình trạng căng thẳng đang leo thang hiện nay thì khả năng nền kinh tế châu Âu quay lại thời kỳ suy thoái là khó tránh khỏi.

Chính phủ mắc sai lầm?

Cuộc khủng hoảng nợ công ở Hy Lạp đã làm cả “lục địa già”, nơi đa số các nước đều có ngân sách thâm hụt nặng và nợ công tăng cao, choàng tỉnh. Để không đi theo “vết xe đổ Hy Lạp”, lãnh đạo các nước châu Âu buộc phải đứng trước sự lựa chọn: hoặc là tăng thuế, hoặc là áp dụng các biện pháp kinh tế khắc khổ để cân bằng ngân sách. Do sự lựa chọn thứ nhất có khả năng đẩy nhiều ngành công nghiệp châu Âu vào “chỗ chết” vì không thể cạnh tranh nổi với hàng hóa giá rẻ từ châu Á, đặc biệt là hàng hóa của Trung Quốc, nên lãnh đạo các nước đã quyết định áp dụng biện pháp “thắt lưng buộc bụng”.

Với quyết tâm trong vòng từ 2 đến 4 năm tới sẽ giảm thâm hụt ngân sách xuống mức khoảng 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) theo quy định trong Hiệp ước tăng trưởng và ổn định của Liên minh châu Âu (EU) nên các nước đã đua nhau mạnh tay cắt giảm chi tiêu. Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, ước tính trong giai đoạn 2010-2014 ngân sách nước này sẽ thâm hụt 218,5 tỉ ơ-rô nên Béc-lin tuyến bố sẽ kiên trì theo đuổi mục tiêu cắt giảm chi tiêu ngân sách 80 tỉ ơ-rô trong vòng 4 năm tới. Trong khi đó, Chính phủ Anh cũng đã lên kế hoạch cắt giảm chi tiêu ngân sách lên tới 40%, với hy vọng giảm mức thâm hụt ngân sách hiện đang ở mức 156 tỉ bảng Anh/năm. Đây được coi là đợt cắt giảm lớn nhất của Xứ sở sương mù kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

Việc áp dụng chính sách kinh tế khắc khổ cũng được nhiều nước châu Âu khác áp dụng như Pháp, I-ta-li-a, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha... và đặc biệt là Hy Lạp, nơi “tâm bão” khủng hoảng nợ công đang hoành hành. Chính phủ Hy Lạp đã buộc phải thông qua kế hoạch cắt giảm thâm hụt ngân sách lên tới 30 tỉ ơ-rô để đổi lấy khoản cứu trợ trị giá 110 tỉ ơ-rô từ Quỹ Tiền tế quốc tế (IMF) nhằm ngăn chặn nguy cơ phá sản. Các nước chủ yếu tập trung cắt giảm chi tiêu cho hệ thống an ninh sinh xã hội, giảm lương của những người làm việc trong khu vực công, cải cách hệ thống hưu trí để nâng độ tuổi lao động lên...

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, trong bối cảnh kinh tế châu Âu vừa mới bước ra khỏi khủng hoảng thì việc áp dụng chính sách mang tính rủi ro cao như vậy (vì nó đi ngược lại chính sách kích thích phát triển kinh tế) sẽ khiến tỷ lệ thất nghiệp và bất ổn xã hội tăng cao. Hơn nữa, cuộc đại suy thoái những năm 30 của thế kỷ trước cũng cho thấy, việc lấy lại cân bằng ngân sách, giảm bớt nợ công vào thời điểm mà tăng trưởng kinh tế đang yếu kém là một sai lầm. Tuy nhiên, giới lãnh đạo châu Âu tuyên bố, họ kiên quyết bảo vệ chính sách “thắt lưng buộc bụng”, “néo dây” đến cùng.

Người dân nổi giận

Bất bình trước chính sách của chính phủ đánh mạnh vào “miếng cơm manh áo” của mình, người dân châu Âu nhiều tháng nay đã nổi giận, bỏ việc, xuống đường tham gia các cuộc tuần hành, biểu tình phản đối. Quy mô và tuần suất các cuộc biểu tình trên khắp châu Âu diễn ngày càng gia tăng, khiến cho nền kinh tế ở lục địa này chịu thiệt hại nặng nề, đặc biệt là các ngành vận tải hàng không và du lịch. Tại thủ đô của nhiều nước như Đức, Pháp, Anh, I-ta-li-a, Bỉ, Tây Ban Nha…, liên tục diễn ra các cuộc tổng bãi công với sự tham gia của hàng trăm nghìn người.

Những người biểu tình cho rằng, chính sách “thắt lưng buộc bụng” là quá bất công đối với những người lao động, vốn đã bị mất dần các quyền lợi, các khoản hưu trí và thu nhập. Theo họ, chính phủ đã từng chi hàng tỉ ơ-rô cho hệ thống ngân hàng, cái được coi là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu vừa qua, nay lại bắt những người làm công ăn lương làm “vật tế thần”. Tuy nhiên, theo một số nhà phân tích, việc người dân châu Âu dễ dàng bị lôi kéo vào các cuộc biểu tình như hiện nay là do họ phải chịu một cú sốc quá lớn khi chính phủ mạnh tay cắt giảm chi tiêu. Bởi vì, từ trước tới nay, người dân châu Âu luôn tự hào về việc họ đã đạt được mức sống lý tưởng nhờ có hệ thống an sinh xã hội, vốn được coi là niềm mơ ước của phần còn lại của thế giới. Mỗi năm được hai tháng nghỉ phép, trợ cấp thất nghiệp cao ngất ngưởng, chế độ thai sản miễn chê, được nghỉ hưu ở độ tuổi 60, hay học đại học chỉ mất một khoản học phí tượng trưng... là những điều khiến đa số người dân châu Âu bình thường đều cảm thấy cuộc sống hết sức thoái mái và dễ chịu. Chính hệ thống an sinh quá hào phóng này không những khiến nền kinh tế châu Âu luôn trong tình trạng phát triển ì ạch suốt trong nhiều thập kỷ qua, mà còn được coi là nhân tố góp phần không nhỏ vào tình trạng thâm hụt ngân sách khổng lồ hiện nay. Tuy nhiên, các tổ chức công đoàn tuyên bố họ sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc biểu tình để đạt được mục đích đã đề ra là buộc chính phủ phải hủy bỏ chính sách “thắt lưng buộc bụng”.

Trong bối cảnh căng thẳng tiếp tục leo thang, giới phân tích cho rằng, các nhà lãnh đạo và tổ chức công đoàn ở các nước này cần nhanh chóng ngồi vào bàn đàm phán để tìm ra giải pháp mà cả hai bên có thể chấp nhận được; nếu không, cứ “già néo” thì cũng có ngày “đứt dây” và tương lai của “lục địa già” sẽ hết sức ảm đạm./.