Thành phố Hồ Chí Minh: Huy động mọi nguồn lực đầu tư phát triển đột phá hạ tầng theo hướng đồng bộ, văn minh, hiện đại

Những dấu ấn đáng ghi nhận

Với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo “rõ người, rõ việc, rõ thời gian”, những nút thắt, điểm nghẽn về hạ tầng kỹ thuật của ba địa phương (Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM), tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu) trước khi hợp nhất từng bước được tháo gỡ. Trong đó, các địa phương đã giải quyết những điểm nghẽn về cơ chế, thủ tục, đất đai; ưu tiên thu hút nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng hoàn thiện và đưa vào sử dụng nhiều dự án giao thông trọng điểm nhằm kết nối vùng, liên kết các trục động lực. Hạ tầng đô thị tiếp tục được quy hoạch, đầu tư phát triển theo hướng đa trung tâm, thích ứng biến đổi khí hậu; các dự án cải tạo kênh, rạch, triển khai đồng bộ chương trình hành động bảo vệ môi trường, giảm ngập nước và ô nhiễm đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận.

Chính vì vậy, trong vài năm trở lại đây từ những công trình nhỏ đến trọng điểm đã lần lượt về đích, từng bước đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là, tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương được tập trung khai thác, phát huy hiệu quả, tạo được những dấu ấn nổi bật của nhiệm kỳ. Trước khi hợp nhất, tỉnh Bình Dương là một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp lớn và có sự chuyển đổi mạnh mẽ trong thu hút đầu tư các dự án công nghiệp công nghệ cao, xanh, thông minh gắn với phát triển đô thị; Bà Rịa - Vũng Tàu thể hiện sự phát triển nhanh, ổn định, trở thành địa phương có thu nhập cao trong cả nước dựa trên nền tảng bốn trụ cột chính là công nghiệp, cảng biển, du lịch và nông nghiệp công nghệ cao và TPHCM liên tục giữ vững vai trò đầu tàu, động lực của một đô thị đặc biệt, trình độ đô thị hóa phát triển cao, là trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, dịch vụ, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực hàng đầu cả nước.

Vẫn còn những điểm nghẽn

Nhìn tổng thể tính vượt trội, sự năng động, sáng tạo, vai trò đầu tàu, động lực, dẫn dắt của ba địa phương đối với toàn vùng Đông Nam Bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói riêng, cả nước nói chung chưa thực sự nổi bật, thậm chí có mặt suy giảm. Những tồn tại, vướng mắc cũ giải quyết chưa dứt điểm, khó khăn, thách thức mới luôn trở thành điểm nghẽn cản trở phát triển, nhất là chính sách, thể chế, pháp luật chậm tháo gỡ; liên kết vùng thiếu chặt chẽ, cơ chế phân cấp, điều phối chưa đủ mạnh, xây dựng không gian kinh tế thống nhất chưa hiệu quả; lợi ích kinh tế của từng địa phương đôi khi vẫn còn bó buộc theo địa giới hành chính đã làm phân tán nguồn lực, thậm chí kìm hãm sự phát triển trong tổng thể thế mạnh vùng.

Những tồn tại, hạn chế, vướng mắc đó đã phần nào ảnh hưởng đến việc đầu tư, xây dựng hệ thống hạ tầng chưa theo kịp tốc độ phát triển đô thị, mạng lưới giao thông chưa đáp ứng khả năng phục vụ nhu cầu đi lại và vận chuyển, tắc nghẽn giao thông xảy ra thường xuyên, tỷ lệ vận tải hành khách công cộng còn thấp; tình trạng ngập nước, ô nhiễm môi trường vẫn chưa khắc phụ triệt để; môi trường đô thị chưa được kiểm soát chặt chẽ, các công trình xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất chưa được đầu tư xây dựng kịp thời và đồng bộ theo quy hoạch.

Phát triển hạ tầng theo hướng đa cực - tích hợp - siêu kết nối

Trong bối cảnh phát triển mới, sau hợp nhất, TPHCM xây dựng chiến lược phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - siêu kết nối, theo đó, đẩy mạnh huy động mọi nguồn lực đầu tư nhằm phát triển đột phá hạ tầng theo hướng đồng bộ, văn minh, hiện đại.

Một là, để thực hiện tốt chủ trương đó, TPHCM tập trung ưu tiên phát triển mạng lưới giao thông tích hợp, thông minh đối với các dự án, công trình trọng điểm, góp phần kết nối vùng, liên vùng thông qua việc tập trung triển khai hiệu quả đề án xây dựng hệ thống đường sắt đô thị; đẩy mạnh phát triển hệ thống đường sắt của vùng, liên vùng, chú trọng phát triển không gian ngầm, hệ thống giao thông công cộng đô thị. Trong đó, gồm 10 tuyến đường sắt đô thị theo Nghị quyết số 188/2025/QH15, ngày 12-9-2025, của Quốc hội, về “Thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh”; đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt chở hàng kết hợp hành khách như tuyến Bàu Bàng - Dĩ An - Cái Mép - Thị Vải, Bàu Bàng - Mộc Bài, TPHCM - Cần Thơ, nâng cấp tuyến đường sắt Bình Triệu - Hòa Hưng.

Hai là, cùng với việc chú trọng phát triển hệ thống giao thông thông minh, hệ thống giao thông xanh; ứng dụng AI, IoT, dữ liệu lớn trong quản lý, điều hành, TPHCM sẽ tập trung phát triển hệ thống các tuyến đường ven biển, đường ven sông Sài Gòn, các tuyến đường kết nối cao tốc, kết nối cảng biển, sân bay Tân Sơn Nhất, các đường trục chính đô thị Bắc - Nam, xây dựng đường trục Đông Tây (đường Võ Văn Kiệt) nối dài từ Quốc lộ 1 đến ranh giới tỉnh Tây Ninh, đường mở mới phía Tây Bắc (từ đường Vành đai 2 đến giáp ranh tỉnh Tây Ninh), trục động lực Bình Dương - Tây Ninh, đường và cầu kết nối số 1 (quốc lộ 56B). Nâng cấp, mở rộng sân bay Côn Đảo, đáp ứng nhu cầu vận tải và phát triển du lịch.

Ba là, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng, nâng cấp mở rộng, đưa vào khai thác các tuyến cao tốc, vành đai kết nối các trung tâm đô thị - công nghiệp - cảng biển - cảng hàng không - trung tâm tài chính; đầu tư xây dựng hạ tầng ven biển, phát triển hệ thống giao thông đường thủy đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách và du lịch. Phát triển đồng bộ hệ thống cảng biển Cái Mép Hạ, Cái Mép Hạ hạ lưu; cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ gắn với hệ thống logistics; cảng biển hành khách quốc tế Vũng Tàu, cảng biển hành khách quốc tế trên sông Sài Gòn; cải tạo nâng cấp kết cấu hạ tầng đường thủy theo quy hoạch.

Bốn là, hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật theo hướng đồng bộ, hiện đại và thích ứng với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển hệ thống thoát nước mưa, xử lý nước thải sinh hoạt, thu gom và xử lý chất thải rắn; ứng dụng công nghệ thông minh trong xây dựng quản lý và phát triển đô thị.

Năm là, kết hợp đồng bộ giữa cải tạo, chỉnh trang đô thị, nâng cấp, chỉnh trang các khu dân cư hiện hữu kết hợp với phát triển đô thị mới. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cộng đồng doanh nghiệp và người dân sử dụng vật liệu mới, năng lượng xanh, tái tạo, thân thiện môi trường./.