Giữ gìn và phát huy giá trị thương hiệu đặc sản nước mắm Phan Thiết

Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng) là một trong những địa phương có ngư trường lớn của cả nước với vùng biển rộng 52.000km², bờ biển dài 192km. Nơi đây được thiên nhiên ưu đãi cho điều kiện tự nhiên thuận lợi, lượng cá biển dồi dào đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các nghề đánh bắt thủy hải sản. Hằng năm, sản lượng khai thác hải sản đạt trên 200.000 tấn. Với nguồn lợi hải sản dồi dào, đây chính là nguồn nguyên liệu phong phú, chất lượng tạo nên thương hiệu nước mắm Phan Thiết nổi tiếng từ xưa đến nay.

Nghề làm nước mắm Phan Thiết đã có bề dày truyền thống hơn 200 năm. Theo Địa chí Bình Thuận, từ năm 1809 đến năm 1930, nghề sản xuất nước mắm Phan Thiết đã trở thành một ngành công nghiệp độc đáo, là ngành công nghiệp duy nhất trong nền kinh tế địa phương. Năm 1930, tỉnh Bình Thuận đã sản xuất đến 40 triệu lít nước mắm. Muối Phan Thiết với nồng độ mặn cao, tinh khiết và bí quyết ủ chượp truyền thống đã cho ra những sản phẩm nước mắm sánh vàng, thơm ngon. Với truyền thống cha truyền con nối, nghề làm nước mắm Phan Thiết được giữ gìn và phát triển cho đến tận ngày nay. Nguyên liệu chính để sản xuất nước mắm Phan Thiết chính là cá cơm. Có nhiều loại cá cơm, nhưng ngon nhất vẫn là cá cơm than và sọc tiêu. Mùa đánh bắt cá cơm thường diễn ra từ tháng 4 đến tháng 8 âm lịch. Nước mắm được làm vào thời điểm này thường có hương vị rất ngon và đậm đà vì đó là lúc cá ngon và tươi nhất. 

Có 2 cách để chế biến tạo nên những giọt nước mắm truyền thống tại Phan Thiết ngon, đậm vị. Đó là chế biến trong thùng lều và chế biến trong lu.

Chế biến trong thùng lều: Thùng lều là loại thùng gỗ hình trụ được làm từ gỗ bằng lăng, mít, bờ lời để khi “siết” thùng lại bằng dây song, chạy quanh mặt ngoài thân thùng, các mảnh gỗ được siết chặt vào nhau, không còn khe hở. Những con cá cơm to vừa và tươi sẽ được đem đi muối theo tỷ lệ 10 cá 4 muối hay 3 cá 1 muối. Sau khi trộn cá và muối vào đầy thùng lều thì phủ lên một lớp muối rồi cài vỉ tre trên mặt và xếp đá đè xuống. Từ 2 đến 4 ngày, người ta sẽ rút nước bổi, sau nó tiếp tục ủ cá từ 8 đến 18 tháng. Lúc này nước mắm hình thành trong suốt với màu từ vàng rơm tới nâu đỏ cánh gián.

Chế biến trong lu: Với cách chế biến trong lu thì cá sẽ mau chín hơn. Vì khi chế biến trong lu thì công thức và tỷ lệ ướp vẫn giống với cách chế biến thùng lều nhưng lu sẽ được đậy kín và phơi ngoài trời dưới những bóng râm, nên nhiệt độ trong lu sẽ cao hơn.

Người tiêu dùng đánh giá nước mắm Phan Thiết có hương vị đậm đà, thơm ngon đặc trưng không lẫn vào đâu được. Bởi quá trình sản xuất nước mắm nơi đây là hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng chất bảo quản, cũng như không làm giảm chất lượng của sản phẩm. Với chất lượng và hương vị tuyệt vời, nước mắm Phan Thiết đã trở thành một thương hiệu được ưa chuộng, được người tiêu dùng trong và ngoài nước tin dùng. Nhiều sản phẩm nước mắm Phan Thiết đạt chứng nhận OCOP với mùi thơm và hương vị tự nhiên, đậm đà, không thể thiếu trong bữa cơm của gia đình người Việt.

Hiện nay, tại thành phố Phan Thiết có khu vực tập trung nghề làm nước mắm lâu đời như Thanh Hải, Phú Hài, Đức Thắng và Hàm Tiến - Mũi Né. Các sản phẩm sản xuất, đóng chai tại Phan Thiết, đáp ứng các điều kiện quy định về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng và bảo đảm các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm mới được phép gắn tem, nhãn chỉ dẫn địa lý. Từ năm 2007, Cục Sở hữu Trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp Quyết định ghi nhận vào Sổ đăng ký quốc gia tên gọi xuất xứ hàng hóa “Phan Thiết” là tài sản quốc gia được Nhà nước bảo hộ trên toàn lãnh thổ nước Việt Nam cho sản phẩm nước mắm sản xuất tại thành phố Phan Thiết; được Sách kỷ lục Việt Nam công nhận là top 10 nước chấm gia vị nổi tiếng Việt Nam.

Ngày nay, nước mắm Phan Thiết còn được xem là một trong những món quà lưu niệm đầy ý nghĩa mà du khách khắp nơi khi đến tham quan nghỉ dưỡng tại thành phố biển đem về tặng người thân. Các sản phẩm sản xuất, đóng chai tại Phan Thiết, đáp ứng các điều kiện quy định về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng và bảo đảm các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm mới được phép gắn tem, nhãn chỉ dẫn địa lý. Hiện nay, mỗi năm khoảng 25 triệu lít nước mắm Phan Thiết được đưa ra thị trường, tiêu thụ trong cả nước và xuất khẩu các nước trên thế giới.

Theo Sở Công Thương, để hỗ trợ tiêu thụ nước mắm Phan Thiết, thời gian qua, Sở đã phối hợp các đơn vị có liên quan tổ chức, hỗ trợ Hiệp hội nước mắm Phan Thiết và các doanh nghiệp sản xuất, chế biến nước mắm tham gia các hoạt động tuyên truyền, quảng bá chỉ dẫn địa lý “Phan Thiết” dùng cho sản phẩm nước mắm đến đến các doanh nghiệp, nhà đầu tư, người tiêu dùng trong và ngoài nước. Mặt khác, mở rộng thị trường tiêu thụ nội địa thông qua hình thức tham gia hội chợ, triển lãm và thực hiện các chương trình khảo sát thị trường, gặp gỡ đối tác… nhờ đó đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tìm kiếm đối tác bạn hàng, phát triển thị trường, khẳng định thương hiệu nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Một số thương hiệu sản phẩm nước mắm Phan Thiết uy tín, gồm:

Thương hiệu nước mắm Tĩn Phan Thiết: Nước mắm Tĩn là một thương hiệu trứ danh, lâu đời nổi tiếng khắp vùng. Những giọt nước mắm Tĩn thơm ngon, nguyên chất được rút trực tiếp từ thùng gỗ, sau đó cho vào tĩn gốm để bảo quản và đưa đến tay khách hàng.

Thương hiệu nước mắm Tứ Tuyệt: Nước mắm Tứ Tuyệt là một trong những thương hiệu uy tín hàng đầu tại Phan Thiết nổi tiếng với chuẩn 40 độ đạm. Đây là thương hiệu mang đến những giọt nước mắm nguyên chất mang hương vị đậm đà, đặc trưng và có giá trị dinh dưỡng cao để góp phần tạo nên một bữa ăn ngon cho hàng triệu gia đình.

Thương hiệu nước mắm Ngọc Định: Là một trong những thương hiệu đạt danh hiệu uy tín với người tiêu dùng, nước mắm Ngọc Định mang đến những giọt mắm nhĩ nguyên chất từ cá cơm và muối hạt được ủ theo phương pháp truyền thống mang lại hương vị đậm đà, đặc trưng của nước mắm Phan Thiết.

Thương hiệu nước mắm Thanh Thể: Nước mắm Thanh Thể là một cái tên quen thuộc đối với nhiều khách hàng khi lựa chọn mua nước mắm tại Phan Thiết. Với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề, nước mắm Thanh Thể được chọn lọc và chiết xuất hoàn toàn từ cá cơm phân hủy để mang đến những giọt nước mắm nguyên chất, mang hương vị đậm đà.

Cơ sở sản xuất nước mắm cá cơm Hải Thắng: Để cho ra được những giọt nước mắm nguyên chất, tinh khiết và hợp vệ sinh, nước mắm cá cơm Hải Thắng đã sử dụng những mẻ cá cơm tươi vừa được đánh bắt và muối hạt kết hợp với việc áp dụng các công nghệ hiện đại nhằm mang đến cho khách hàng những giọt nước mắm sạch và thơm ngon nhất./.