Tỉnh Đồng Nai với chiến lược phát triển nhà ở xã hội, bảo đảm an cư cho người lao động, thúc đẩy đô thị bền vững đến năm 2030

Thực trạng phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn

Thời gian qua, nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nhà ở xã hội, tỉnh Đồng Nai đã ban hành nhiều nghị quyết, quyết định và văn bản chỉ đạo làm cơ sở để các ngành, địa phương và nhà đầu tư huy động nguồn lực triển khai các dự án. Hiện nay, toàn tỉnh có 57 khu công nghiệp, 1 khu kinh tế và 1 khu công nghệ cao với tổng diện tích hơn 21.000ha, trong đó 43 khu công nghiệp đang hoạt động, thu hút trên 700.000 lao động. Nhu cầu về nhà ở xã hội vì thế rất lớn, ước tính khoảng 150.000 - 160.000 căn, tương ứng với 600.000 - 650.000 người có nhu cầu chỗ ở ổn định.

Tính đến năm 2020, tỉnh đã hoàn thành khoảng 6.000 căn; giai đoạn 2021 - 2024 xây dựng thêm 2.010 căn và trong 8 tháng đầu năm 2025, đang triển khai 11 dự án với 4.126 căn. Dự kiến đến quý I-2026, Đồng Nai sẽ khởi công thêm 18 dự án, nâng tổng số lên khoảng 12.000 căn, đáp ứng được gần 9% nhu cầu.

Tuy nhiên, việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều hạn chế: tiến độ chậm, nguồn cung chưa đáp ứng nhu cầu, giá bán cao so với thu nhập của người lao động, và công tác quản lý, quy hoạch quỹ đất còn bất cập. Nguyên nhân chủ yếu do một số cấp ủy, chính quyền chưa thật sự quyết liệt; quy trình lựa chọn chủ đầu tư phức tạp, thay đổi pháp lý liên tục khiến tiến độ dự án kéo dài. Chỉ từ khi Nghị quyết số 201/2025/QH15 và Nghị định số 192/2025/NĐ-CP được ban hành, các vướng mắc mới dần được tháo gỡ. Nhờ đó, trong tháng 9-2025, tỉnh đã phê duyệt và giao 9 dự án mới với tổng quy mô gần 11.000 căn, trong đó 7 dự án đã động thổ ngày 27-9-2025, dự kiến hoàn thành từ năm 2026 đến năm 2029, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chính sách phát triển nhà ở xã hội của Đồng Nai.

Xác định phát triển nhà ở xã hội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm an sinh xã hội, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh. Tỉnh Đồng Nai đã tập trung mọi nguồn lực để phát triển nhà ở xã hội nhằm đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là các đối tượng thu nhập thấp, công nhân, người lao động trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng gặp một số khó khăn vướng mắc: (i) Việc huy động nguồn lực đầu tư vào nhà ở xã hội trong thời gian qua đã có những chuyển biến tích cực, nhất là khi Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị định số 192/2025/NĐ-CP của Chính phủ được ban hành và có hiệu lực đã tháo gỡ được nhiều khó khăn, vướng mắc cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, so với các dự án nhà ở thương mại thì các dự án nhà ở xã hội vẫn còn ít nhà đầu tư quan tâm do lợi nhuận không có sức hấp dẫn bằng các dự án nhà ở thương mại, trong khi chi phí nguyên vật liệu, đền bù giải phóng mặt bằng... ngày càng tăng, làm giảm hấp dẫn đầu tư; (ii) Luật Nhà ở năm 2023 quy định nhà ở xã hội là nhà chung cư, trừ trường hợp dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được đầu tư xây dựng tại xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mới được xây dựng nhà ở riêng lẻ. Đồng Nai sau sáp nhập là một tỉnh đất đai rộng, ngoại trừ các khu vực có đô thị hoá cao như: Biên Hoà, Long Thành, Nhơn Trạch (cũ)… thì các khu vực còn lại người dân vẫn còn thói quen, văn hoá ở nhà ở riêng lẻ, chưa có nhu cầu ở nhà chung cư nên việc đầu tư xây dựng, cũng như thu hút doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở chung cư ở các khu vực này là tương đối khó khăn.

Kinh nghiệm quý cần nhân rộng

Thứ nhất, việc phát triển nhà ở xã hội cần sự vào cuộc và quyết tâm của toàn bộ hệ thống chính trị. Thực tế cho thấy ở đâu có sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy đảng, sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính quyền thì ở nơi đó chương trình phát triển nhà ở xã hội cho công nhân và người thu nhập thấp đạt được kết quả như mong muốn.

Thứ hai, phải xác định việc phát triển nhà ở xã hội cho công nhân và người thu nhập thấp là trách nhiệm, nghĩa vụ của người làm quản lý nhà nước, của xã hội, của các doanh nghiệp và của người dân. Doanh nghiệp phải xem người lao động là tài sản của mình.

Thứ ba, Tỉnh ủy có Nghị quyết chuyên đề để chỉ đạo và định hướng thực hiện; các cơ quan chuyên môn và chính quyền địa phương trong tỉnh phải nghiêm túc thực hiện theo Nghị quyết của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân tỉnh và chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh. Trong đó vai trò nhà nước trong việc quy hoạch, bố trí quỹ đất nhà ở xã hội là yếu tố quyết định đến sự thành công của Chương trình nhà ở xã hội của địa phương.

Định hướng phát triển nhà ở xã hội tỉnh giai đoạn 2025 - 2030

Phát triển nhà ở công nhân, nhà ở xã hội là nhiệm vụ cấp bách để giải quyết các vấn đề thực tiễn đang đặt ra; là trách nhiệm, nghĩa vụ, đạo đức của người làm quản lý nhà nước, của xã hội, của các doanh nghiệp và của người dân. Khuyến khích xã hội hóa đầu tư xây dựng nhà ở công nhân, nhà ở xã hội; ưu tiên, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp và các doanh nghiệp sản xuất trong khu công nghiệp có nhiều lao động được đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân; “không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội, môi trường để chạy theo tăng tường kinh tế đơn thuần”. Phát triển đa dạng các loại hình nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp; phương thức phù hợp với yêu cầu của hoạt động sản xuất, quy định nhà ở công nhân là một hạ tầng thiết yếu của khu công nghiệp.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh xác định mục tiêu tổng quát là “Phát triển nhà ở công nhân, nhà ở xã hội theo hướng hiện đại, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; có chất lượng môi trường sống tốt, bảo đảm an ninh, trật tự và bảo vệ môi trường; đảm bảo hài hòa lợi ích của nhà nước - doanh nghiệp, người lao động. Từng bước cải thiện, nâng cao đời sống của người lao động, đảm bảo nhu cầu an sinh xã hội, thiết chế văn hóa tại các khu nhà ở công nhân, nhà ở xã hội” và  mục tiêu cụ thể là đầu tư xây dựng hoàn thành 65.000 căn nhà ở xã hội.

Theo Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 338/QĐ-TTg, ngày 3-4-2023 và Quyết định số  444/QĐ-TTg ngày 28-2-2025 giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030, giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh Đồng Nai được giao hoàn thành tổng cộng 64.690 căn. Tỉnh Đồng Nai phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu 65.000 căn.

Hiện nay, tỉnh đã chấp thuận chủ trương đầu tư 37 dự án, quy mô 38.000 căn. Như vậy, để thực hiện mục tiêu hoàn thành 65.000 căn thì tỉnh cần phê duyệt chủ trương và giao chủ đầu tư thêm 27.000 căn; đồng thời, chỉ đạo thực hiện các thủ tục để năm 2027 hoặc chậm nhất năm 2028 khởi công, để đến năm 2030 phải hoàn thành số căn nhà ở xã hội theo chỉ tiêu đã đề ra.

Về quỹ đất, tỉnh đã quy hoạch và bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội khoảng 1.195ha, trong đó các dự án nhà ở xã hội độc lập khoảng 765ha và khoảng 430ha quỹ đất 20% của các dự án nhà ở thương mại. Như vậy về cơ bản tỉnh đã có đủ quỹ đất để thực hiện hoàn thành chỉ tiêu nhà ở xã hội đến năm 2030.

Để hoàn thành chỉ tiêu đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trong giai đoạn 2025 - 2030 cũng như bảo đảm đạt chỉ tiêu cho toàn giai đoạn 2021 - 2030 của Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội, cần phải có sự vào cuộc, quyết tâm, cố gắng của cả hệ thống chính trị cũng như sự đồng hành của các doanh nghiệp, nhà đầu tư. Theo đó, tỉnh nên tập trung vào một số giải pháp sau:

Một là, tăng cường công tác tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội về tính chất, ý nghĩa của công tác phát triển nhà ở xã hội. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò và gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phát triển nhà ở xã hội. Tập trung chỉ đạo xây dựng và triển khai chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Hai là, quy hoạch và bố trí quỹ đất phát triển nhà ở xã hội tại các vị trí phù hợp, thuận tiện về giao thông, gắn với các trung tâm công nghiệp, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu. Yêu cầu các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mới phải bố trí đủ 20% diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội đảm bảo theo đúng quy định.

Ba là, phải có cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi thực chất, đủ hấp dẫn để thu hút, khuyến khích các thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia đầu tư, phát triển nhà ở xã hội và thực hiện các chính sách hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng.

Bốn là, hỗ trợ người dân tiếp cận nhà ở xã hội; tăng cường công khai, minh bạch về tiêu chí, quy trình xét duyệt, bố trí mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội để hỗ trợ người dân vay vốn ưu đãi mua nhà ở xã hội.

Năm là, tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát bảo đảm việc triển khai các dự án nhà ở xã hội. Quản lý, giám sát chặt chẽ việc đầu tư, xây dựng, bán, cho thuê, sử dụng căn hộ các dự án nhà ở xã hội. Có chế tài đủ mạnh, ngăn ngừa, kịp thời xử lý nghiêm những sai phạm, trục lợi chính sách./.