Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ số trong quản trị không gian số của một số quốc gia và bài học tham khảo cho tỉnh Quảng Ninh

Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới

Hàn Quốc - “Chính phủ nền tảng số” và bản đồ số 3D quốc gia

Trong tiến trình hiện đại hóa quản trị quốc gia, Hàn Quốc đã khẳng định vị thế tiên phong thông qua mô hình “Chính phủ nền tảng số” và việc xây dựng bản đồ số 3D quốc gia. Đây không chỉ là bước tiến về công nghệ, mà còn là biểu hiện rõ nét của tư duy chiến lược, lấy dữ liệu làm nền tảng cho quản trị minh bạch, hiệu quả và hướng tới phục vụ người dân một cách toàn diện.

Mô hình “Chính phủ nền tảng số” của Hàn Quốc được thiết kế dựa trên nguyên lý tích hợp dữ liệu liên ngành, liên cấp, tạo thành một hệ sinh thái số thống nhất. Thay vì vận hành các hệ thống riêng lẻ, chính phủ Hàn Quốc xây dựng một nền tảng số chung, cho phép các cơ quan nhà nước chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực, đồng bộ hóa quy trình xử lý và giảm thiểu thủ tục hành chính. Người dân chỉ cần một định danh duy nhất để tiếp cận toàn bộ dịch vụ công, từ đăng ký hộ khẩu, nộp thuế, xin cấp phép xây dựng đến tra cứu thông tin đất đai. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu tham nhũng và sai sót trong quá trình vận hành bộ máy công quyền.

Cùng với đó, Hàn Quốc đã triển khai bản đồ số 3D quốc gia. Đây được coi là một công cụ quản trị không gian hiện đại, tích hợp dữ liệu địa lý, quy hoạch, dân cư, hạ tầng và môi trường. Bản đồ này không đơn thuần là hình ảnh trực quan, mà là nền tảng phân tích chiến lược, phục vụ quy hoạch đô thị, phòng chống thiên tai, quản lý tài nguyên và điều phối giao thông. Các cơ quan chức năng có thể mô phỏng các kịch bản phát triển, đánh giá tác động môi trường, tối ưu hóa sử dụng đất và nâng cao khả năng phản ứng với các tình huống khẩn cấp.

Kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy, để xây dựng chính phủ số hiệu quả, cần có tầm nhìn dài hạn, khung pháp lý rõ ràng, hạ tầng công nghệ đồng bộ và sự đồng thuận xã hội. Việc số hóa không gian quản trị không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là sự chuyển đổi toàn diện về tư duy, phương thức điều hành và cách thức phục vụ nhân dân. Đây là bài học kinh nghiệm để các địa phương như tỉnh Quảng Ninh có thể tham khảo, vận dụng trong quá trình xây dựng đô thị thông minh, hiện đại và bền vững.

Singapore - Digital Twin cấp quốc gia và quản trị dựa trên dữ liệu

Singapore là một trong những quốc gia đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ số vào quản trị nhà nước, nổi bật với mô hình “Digital Twin” cấp quốc gia và chiến lược quản trị dựa trên dữ liệu. Đây không chỉ là biểu hiện của năng lực công nghệ vượt trội, mà còn là minh chứng cho tư duy quản trị hiện đại, lấy dữ liệu làm trung tâm để ra quyết định chính sách chính xác, linh hoạt và hướng tới phát triển bền vững.

Một là, mô hình mô phỏng Singapore trong không gian số.

Singapore đã xây dựng một bản sao kỹ thuật số toàn diện của quốc gia gọi là “Virtual Singapore”. Đây là mô hình 3D tương tác, tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn như quy hoạch đô thị, giao thông, dân cư, môi trường và hạ tầng kỹ thuật. Digital Twin không chỉ là bản đồ số, mà là nền tảng mô phỏng cho phép các cơ quan chức năng, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp thử nghiệm các kịch bản phát triển, đánh giá tác động chính sách, và tối ưu hóa quy hoạch.

Ví dụ, khi triển khai một dự án xây dựng, chính quyền có thể sử dụng Digital Twin để mô phỏng tác động đến giao thông, ánh sáng, tiếng ồn và môi trường xung quanh. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Hai là, quản trị dựa trên dữ liệu - từ phản ứng sang dự báo.

Singapore không chỉ thu thập dữ liệu, mà còn biến dữ liệu thành công cụ ra quyết định. Thông qua hệ thống cảm biến IoT, camera thông minh và nền tảng phân tích dữ liệu lớn, chính phủ có thể theo dõi tình hình giao thông, chất lượng không khí, tiêu thụ năng lượng và hành vi xã hội theo thời gian thực.

Dữ liệu được sử dụng để dự báo nhu cầu dịch vụ công, điều phối nguồn lực, và thậm chí phát hiện sớm các nguy cơ như dịch bệnh hay thiên tai. Chính phủ Singapore đã thành lập Văn phòng Chính phủ Thông minh (Smart Nation Office) để điều phối các sáng kiến số hóa, bảo đảm tính liên thông và bảo mật dữ liệu.

Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, để xây dựng một nền quản trị số hiệu quả, cần có: Tầm nhìn chiến lược từ cấp cao nhất; hạ tầng số đồng bộ và bảo mật; khung pháp lý rõ ràng về chia sẻ và sử dụng dữ liệu; văn hóa ra quyết định dựa trên bằng chứng.

Digital Twin và quản trị dữ liệu không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng cho một chính phủ minh bạch, chủ động và phục vụ người dân một cách thông minh. Đây là hướng đi mà các đô thị hiện đại có thể tham khảo trong quá trình chuyển đổi số toàn diện.

Kinh nghiệm Hàng Châu (Trung Quốc) về “City Brain” tối ưu giao thông đô thị

Hệ thống City Brain tại Hàng Châu là một ví dụ điển hình về cách trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn có thể phối hợp để tái định hình quản lý giao thông đô thị. Được phát triển bởi Alibaba Cloud, City Brain không đơn thuần là một nền tảng giám sát, mà là một “bộ não” kỹ thuật số có khả năng học hỏi, phân tích và ra quyết định theo thời gian thực, dựa trên dữ liệu thu thập từ hàng nghìn camera, cảm biến giao thông, thiết bị định vị và các nguồn dữ liệu công cộng.

City Brain kết nối một hệ sinh thái cảm biến dày đặc, bao gồm camera giám sát giao thông, thiết bị đo tốc độ, cảm biến môi trường, hệ thống đèn tín hiệu và dữ liệu GPS từ phương tiện. Mỗi điểm nút trong thành phố trở thành một “mắt xích” cung cấp dữ liệu liên tục về tình trạng đường phố, mật độ xe, sự cố giao thông, và hành vi người tham gia giao thông.

Bài học từ City Brain cho thấy, công nghệ cần được định hướng rõ ràng. AI theo bài toán ưu tiên (traffic-first): Việc tập trung vào một bài toán cụ thể như giao thông giúp City Brain tạo ra giá trị nhanh chóng, dễ đo lường và có tác động trực tiếp đến đời sống người dân. Đây là chiến lược thông minh cho các đô thị đang chuyển đổi số bắt đầu từ những vấn đề cấp thiết, dễ triển khai và có dữ liệu sẵn.

Về khung đạo đức và quyền riêng tư: Việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân ở quy mô lớn đặt ra thách thức về quyền riêng tư, bảo mật và minh bạch. City Brain cho thấy nhu cầu cấp thiết phải có khung pháp lý rõ ràng về sử dụng dữ liệu, cơ chế giám sát độc lập và sự tham gia của cộng đồng trong quá trình triển khai công nghệ.

Bài học kinh nghiệm có thể tham khảo cho tỉnh Quảng Ninh

Từ kinh nghiệm của các quốc gia tiên phong như Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm sâu sắc, mang tính định hướng cho tỉnh Quảng Ninh trong hành trình xây dựng chính quyền số, đô thị thông minh và không gian số toàn diện.

Thứ nhất, cần xây dựng tư duy nền tảng. Quản trị số là chuyển đổi mô hình, không chỉ là ứng dụng công nghệ số.

Kinh nghiệm từ Hàn Quốc với mô hình “Chính phủ nền tảng số” cho thấy, chuyển đổi số trong quản trị không gian không thể chỉ dừng ở việc số hóa dữ liệu hay triển khai phần mềm đơn lẻ. Đó là sự chuyển đổi toàn diện về tư duy quản trị, từ mô hình phân mảnh sang tích hợp, từ vận hành thủ công sang ra quyết định dựa trên dữ liệu. Chính phủ Hàn Quốc đã xây dựng một nền tảng số thống nhất, cho phép các cơ quan chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực, đồng bộ hóa quy trình và phục vụ người dân một cách liền mạch.

Đối với tỉnh Quảng Ninh, cần xây dựng một kiến trúc số tổng thể, trong đó dữ liệu không gian, dữ liệu dân cư, dữ liệu hạ tầng… được tích hợp vào một hệ thống nền tảng chung. Việc này không chỉ giúp tối ưu hóa quản lý đô thị, mà còn tạo điều kiện để triển khai các dịch vụ công thông minh, nâng cao hiệu quả điều hành và tăng cường tính minh bạch.

Thứ hai, hình thành các công cụ chiến lược.

Singapore đã chứng minh rằng bản đồ số 3D quốc gia và mô hình Digital Twin không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà là nền tảng chiến lược cho quản trị đô thị hiện đại. Thông qua “Virtual Singapore”, chính phủ nước này có thể mô phỏng các kịch bản phát triển, đánh giá tác động môi trường, tối ưu hóa quy hoạch và phản ứng nhanh với các tình huống khẩn cấp.

Tỉnh Quảng Ninh với địa hình đa dạng, từ đô thị ven biển đến vùng núi, do đó cần một hệ thống bản đồ số 3D tích hợp, cho phép mô phỏng không gian đô thị, hạ tầng giao thông, hệ sinh thái và dân cư. Việc xây dựng Digital Twin cho các đô thị như Hạ Long, Cẩm Phả, Móng Cái sẽ giúp tỉnh chủ động trong quy hoạch, phòng chống thiên tai, quản lý tài nguyên và điều phối phát triển kinh tế - xã hội một cách khoa học.

Thứ ba, ứng dụng AI và dữ liệu lớn, tối ưu hóa vận hành, nâng cao năng lực phản ứng.

Hàng Châu (Trung Quốc) với hệ thống City Brain là minh chứng rõ ràng cho việc AI có thể tạo ra giá trị thực tiễn nhanh chóng nếu được định hướng đúng. Bằng cách tích hợp dữ liệu từ camera, cảm biến IoT và hệ thống giao thông, City Brain đã giúp giảm ùn tắc, tăng tốc độ phản ứng của xe cấp cứu và nâng cao hiệu quả quản lý đô thị.

Tỉnh Quảng Ninh có thể học hỏi mô hình này để triển khai hệ thống điều phối giao thông thông minh tại các khu vực trọng điểm như thành phố Hạ Long, các cửa khẩu quốc tế, các tuyến du lịch ven biển. Việc ứng dụng AI vào phân tích dữ liệu giao thông, dự báo nhu cầu di chuyển, điều chỉnh đèn tín hiệu và phát hiện sự cố sẽ giúp tỉnh nâng cao chất lượng sống, giảm thiểu tai nạn và tăng cường hiệu quả vận hành đô thị.

Thứ tư, giải được bài toán ưu tiên từ đó xây dựng chiến lược.

Một điểm chung trong các mô hình thành công là việc lựa chọn bài toán ưu tiên để triển khai công nghệ số. Hàng Châu chọn giao thông, Singapore chọn quy hoạch và dịch vụ công, Hàn Quốc chọn tích hợp dữ liệu hành chính. Việc bắt đầu từ những lĩnh vực có sẵn dữ liệu, nhu cầu cao và tác động trực tiếp đến người dân giúp tạo ra giá trị nhanh, tăng niềm tin xã hội và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số toàn diện.

Quảng Ninh có thể áp dụng chiến lược này bằng cách lựa chọn các lĩnh vực ưu tiên như: Quản lý giao thông du lịch và vận tải hàng hóa; dịch vụ công trực tuyến cho người dân và doanh nghiệp; quản lý đất đai, quy hoạch và môi trường

Việc triển khai công nghệ số theo từng bài toán cụ thể, có mục tiêu rõ ràng, sẽ giúp tỉnh kiểm soát rủi ro, đo lường hiệu quả và từng bước mở rộng phạm vi ứng dụng.

Thứ năm, tôn trọng quyền riêng tư - nền tảng cho niềm tin xã hội.

Một trong những thách thức lớn khi triển khai quản trị không gian số là vấn đề bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư. Việc thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu cá nhân ở quy mô lớn đòi hỏi phải có khung pháp lý rõ ràng, cơ chế giám sát độc lập và sự tham gia của cộng đồng.

Singapore đã xây dựng các quy định nghiêm ngặt về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời bảo đảm tính minh bạch trong việc sử dụng dữ liệu công. Đây là bài học quan trọng cho Quảng Ninh: cần xây dựng khung đạo đức số, quy định về chia sẻ và sử dụng dữ liệu, cơ chế phản hồi của người dân và hệ thống bảo mật đồng bộ.

Niềm tin của người dân là yếu tố quyết định sự thành công của chuyển đổi số. Khi người dân cảm thấy dữ liệu của họ được bảo vệ, họ sẽ sẵn sàng tham gia, chia sẻ và sử dụng các dịch vụ số một cách tích cực./.