Xri Lan-ca: Nội chiến leo thang

Hiệp định ngừng chiến giữa Chính phủ Xri Lan-ca và lực lượng Những con hổ giải phóng Tamin (LTTE) được ký kết vào năm 2002 dưới sự trung gian hòa giải của Na Uy, đã nhận được nhiều sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, làm tăng lên hy vọng về việc chấm dứt cuộc xung đột sắc tộc kéo dài mấy thập kỷ ở đất nước này. Tuy nhiên, những gì diễn ra ở Xri Lan-ca cho thấy khả năng cuộc nội chiến sẽ còn tiếp tục leo thang.

Không chấp nhận ly khai

Ngày 16-1-2008, 1 vụ tấn công nhằm vào xe buýt chở học sinh tại khu vực nông thôn do LTTE tiến hành đã làm ít nhất 23 người chết, trong đó có nhiều trẻ em, và gần 70 người khác bị thương. “Khi những tên khủng bố không thể đương đầu với lực lượng quân sự và đã thất bại nặng nề tại khu vực phía Bắc, chúng liền tìm cách gây mất ổn định ở khu vực phía Nam, kể cả thủ đô Cô-lôm-bô”, Tổng Giám đốc Trung tâm Báo chí về An ninh quốc gia của Chính phủ Xri Lan-ca, ông Lát-sơ-man Hu-lu-gan-lê nói.

Ngày 17-1-2008, các máy bay chiến đấu của quân đội chính phủ đã đánh bom và phá hủy 1 sào huyệt của lực lượng phiến quân ở miền Bắc. Cùng ngày, Tổng thống Ma-hin-đa Ra-gia-pắc-xê đã lên tiếng khẳng định mục tiêu đòi ly khai của LTTE là điều không thể chấp nhận.

Quân đội Xri Lan-ca còn cho hay các máy bay phản lực chiến đấu của họ đã thả bom và phá hủy một trung tâm liên lạc vệ tinh của phiến quân ở bên trong lãnh thổ do phiến quân chiếm đóng ở thị trấn Ki-li-nốt-chi thuộc miền Bắc Xri-lan-ca. Ngoài ra, không lực Xri Lan-ca cũng đã đánh bom và phá hủy đài phát thanh của lực lượng LTTE tại miền Bắc nước này.

Những thiệt hại lớn

Xri Lan-ca rơi vào xung đột từ năm 1983 khi LTTE tiến hành các chiến dịch tấn công ở khu vực phía Bắc và phía Đông nước này đòi thành lập một nhà nước riêng cho bộ tộc Ta-min. Cuộc nổi dậy đòi ly khai của LTTE đã dẫn đến cái chết của hơn 70.000 người và làm cho hàng triệu người khác phải sống trong cảnh tha hương.

Vài năm gần đây, hiệp định ngừng bắn bị vi phạm bởi LTTE đã tiến hành không ít cuộc tấn công và những âm mưu ám sát nhằm vào các quan chức trong Chính phủ. Năm 2005, Ngoại trưởng Xri-lan-ca, ông Ca-đi-ga-ma, đã bị bắn chết ngay trong ngôi nhà được canh phòng cẩn mật của mình. Năm 2006, Tư lệnh Quân đội Xri Lan-ca đã bị thương nặng còn người đứng ở vị trí thứ 3 trong quân đội thì bị thiệt mạng. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Đát-xa-nay-a-kê đã thiệt mạng khi xe của ông bị trúng mìn tại một địa điểm không xa thủ đô Cô-lôm-bô. Hoặc như trong các cuộc giao tranh khốc liệt vào tháng 8-2006, cùng với hàng trăm người khác, quan chức cao cấp phụ trách vấn đề hoà bình trong Chính phủ Xri-lan-ca, ông Kê-thết Lô-ga-na-than, đã bị bắn chết tại tư gia ở vùng ngoại vi Cô-lôm-bô...

Không chỉ Chính phủ Xri Lan-ca có những thiệt hại to lớn về người và của mà chính lực lượng LTTE cũng bị thiệt hại nặng nề. Vào đầu tháng 11-2007, Thiếu tướng S.P Tha-min-xen-van, nhà lãnh đạo chính trị cao cấp, người liên lạc của tổ chức này với thế giới bên ngoài đã bị thiệt mạng trong một cuộc không kích của quân đội Chính phủ nhắm vào một cuộc họp của các thủ lãnh phiến quân tại quận Ki-li-nốt-chi ở miền Bắc. Mới đây nhất, một đại biểu Quốc hội thuộc cộng đồng sắc tộc Ta-min, ông T. Ma-hết-oa-ran, đã bị một tay súng lạ mặt bắn chết trong khi đang tham dự lễ cầu nguyện nhân dịp năm mới tại một nhà thờ Ấn Độ giáo ở Cô-lôm-bô…

Chấm dứt hiệp định ngừng bắn

Ngày 3-1-2008, sau nhiều nỗ lực không thành, Chính phủ Xri Lan-ca thông báo sẽ rút khỏi thỏa thuận ngừng bắn với LTTE vì cho rằng hiệp định này chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Xri lan-ca, ông Pa-li-tha Cô-hô-na nói: “Chúng tôi buộc phải chấm dứt thỏa thuận hòa bình vì ngay từ đầu lực lượng những con hổ giải phóng Ta-min đã liên tiếp vi phạm. Trong vài năm đầu, phe này lợi dụng hiệp định ngừng bắn để tập kết, tái vũ trang. Sau đó, họ đã thực hiện hàng loạt vụ tấn công nhắm vào lực lượng của chính phủ”. Ông Pa-li-tha Cô-hô-na còn nhấn mạnh: “Trên thực tế, hiệp định này không đạt được mục đích”.

Thật ra, đây không phải là lần đầu tiên Chính phủ Xri Lan-ca có cái động thái “nói không” với hiệp đình ngừng chiến. Ngay từ năm 2003, Tổng thống Xri Lan-ca khi đó là bà Cu-ma-ra-tun-ga, khi nói đến lịch trình hòa bình với lực lượng LTTE đã khẳng định “không tin họ thực sự muốn chuyện đó”; “Hổ Tamil muốn hòa bình nhưng kèm theo là một quốc gia độc lập...”. Tháng 5-2007, Bộ Quốc phòng Xri Lan-ca đã đề cập tới việc đang xem xét lại hiệp định để xác định xem có nên bãi bỏ hay không. Trong một tuyên bố gần đây, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng nước này cho hay, hiệp định ngừng bắn đã bị vi phạm hơn 10.000 lần. Tiếp đó, đầu tháng 6-2007, Tổng thống Xri Lan-ca cũng nhấn mạnh thỏa thuận ngừng bắn với phe nổi dậy đã thất bại. Theo giới chức nước này, chính phủ cam kết thực hiện hiệp định ngừng bắn, tuy nhiên họ sẽ phá vỡ nó để bảo vệ nền an ninh quốc gia và cảnh báo LTTE có thể bị cấm hoạt động nếu tiếp tục thực hiện các cuộc tấn công trên quy mô lớn.

Xuất phát từ đánh giá quân đội Xri Lan-ca có thể giành thế áp đảo trên chiến trường, cho nên giới bình luận quốc tế cho rằng, đây chính là lý do mà Chính phủ nước này đã bác bỏ đề nghị mới đây của lực lượng nổi dậy về tiếp tục thi hành hiệp định ngừng bắn năm 2002. Đồng thời với sự bác bỏ, Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Xri Lan-ca còn nhấn mạnh, các cuộc hành quân nhằm vào lực lượng LTTE sẽ vẫn được tiến hành.

Bóng dáng của những thảm họa mới

Các nhà chính trị nhận định việc Chính phủ Xri Lan-ca chấm dứt hiệp định này sẽ làm gia tăng tình trạng phân cực giữa 2 bên. Dưới góc nhìn khác, một tổ chức nhân quyền quốc tế nói rằng, Liên hợp quốc cần cử ngay một đoàn công tác tới giúp Xri Lan-ca sau khi hiệp định ngừng bắn bị đổ vỡ. Bởi vì, các thường dân Xri Lan-ca bị kẹt trong các cuộc giao tranh sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tìm nơi lánh nạn một khi các nhân viên theo dõi đình chiến của Na Uy rút đi. Đặc phái viên về vấn đề hòa bình của Nhật Bản, ông Y-a-xu-xi A-ca-xi cũng đã cảnh báo về những hậu quả nhân đạo có thể xảy ra sau khi các bên tuyên bố chấm dứt lệnh ngừng bắn và khẳng định rằng, Nhật Bản sẽ xem xét việc ngừng viện trợ cho Xri Lan-ca nếu Chính phủ nước này không làm gì để giảm thiểu các cuộc giao tranh.

Diễn biến mới nhất, một thủ lĩnh của lực lượng LTTE vừa lên tiếng đáp trả rằng, nếu tiếp tục bị quân đội chính phủ tấn công, họ sẽ sẵn sàng chiến đấu trong một cuộc chiến tranh toàn diện.

Việc chính quyền của Tổng thống Ma-hin-đa Ra-gia-pắc-xê tuyên bố chấm dứt thực hiện và sự thách thức của lực lượng Ta-min đồng nghĩa với việc cuộc nội chiến này có khả năng còn tiếp tục leo thang. Và, như thế, công cuộc xây dựng nền hoà bình tại Xri Lan-ca xem ra vẫn là một việc khó đạt được.