Chiến thắng của tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968 - sau 40 năm nhìn lại

Trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc và chiến tranh cách mạng Việt Nam, có những sự kiện quan trọng không phải một lúc có thể được nhìn nhận, đánh giá hết giá trị, ý nghĩa lớn lao của nó trên các mặt, mà cần có thời gian để suy ngẫm, kiểm định một cách khách quan, khoa học. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân miền Nam trong Xuân Mậu Thân năm 1968 là một trong những sự kiện như thế.

Bốn mươi năm đã trôi qua kể từ khi cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu thân 1968 kết thúc, nhưng dư âm của nó vẫn còn vang mãi trong mỗi chúng ta về những chiến công vang dội trên khắp 44 tỉnh, 64 thành phố, thị xã của miền Nam Việt Nam. Với một tinh thần tôn trọng lịch sử, chúng ta cần nhìn nhận và đánh giá cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 một cách toàn diện, trên nhiều góc độ. Bốn mươi năm là một khoảng thời gian dài, đủ để cho chúng ta đánh giá đúng sự kiện lịch sử đó.

1. Thắng lợi to lớn về mặt chiến lược cách mạng, chiến lược quân sự của Đảng

Trong nhiều bài phân tích về chiến thắng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, nhiều nhà sử học, nhiều tướng lĩnh (cả trong nước và ở nước ngoài) đều khẳng định và thừa nhận, chiến thắng của Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu thân 1968 là thắng lợi của chiến lược chiến tranh cách mạng và chiến lược quân sự của Đảng ta; đồng thời cũng là một thất bại lớn về chiến lược chiến tranh xâm lược của Mỹ ở miền Nam Việt Nam. Điều đó hoàn toàn đúng.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là một thắng lợi to lớn về chiến lược cách mạng, chiến lược quân sự của Đảng ta. Thắng lợi này đã mở ra những khả năng chiến lược mới, cao hơn trong những giai đoạn tiếp sau. Chúng ta cũng biết rằng, việc quân và dân miền Nam đánh bại các cuộc hành quân “Tìm - diệt” của Mỹ - ngụy trong các năm 1965- 1967, đặc biệt là đánh bại cuộc hành quân Gian-xơn-xi-ti năm1967; đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của Mỹ ở miền Bắc, buộc Mỹ phải lùi về thế phòng ngự…, chưa đủ để làm phá sản hoàn toàn chiến lược “chiến tranh cục bộ”của Mỹ, chưa thể buộc Mỹ phải “xuống thang chiến tranh”. Để tạo ra bước ngoặt về mặt chiến lược cách mạng và chiến lược quân sự, Đảng ta đã quyết tâm mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam nhằm chuyển cuộc chiến tranh cách mạng của nhân dân ta ở miền Nam sang một thời mới, thời kỳ giành thắng lợi quyết định. Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1968 đã chứng minh sự lựa chọn chiến lược của Đảng ta là nhạy bén, đúng đắn. Thắng lợi đó đã tạo lợi thế về mặt chiến lược để quân và dân miền Nam giành thắng lợi trong chiến cuộc năm 1972, buộc Mỹ phải rút quân về nước vào 1-1973 và cuối cùng là chiến thắng hoàn toàn trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là một đòn giáng mạnh vào chiến lược chiến tranh cục bộ (1965 - 1968) của Mỹ và làm phá sản hoàn toàn chiến lược chiến tranh đó, buộc Mỹ phải thay đổi chiến lược “chiến tranh cục bộ” bằng chiến lược “Phi Mỹ hoá chiến tranh” rồi chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh”. Mỹ những tưởng rằng, với chiến lược “chiến tranh cục bộ”, ồ ạt đưa hơn 50 vạn quân viễn chinh Mỹ vào trực tiếp chiến đấu với Quân giải phóng miền Nam, Mỹ có thể cứu vãn chế độ ngụy quyền đang trên đà sụp đổ, làm thay đổi cục diện chiến trường sau thất bại của chiến lược “chiến tranh đặc biệt”. Thế nhưng, toàn bộ những cố gắng của Mỹ trong chiến lược “chiến tranh cục bộ” đã bị phá sản do quân và dân miền Nam anh dũng chiến đấu, mà đỉnh cao là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu thân 1968; Mỹ phải “xuống thang” chiến tranh ngay ở nấc thang cao nhất; phải chuyển từ chiến lược quân sự tiến công “Tìm - diệt” sang chiến lược phòng ngự, hạn chế ném bom, rồi ngừng hẳn việc ném bom ở miền Bắc, chấp thuận bước vào hội đàm với Việt Nam ở Hội nghị Pari (1968 - 1973). Nhà sử học Davít W.P.Ellioott (Mỹ) cũng nhất trí với nhận định đó. Ông viết: “Trong năm 1968 cuộc tiến công Tết Mậu Thân đã đánh dấu sự thất bại của chiến tranh cục bộ, một sự lựa chọn nhằm chiến thắng bằng thắng lợi quân sự trực tiếp của Mỹ ở Việt Nam, và buộc phải chọn lựa giữa rút quân leo thang chiến tranh xa hơn ra khỏi biên giới của Việt Nam với những nguy cơ và chi phí kèm theo mà Tổng thống Giôn-xơn trước đó đó tìm cách lẩn tránh”^[1].

2. Thắng lợi rất to lớn về quân sự

So với những thắng lợi về mặt quân sự trong những năm 1965 - 1967 thì thắng lợi của quân và dân miền Nam trong Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là rất to lớn, có ý nghĩa chiến lược, làm thay đổi cục diện quân sự trên chiến trường miền Nam. Với thế đồng loạt tiến công kết hợp với nổi dậy ở nhiều thành phố (trọng tâm là Sài Gòn - Gia định và Huế), ở 37 thị xã và hàng trăm quận lỵ, thị trấn; tiến công vào tận nơi hậu phương, sào huyệt của chúng; qua 2 đợt tiến công, quân và dân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu trên 150.000 quân địch (có trên 40.000 quân Mỹ); bắn rơi và phá hủy hàng trăm máy bay, phá hỏng và thu được hàng trăm triệu tấn vật tư chiến tranh, trên 1000 xe quân sự, trên 300 khẩu pháo, 230 tàu xuồng các loại, bức hàng, bức rút 700 đồn bốt; giải phóng 1.000 thôn ấp và 1,2 triệu dân. Hầu hết các mục tiêu quan trọng của địch đều bị quân và dân ta tiến công như: Tòa Đại sứ Mỹ, Dinh Độc lập, Đài phát thanh, Bộ Tổng tham mưu, sân bay Tân Sơn Nhất, các căn cứ hậu cần (sân bay, bến cảng lớn, nhiều sở chỉ huy cấp quân khu, quân đoàn, sư đoàn của địch) khiến cho địch choáng váng, hết bị bất ngờ này đến bất ngờ khác, bị động đối phó. Ở mặt trận Trị Thiên - Huế, quân ta làm chủ thành phố trong 25 ngày. Trong một thời gian dài, hệ thống ngụy quân, ngụy quyền và quân Mỹ trong các đô thị bị tê liệt. Ở nhiều vùng nông thôn, được sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang, nhân dân đã nổi dậy giành quyền làm chủ, đập tan bộ máy ngụy quyền.

Nét độc đáo trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là tập trung trong nó nhiều yếu tố nghệ thuật quân sự. Đó là yếu tố táo bạo, bất ngờ về mục tiêu và thời điểm tiến công; về nghi binh, đánh lừa địch, đánh vào lúc quân địch bị hút lực lượng ra hướng Khe Sanh, Quảng Trị; đánh trong lúc chúng chủ quan, mất cảnh giác nhất. Quy mô tiến công rất lớn, trên một diện rộng, cả miền Nam, không chỗ nào mà địch không bị tiến công, cả thành phố lẫn nông thôn, cả vùng nội đô lẫn ven đô. Quy mô to lớn của cuộc tiến công và nổi dậy là một bất ngờ lớn đối với quân địch, làm cho địch không kịp đối phó, ứng cứu lẫn nhau.

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 cũng là đòn quân sự đánh thẳng vào “tim” và “óc” của địch, vào tận hậu phương, sào huyệt của chúng, nơi chúng cho là an toàn nhất. Lần đầu tiên, Quân giải phóng miền Nam thực hiện việc “đưa chiến tranh vào tận trung tâm các thành phố lớn”, nơi tập trung các cơ quan đầu não trung ương và địa phương của chính quyền nguỵ Sài Gòn; thực hiện đòn đánh hiểm, đánh đau, đánh vào yết hầu của địch. Với nghệ thuật chiến tranh thông minh, tài tình, táo bạo như thế, chiến thắng là điều rõ ràng và có thể dự đoán trước.

3. Thắng lợi rất to lớn về chính trị - tinh thần và ngoại giao

Mỗi chiến thắng của quân và dân hai miền Nam, Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đều có những tác động tích cực đến chính trị và tinh thần của toàn Đảng, toàn dân toàn quân, của bạn bè, của nhân dân tiến bộ yêu chuộng hòa bình, chống chiến tranh xâm lược trên thế giới (trong đó có nhân dân Mỹ), nhưng chiến thắng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 có tác động to lớn và đặc biệt quan trọng.

Chiến thắng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 trước hết là chiến thắng về mặt chính trị: chiến thắng của chiến tranh chính nghĩa, tự vệ, cách mạng, giải phóng dân tộc, chống xâm lược vì mục tiêu độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 thể hiện sự thống nhất cao về chính trị - tinh thần của cả nước, sự thống nhất cao giữa ý Đảng và lòng dân, giữa quyết tâm chiến lược cách mạng của Đảng với khát vọng giải phóng dân tộc, giải phóng miền Nam của các tầng lớp nhân dân Việt Nam. Một cuộc Tổng tiến công và nổi dậy được lòng dân như vậy chính là một thắng lợi to lớn về chính trị - tinh thần. Cho dù một số mục tiêu chính trị - quân sự cụ thể của cuộc Tổng tiến công chưa thực hiện được do những điều kiện khách quan và chủ quan, nhưng xét về tổng thể của mục đích chính trị trong chiến tranh thì ta giành được thắng lợi rất to lớn, không thể phủ nhận.

Trong khi chính trị của chúng ta được củng cố và phát triển thì chính trị của địch bị suy giảm nghiêm trọng. Tình hình chính trị nước Mỹ lúc bấy giờ có chiều hướng diễn biến phức tạp; nhân dân Mỹ đòi chính quyền Mỹ chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược ở Việt Nam; Tổng thống Mỹ Giôn-xơn buộc phải từ bỏ ý định ra ứng cử tổng thống nhiệm kỳ tới; chấp nhận việc chấm dứt ném bom miền Bắc Việt Nam từ vĩ tuyến 20 trở ra; buộc phải ngồi vào bàn thương lượng với chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa từ ngày 3-5-1968 tại Hội nghị Pa-ri về Việt Nam.

Chiến thắng của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 cũng là chiến thắng của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam, của tinh thần dũng cảm hy sinh của quân và dân hai miền Nam Bắc, trực tiếp là quân và dân miền Nam - nơi tuyến đầu đánh Mỹ. Không có tinh thần yêu nước, ý chí quật cường dũng cảm hy sinh, chịu đựng gian khổ vượt mọi khó khăn, sẵn sàng xả thân vì nước của hàng vạn cán bộ, chiến sĩ và nhân dân thì không thể có chiến thắng to lớn như chiến thắng Mậu Thân năm 1968.

Chiến tranh nói chung, chiến tranh cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam nói riêng không thể không có mất mát, tổn thất. Trong chiến thắng toàn cục, vẫn có thể có những thất bại cục bộ, tạm thời. Đó là điều bình thường trong chiến tranh. Vấn đề là ở chỗ, từ những thất bại cục bộ, tạm thời đó, chúng ta rút ra được kinh nghiệm quý báu để chỉ đạo tiến hành chiến tranh cho những giai đoạn sau giành thắng lợi mới, to lớn hơn. Việc một số người, do tuyệt đối hóa một mặt hạn chế nào đó trong chiến tranh, đã đánh giá không đúng về tính toàn diện của thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu thân 1968 cũng là điều dể hiểu. Tuy nhiên lịch sử vốn là khách quan. Những gì hôm nay có ai đó chưa nhận thức hết, “hoặc cố tình không nhận thức đúng” giá trị và ý nghĩa to lớn của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, thì thời gian sẽ có câu trả lời chính xác. Không thể vì những rào cản về quan điểm chính trị, tâm lý, hoặc tình cảm cá nhân mà cố tình xuyên tạc lịch sử, xuyên tạc tính khách quan của những sự kiện chiến tranh cách mạng, cho dù là người trong cuộc hay người ngoài cuộc, người của phía bên này hay của phía bên kia.

[1] Xem:Võ Văn Sen, Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu thân 1968, một cái nhìn về phía Mỹ; Nguồn: Internet 4.8.2007